Jerzy Kirchmayer – Wikipedia, wolna encyklopedia

Jerzy Kirchmayer
Andrzej, Adam
Ilustracja
generał brygady generał brygady
Data i miejsce urodzenia

29 sierpnia 1895
Kraków

Data i miejsce śmierci

11 kwietnia 1959
Otwock

Przebieg służby
Lata służby

1918–1948

Siły zbrojne

Wojsko Polskie II RP
Armia Krajowa
Ludowe Wojsko Polskie

Formacja

III Korpus Polski w Rosji

Stanowiska

szef Oddziału Historycznego Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, dyrektor nauk Akademii SG WP

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa,
wojna polsko-bolszewicka,
II wojna światowa

Późniejsza praca

Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk

Odznaczenia
Order Krzyża Grunwaldu III klasy Krzyż Walecznych (1920–1941) Srebrny Krzyż Zasługi Krzyż Partyzancki
Odznaka Pamiątkowa Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych
Cytaty w Wikicytatach
Tablica pamiątkowa na budynku przy ul. Filtrowej 63 w Warszawie
Grób gen. Jerzego Kirchmayera i jego żony Wandy na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie

Jerzy Maria Józef Kirchmayer, ps. Andrzej, Adam (ur. 29 sierpnia 1895 w Krakowie, zm. 11 kwietnia 1959 w Otwocku) – oficer dyplomowany Wojska Polskiego w II RP, generał brygady ludowego Wojska Polskiego, współautor planu akcji zbrojnej AK „Burza”, historyk wojskowości, pisarz i publicysta, szef Oddziału Historycznego Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, dyrektor nauk Akademii SG WP, zastępca profesora w Instytucie Historii Polskiej Akademii Nauk, wiceprezes Zarządu Głównego, Rady Naczelnej i Komisji Odznaczeń ZBoWiD.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Syn Kazimierza, adwokata, i Wandy z Matłaczyńskich. Szkołę powszechną ukończył we Lwowie, a w 1914 gimnazjum – Zakład Naukowo-Wychowawczy Ojców Jezuitów w Chyrowie, gdzie otrzymał maturę.

W 1914 aresztowany na terenie Królestwa Polskiego przez władze rosyjskie i wywieziony w głąb Rosji. W 1918 wstąpił do brygady lekkiej organizującego się na Ukrainie III Korpusu Polskiego. Po powrocie do kraju wstąpił ochotniczo do Wojska Polskiego. Od 29 grudnia 1918 rozpoczął służbę w 7 pułku artylerii polowej, w szeregach którego brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej.

Po wojnie pozostał w wojsku. Szkołę Podchorążych Artylerii w Poznaniu ukończył w 1921, Centrum Wyszkolenia Artylerii w Toruniu – w 1924. W latach 1921–1930 służył na niższych stanowiskach dowódczych w 3 pułku artylerii ciężkiej i 16 pułku artylerii polowej z dwuletnią przerwą (1924–1926), kiedy przebywał w Biurze Artylerii Francuskiej Misji Wojskowej.

Od 15 października do 15 grudnia 1930 odbył Kurs Próbny przy Wyższej Szkoły Wojennej dla oficerów, powołanych jako kandydatów na kurs normalny 1930–1932. Od 5 stycznia 1931 był słuchaczem XI Kursu Normalnego Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie. Z dniem 1 listopada 1932, po ukończeniu kursu i otrzymaniu dyplomu naukowego oficera dyplomowanego, został przydzielony do 13 Dywizji Piechoty w Równem, a następnie w Inspektoracie Armii w Toruniu na stanowisku II oficera sztabu[1].

Po agresji III Rzeszy na Polskę był zastępcą szefa Oddziału III (Operacyjnego) sztabu Armii „Pomorze”, został ciężko ranny w Puszczy Kampinoskiej. W okresie okupacji niemieckiej w szeregach Związku Walki Zbrojnej (przemianowanym następnie na Armię Krajową) był szefem sztabu Okręgu Warszawa Województwo i oficerem Oddziału III Komendy Głównej. W konspiracji stracił nogę.

W lipcu 1944 zgłosił się do Ludowego Wojska Polskiego. Początkowo organizował służbę historyczną. Był najpierw kierownikiem Wojskowego Biura Historycznego w Wojskowym Instytucie Naukowo-Wydawniczym, a następnie szefem Oddziału Historycznego Sztabu Generalnego WP. Następnie był oficerem do specjalnych poruczeń szefa Sztabu Generalnego (1947). Po wypełnieniu misji specjalnej, skierowany do Akademii Sztabu Generalnego, gdzie był dyrektorem nauk, a następnie wykładowcą.

