French
DeutschHenryk Jedwab – Wikipedia, wolna encyklopedia
 porucznik | |
| Data i miejsce urodzenia | 15 kwietnia 1918 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | 14 września 2005 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby | od 1939 |
| Siły zbrojne | |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
   | |
Henryk Jedwab (ur. 15 kwietnia 1918 w Kaliszu, zm. 14 września 2005 w Kanadzie) – porucznik Wojska Polskiego, honorowy obywatel Miasta Kalisza.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Urodził się w zamożnej rodzinie pochodzenia żydowskiego. Jego rodzicami byli Leon (Laib) i Ella z d. Lipska[1].
Ukończył Gimnazjum im. Adama Asnyka w Kaliszu[2]. Następnie ukończył Szkołę Podchorążych w Brześciu.
Podczas kampanii wrześniowej służył w 84 pułku Strzelców Poleskich. Po klęsce przedostał się do Rumunii, skąd przez Jugosławię i Włochy dotarł do Francji, gdzie wstąpił do Armii Polskiej. Walczył w kampanii francuskiej aż do kapitulacji, a następnie dotarł do Wielkiej Brytanii, gdzie wstąpił do nowo utworzonego 2 batalionu strzelców „Kratkowanych Lwiątek”, stacjonującego w Szkocji. Początkowo wyselekcjonowany jako kandydat na cichociemnego, przeszedł kurs spadochronowy, w którego ukończeniu przeszkodziło złamanie ręki podczas ostatniego skoku. Po powrocie do batalionu miał problemy natury dyscyplinarnej, w wyniku czego odszedł do elitarnej jednostki dywersyjnej Special Operations Executive (SOE). Posiadający dobrą znajomość języka francuskiego (przed wojną studiował medycynę we Francji[1]), Jedwab został użyty w tajnych operacjach w okupowanej Francji. Z pierwszej misji powrócił przez Hiszpanię, z drugiej odebrał go okręt podwodny w okolicach Bordeaux.
Niespokojna natura i chęć doświadczenia przygód była przyczyną decyzji wstąpienia na ochotnika do 1 Samodzielnej kompanii komandosów (jesień 1942). Był uczestnikiem walk o Monte Cassino oraz o Ankonę i Bolonię. Po przeformowaniu 1 Samodzielnej kompanii komandosów w 2 batalion komandosów zmotoryzowanych objął w nim dowództwo III plutonu 2 kompanii motorowej. Wojnę ukończył w stopniu porucznika.
W 1947 roku zawarł związek małżeński (Irena) we Włoszech, a wkrótce potem urodziła się córka Ewa.
Do Polski nie powrócił. Osiadł w Wielkiej Brytanii i początkowo pracował fizycznie w fabryce. Rozpoczął też studia na Uniwersytecie w Leeds na wydziale przemysłu chemiczno-włókienniczego. Ukończył je w skróconym czasie otrzymując tytuł inżyniera. W 1950 emigrował z rodziną do Kanady i zamieszkał w Montrealu. Do końca kariery zawodowej pracował w przemyśle włókienniczym zajmując wysokie stanowiska. Był szefem komórki planowania, dyrektorem technicznym i koordynatorem produkcji pięciu fabryk koncernu. Odbył wiele podróży służbowych po świecie, odwiedzał też Polskę. Miał swój udział w uruchomieniu polskiej produkcji włókien poliestrowych w zakładach Elana w Toruniu.
Przez wiele lat utrzymywał aktywny kontakt z Kołem Byłych Żołnierzy 2 Batalionu Grenadierów „Kratkowane Lwiątka” często pisząc (wraz z żoną) do wydawanego przez nich kwartalnika „Wiadomości–Wypad”. Ostatnie lata życia spędził w Ottawie. Należał do licznych organizacji kombatanckich m.in. SPK, Canadian Legion, Commando Association, American Rangers Association i zawodowych m.in. Textile Institute England, Textile Science Institute Canada.
Podczas lat służby w siłach zbrojnych odznaczony został m.in. Krzyżem Walecznych, Krzyżem Monte Cassino i orderem Virtuti Militari.
Podczas Holocaustu wymordowano niemal całą jego rodzinę.
W 1999 otrzymał tytuł Honorowego Obywatela Miasta Kalisza[3].
Jego młodszy brat Jan (Abraham) Jedwab również był żołnierzem 1 Samodzielnej kompanii komandosów[4].
W 1997 Michał Bukojemski zrealizował film dokumentalny „Komandos” poświęcony losom Henryka Jedwabia.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b David Clarke: Henryk Jedwab. Jewish War Hero. linkedin.com. [dostęp 2017-01-04]. (ang.).
- ↑ Krzysztof Walczak w swojej monografii "Szkoła kaliska. I Liceum Ogólnokształcące im. Adama Asnyka w Kaliszu : nauczyciele i wychowankowie" (wyd. Kaliskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Kalisz 1998, ISBN 83-85638-29-6), pod rokiem 1936 podaje nazwisko Haim-Jonc Jedwab.
- ↑ Honorowy Obywatel Miasta Kalisza. Kalisz.pl. [dostęp 2023-09-10].
- ↑ Maciej Zajączkowski: Sztylet komandosa. Warszawa: Bellona, 1991, s. 34. ISBN 83-11-07907-2.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Marcinkowska H., Bojownicy z Kalisza, Forum Żydów Polskich 2005
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Maciej Zajączkowski, Sztylet komandosa, Wydawnictwo Bellona, Warszawa 1991, ISBN 83-11-07906-4
- Honorowi obywatele Kalisza, Kalisia nr 3-4, Kalisz 2005, str. 17. kalisz.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-10-13)].
- Życiorys i fragment wspomnień na stronie www.info.kalisz.pl
- Film dokumentalny "Komandos"
- Honorowi obywatele Kalisza, Kalisia nr 3-4, Kalisz 2005, str. 17. kalisz.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-10-13)].
- Wiadomości/Wiadomości-Wypad, Pismo Koła 2 Baonu Grenadierów "Kratkowane Lwiątka" (w późniejszym czasie ... i Komandosów). Kwartalnik wydawany w latach 1962-1996 w Edynburgu na prawach rękopisu. Numer 21 str.12,13 (sierpień 1967)
- Buzz Bourdon, "WEEK OF REMEMBRANCE HENRYK JEDWAB, COMMANDO 1918-2005: Intrepid Polish Canadian fought the Germans all the way from his native land to the slopes of Monte Cassino"; Globe & Mail, 10 listopada 2005. databank.isranet.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-01-04)].