French
DeutschMury miejskie w Kaliszu – Wikipedia, wolna encyklopedia
 nr rej. 42/A z 18 stycznia 1965[1] | |
 Mury miejskie z basztą „Dorotka” (2012) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Ukończenie budowy | XIV w. |
| Ważniejsze przebudowy | XVI w. |
| Zniszczono | 1780–1806 |
.jpg)
Mury miejskie w Kaliszu – ciąg murów miejskich wraz z budowlami o charakterze obronnym (m.in. bramami i basztami), otaczający niegdyś obszar całego Kalisza (obecnie Śródmieście), a którego fragmenty zachowały się do dziś.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Powstanie[edytuj | edytuj kod]
Kalisz został otoczony murami obronnymi w połowie XIV wieku, a ich budowę przypisuje się królowi Kazimierzowi Wielkiemu[2]. Umocnienia, których wysokość wahała się od 6 do 9 metrów, a szerokość od 1 do 1,5 metra, były otoczone ze wszystkich stron odnogami rzeki Prosny[2]. Do miasta można było się dostać tylko przez jedną z 4 bram miejskich. Od strony wschodniej do murów przylegał Zamek Królewski, który spłonął w pożarze miasta w 1537 roku. Wówczas to przeprowadzono największą modernizację murów obronnych, trwającą kilka lat, a w jej trakcie m.in. rozbudowano dwie główne bramy miejskie, Wrocławską i Toruńską[2].
Bramy miejskie[edytuj | edytuj kod]
Główne
- Brama Toruńska (kierunek od placu Jana Kilińskiego)[2]
- Brama Wrocławska (most Kamienny/ul. Śródmiejska)[2]
Poboczne
Baszty[edytuj | edytuj kod]
W ciągu murów obronnych Kalisza znajdowało się osiemnaście baszt, były to[2]:
- baszta główna w bramie Wrocławskiej
- baszta główna w bramie Wrocławskiej
- baszta narożna w bramie Wrocławskiej
- baszta wielka (dwupiętrowa) w bramie Wrocławskiej
- baszta „prosto w młyny”, od młynów stojących na rzece
- baszta typu łupinowego
- baszta Wielka, narożna, u ujścia kanałów Prosny, zwana również „Katowską”
- baszta na wylocie ul. Żydowskiej
- baszta „Piskorzewska” w bramie
- baszta „Kanonicka”
- baszta „Zamkowa”
- wieża w Zamku Królewskim
- baszta w bramie Toruńskiej
- baszta w bramie Toruńskiej
- baszta „Dorotka”, jedyna zachowana do dziś
- baszta „Łazienna” w bramie
- baszta przy kanale Rypinkowskim
- baszta „Franciszkańska”
Likwidacja[edytuj | edytuj kod]
Stan obronnych umocnień już od XVIII wieku wciąż się pogarszał, zaś niektóre baszty wynajmowano kupcom na magazyny[2]. Kalisz mimo istnienia obwarowań, stał się miastem otwartym. Postępujące zniszczenie murów doprowadziło w 1780 roku do rozbiórki Bramy Wrocławskiej, a następnie innych bram i baszt do 1806 roku[2].
Zachowane fragmenty[edytuj | edytuj kod]
Ze średniowiecznych murów miejskich miasta Kalisza, pozostało do dziś około 19% dawnej długości (około 504 m)[2]. Najbardziej charakterystyczne fragmenty murów to[2]:
- Pierwszy, będący pozostałością wysokich fundamentów o długości 75 m z basteją, na zapleczu Centrum Kultury i Sztuki i tyłach kościoła garnizonowego.
- Drugi, długości około 7 m (ślady), przy klasztornym kościele św. Stanisława Biskupa i Męczennika.
- Trzeci – 19 m, przy ul. Kadeckiej, w podwórzu kamienicy.
- Czwarty – 151 m, przy ul. Parczewskiego, najdłuższy zachowany odcinek.
- Piąty – 22 m, w podwórzu na ul. Narutowicza.
- Szósty ma 50 m wraz z basztą „Dorotka”, przy bazylice kolegiackiej Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny.
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo wielkopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023, s. 55 [dostęp 0220-04-02].
- ↑ a b c d e f g h i j Mury obronne, [w:] Władysław Kościelniak, Wędrówki po moim Kaliszu, Kalisz: Edytor, 2010, s. 219-225, ISBN 978-83-60579-56-5.
- ↑ a b Andrzej Drewicz: Mury miejskie. wkaliszu.pl. [dostęp 2017-04-04]. (pol.).