W 1948 został usunięty z wojska. Od lutego 1949 był redaktorem naukowym w wydawnictwie „Prasa Wojskowa”. 13 maja 1950 aresztowany przez funkcjonariuszy Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego pod fałszywymi zarzutami, rok później skazany na karę dożywotniego więzienia. W 1951 wszystkie jego utwory zostały wycofane z polskich bibliotek oraz objęte cenzurą[2]. 15 października 1955 zwolniony, a w kwietniu 1956 zrehabilitowany. Pracował następnie w Instytucie Historii Polskiej Akademii Nauk na stanowisku zastępcy profesora początkowo w Dziale Historii Sztuki Wojennej, a następnie w Zakładzie Historii Polski w II wojnie światowej.

Był autorem wielu publikacji z dziedziny historii wojskowości oraz techniki i taktyki artylerii. W latach 1945–1948 publikował artykuły o kampanii wrześniowej w „Bellonie”, „Odrodzeniu”, „Tygodniu”, „Żołnierzu Polskim” oraz w dziennikach „Polska Zbrojna”, „Robotnik” i „Życie Warszawy”.

Działał w Związku Uczestników Walki Zbrojnej, w którym był wiceprezesem Zarządu Głównego, a następnie w Związku Bojowników o Wolność i Demokrację jako członek Rady Naczelnej i Zarządu Głównego oraz przewodniczący Komisji Odznaczeniowej.

Zmarł 11 kwietnia 1959 podczas rekonwalescencji w Sanatorium Wojskowym w Otwocku. Został pochowany w Alei Zasłużonych na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (A29-półkole 1-8)[3].

Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]

Mieszkał w Warszawie przy ul. Filtrowej 63. Od 1930 żonaty z Wandą z Mikulskich (1908–1995). Małżeństwo miało córkę i syna[4].

Awanse[edytuj | edytuj kod]

Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]

  • Tablica pamiątkowa na budynku przy ul. Filtrowej 63, w którym mieszkał, została odsłonięta w 2008[7].

Publikacje[edytuj | edytuj kod]

  • Geneza powstania warszawskiego, Sp. Wyd. „Czytelnik”, Warszawa 1946.
  • Kampania wrześniowa, Sp. Wyd. „Czytelnik”, Warszawa 1946.
  • 1939 i 1944. Kilka zagadnień polskich, Wyd. „Książka i Wiedza”, Warszawa 1957.
  • Uwagi i polemiki. Na marginesie londyńskiego wydania „Polskie Siły Zbrojne w II wojnie światowej”. Wyd. MON, Warszawa 1958.
  • Powstanie warszawskie, Wyd. „Książka i Wiedza”, Warszawa 1959.
  • W kraju i na obczyźnie, Wyd. „Książka i Wiedza”, Warszawa 1971.
  • Pamiętniki, Wyd. „Książka i Wiedza”, Warszawa 1965; Wyd. MON, Warszawa 1987, ISBN 83-11-07462-3.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 418.
  2. ↑ Cenzura PRL : wykaz książek podlegających niezwłocznemu wycofaniu 1 X 1951 r.. posł. Zbigniew Żmigrodzki. Nortom: Wrocław, 2002, s. 20. ISBN 83-85829-88-1.
  3. ↑ Juliusz Jerzy Malczewski (red.): Cmentarz Komunalny Powązki dawny Wojskowy w. Warszawa: Wydawnictwo Sport i Turystyka, 1989, s. 61. ISBN 83-217-2641-0.
  4. ↑ J. Królikowski, Generałowie i admirałowie Wojska Polskiego 1943–1990, tom II:I–M, Toruń 2010, s. 175.
  5. ↑ Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 165.
  6. ↑ M.P. z 1928 r. nr 260, poz. 636 „w uznaniu zasług, położonych na polu pracy w poszczególnych działach wojskowości”.
  7. ↑ Ewidencja obiektów upamiętniających na terenie dzielnicy Ochota. [w:] Urząd Dzielnicy Ochota [on-line]. urzadochota.waw.pl. s. 21. [dostęp 2019-09-07].

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

  • Rocznik Oficerski 1932, Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, Warszawa 1932, s. 196, 800.
  • Jerzy Kirchmayer: Pamiętniki. Warszawa: Książka i Wiedza, 1975.
  • A. K. Kunert: Słownik konspiracji warszawskiej 1939–1944, t. 1., Warszawa 1987.
  • M. Ney-Krwawicz: Komenda Główna Armii Krajowej 1939–1945, Warszawa 1990.
  • J. Gozdawa-Gołebiowski: Obszar Warszawski Armii Krajowej, Wyd, KUL, Lublin 1992, ISBN 83-228-0136-X.
  • M. R. Bombicki: Zbrodnie prawa. Wyroki sądów wojskowych w latach 1944–1954, Poznań 1993.
  • H. Czarnecki: Informator o dokumentach sądowo-więziennych z lat 1944–1956, Poznań 1993.
  • Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
  • J. Królikowski: Generałowie i admirałowie Wojska Polskiego 1943–1990, Toruń 2010.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Jerzy_Kirchmayer&oldid=69076479”