French
DeutschJan Rostworowski (cichociemny) – Wikipedia, wolna encyklopedia
 podporucznik | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Przebieg służby | |
| Lata służby | 1939–1944 |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki | Samodzielna Brygada Strzelców Podhalańskich |
| Stanowiska | oficer ośrodka wywiadowczego „1 AW” |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
 | |
Jan Maria Józef Rostworowski vel Jan Karpiński ps.: „Mat”, „Karo” (ur. 3 października 1915[a] w Lublinie, zm. 22 września 1944 w obozie koncentracyjnym Groß-Rosen) – podporucznik piechoty Polskich Sił Zbrojnych i Armii Krajowej, cichociemny, dziennikarz, poeta.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Po ukończeniu Gimnazjum Męskiego Spółki Cywilnej Szkoły Średniej w Lublinie zdał maturę w 1934 roku. Rozpoczął studia prawnicze na Uniwersytecie Warszawskim, jednak przerwał studia po 2 latach, związawszy się wcześniej z koncernem prasowym „ABC”. W 1936 roku został wysłany przez „ABC” i Polską Agencję Telegraficzną do Berlina jako korespondent prasowy. Publikował w „Wieczorze Warszawskim” i „Czasie”. Od 1937 roku pełnił funkcję korespondenta „Wieczoru Warszawskiego” w Rzymie.
14 września 1939 roku wyjechał z Włoch i wstąpił do Wojska Polskiego we Francji. Został skierowany do Szkoły Podchorążych Piechoty w Camp de Coëtquidan, gdzie uczył się do 9 marca 1940 roku, po czym został przydzielony do 2 Batalionu Samodzielnej Brygady Strzelców Podhalańskich. Walczył o Narwik, za co dostał Krzyż Walecznych. W czerwcu 1940 roku, po upadku Francji dowodził Centrum Ewakuacyjnym przy Polskiej Organizacji Wojskowej w Andorze (do 20 sierpnia 1941 roku). Dotarłszy do Wielkiej Brytanii został skierowany do 1 Batalionu Strzelców Podhalańskich.
Zgłosił się do służby w kraju. Przeszkolony w polskiej szkole wywiadu (pod kamuflażem Oficerskiego Kursu Doskonalącego Administracji Wojskowej). Po przeszkoleniu w zakresie wywiadu został zaprzysiężony 29 grudnia 1942 roku w Oddziale VI Sztabu Naczelnego Wodza. Zrzutu dokonano w nocy z 13 na 14 marca 1943 roku w ramach akcji „Tile” dowodzonej przez por. naw. Karola Gębika (zrzut na placówkę odbiorczą „Olcha” położoną 9 km na południowy wschód od Kielc). W kwietniu dostał przydział do Referatu „Zachód” (wywiad ofensywny) Oddziału II Informacyjno-Wywiadowczego sztabu Komendy Głównej AK na stanowisko oficera ośrodka wywiadowczego „1 AW”. Wyjeżdżał z zadaniami wywiadowczymi, m.in. do Berlina i Monachium.
Został aresztowany 6 czerwca 1943 roku przez kontrwywiad niemiecki pod Monachium. Był przesłuchiwany, torturowany i więziony w Berlinie i Warszawie (na Pawiaku). 28 marca 1944 roku wywieziono go do obozu koncentracyjnego Groß-Rosen. Uczestniczył w konspiracji obozowej, został przeniesiony do kompanii karnej (Strafkommando), gdzie został zamęczony przez blokowego Kurta Vogela. Jego zwłoki spalono w krematorium.
Odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
- Krzyż Walecznych – czterokrotnie, po raz pierwszy za udział w bitwie o Narwik.
Życie rodzinne[edytuj | edytuj kod]
Był synem Antoniego Rostworowskiego i Marii z domu Breza. Antoni był ziemianinem, właścicielem majątków Milejów i Kębło, szambelanem papieża Piusa XI, współzałożycielem KUL-u. Antoni był bratem Wojciecha Rostworowskiego.
Jan był najmłodszym synem Antoniego i Marii, jednym z ich ośmiorga dzieci, jego rodzeństwo to: Maria Klara Józefa (1899–1996), Antoni Bogusław Maria (1900–1938), Stanisław Kostka (1901–1977), Anna Maria Józefa (1902–1976), Konstancja Maria (1907–1944), Justyna Zofia (1910–1941), późniejsza Wysocka-Woyszkiewicz i Mikołaj Maria (1914–).
Sam rodziny nie założył. Był katolikiem. Był słuchaczem obozowego seminarium z zamiarem wstąpienia do salezjanów[1].
Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]
W lewej nawie kościoła św. Jacka przy ul. Freta w Warszawie odsłonięto w 1980 roku tablicę Pamięci żołnierzy Armii Krajowej, cichociemnych – spadochroniarzy z Anglii i Włoch, poległych za niepodległość Polski. Wśród wymienionych 110 poległych cichociemnych jest Jan Rostworowski.
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Taką datę podają Stanisław Rostworowski (2007), Tucholski (1990) i Minakowski. Natomiast Tucholski (1984a i 1984b) oraz Tochman (1994) podają datę urodzin 3 października 1913 roku.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Jan Rostworowski – Cichociemny. elitadywersji.org. [dostęp 2022-08-09]. (pol.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Stanisław Jan Rostworowski. Jan Maria Józef Rostworowski (1915–1944). „Widnokrąg”. 3, 2007-01-30. [dostęp 2014-01-22].
- Jędrzej Tucholski: Cichociemni. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1984, s. 399. ISBN 83-211-0537-8.
- Jędrzej Tucholski: Cichociemni 1941–1945 – Sylwetki spadochroniarzy. Wojskowy Instytut Historyczny, s. 144.
- Rostworowski, Jan. W: Jędrzej Tucholski: Polski Słownik Biograficzny. T. 32. Wrocław – Warszawa – Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1990, s. 208–209. ISBN 83-04-03566-9.
- Krzysztof A. Tochman: Słownik biograficzny cichociemnych. T. 2. Rzeszów: Wydawnictwo „Abres”, 1996, s. 151–152. ISBN 83-902499-5-2.
- Profil Jana Rostworowskiego na stronie Wielkiej genealogii Marka Minakowskiego. [dostęp 2014-01-22].