Rudniki (województwo opolskie) – Wikipedia, wolna encyklopedia
wieś | |
Kościół św. Mikołaja w Rudnikach | |
Państwo | |
---|---|
Województwo | |
Powiat | |
Gmina | |
Liczba ludności (2022) | 815[2] |
Strefa numeracyjna | 34 |
Kod pocztowy | 46-325[3] |
Tablice rejestracyjne | OOL |
SIMC | 0145129 |
Położenie na mapie gminy Rudniki | |
Położenie na mapie Polski | |
Położenie na mapie województwa opolskiego | |
Położenie na mapie powiatu oleskiego | |
51°02′20″N 18°35′53″E/51,038889 18,598056[1] | |
Strona internetowa |
Rudniki – wieś w Polsce położona w województwie opolskim, w powiecie oleskim, w gminie Rudniki, której miejscowość jest siedzibą. Leży na terenie historycznej ziemi wieluńskiej.
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa częstochowskiego.
Przed 2023 r. częścią wsi była Teodorówka[4].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Miejscowość historycznie należała do ziemi wieluńskiej. Ma metrykę średniowieczną i istnieje co najmniej od XIV wieku. Pierwsze pewne wzmianki o miejscowości zapisane zostały w 1381, gdzie wymieniono ją jako „Rudniki in terra Welusiensis” – (pol. „Rudniki w ziemi wieluńskiej”)[5] .
W źródłach pisanych pochodzi z 1381 roku i wymieniona jest w dokumencie lokacyjnym Władysława Opolczyka dla wsi Wierzbie, jako wioska oddalona o 20 km na południe od Wielunia. Dzieje Rudnik ściśle związane są z dziejami parafii, która prawdopodobnie powstała w 1397 roku jako parafia pod wezwaniem św. Mikołaja.
Wieś od końca XIV wieku znajdowała się w prywatnym posiadaniu jako szlachecka. W ciągu następnych wieków największe zasługi dla rozwoju Rudnik wniosły następujące rody:
- Bechciccy z Bechcic, którzy zakupiwszy tutejszy majątek zaczynają nazywać się Rudnickimi i nadal używają herbu rodu Lisów;
- Grodzieccy z Wyszyny, dziedzice rudniccy z XVII wieku, którzy przyczynili się do ostatecznego ustalenia granic swojej posiadłości;
- Masłowscy, fundatorzy modrzewiowego dworu z 1666 roku, budowniczowie obecnego kościoła parafialnego;
- Miączyńscy, ostatni dziedzice Rudnik pochowani na miejscowym cmentarzu.
Wieś została odnotowana w historycznych dokumentach prawnych, własnościowych i podatkowych. Jeden z nich w 1386 odnotowuje darowiznę niejakiej Rejczowej, która ofiarowała klasztorowi augustianek w Wieluniu posiadłość, jaką miała tytułem zastawu w Rudnikach. W 1399 Albert „Oczesna” wraz z żoną Kachną zastawił wieś za 30 grzywien Stanisławowi i Krystkowi z Rudzka. W 1459 odnotowano zakup Kuźnicy Rudnickiej przez sołtysa Rudnik Bieniarza za kwotę 45 grzywien i 7 florenów. W 1473 król polski Kazimierz IV Jagiellończyk zapisał Małgorzacie, wdowie po Zbigniewie z Góry, 600 grzywien m.in. na Rudnikach[5] .
Na początku XVI wieku wymienia ją Liber beneficiorum archidiecezji gnieźnieńskiej spisany przez Jana Łaskiego. W 1511 wieś liczyła 6 łanów, a w 1518 łanów było 5. W 1552 w miejscowości gospodarowało 21 kmieci. Funkcjonowały w niej 3 młyny, a czwarty był w budowie. Do wsi przynależała również kuźnia – Kuźnica Rudnicka. W 1553 Rudniki liczyły 5 łanów. W 1520 2 łany należały do plebana, a reszta do zagrodników. Płacili oni dziesięcinę snopową od jednego kmiecia wolnego, a z ról opustoszałych i z sołectwa plebanowi, natomiast kmiecie płacili kanonikowi wieluńskiemu dziesięcinę w wysokości dwóch grzywien[5] .
Obecny kościół parafialny, wybudowany w 1830 roku jest już trzecim z kolei. Wcześniej funkcjonowały dwa, „drewniane, ze starości upadające”. Fundatorem obecnego kościoła był ks. Piotr Celestyn Westerowski, kanonik kielecki zmarły w 1822 roku.
Nie są znane informacje dotyczące wyglądu pierwszego Rudnickiego kościoła, aczkolwiek na podstawie dokumentu z 1688 roku wiadomo, iż były w nim trzy bogato zdobione ołtarze. W 1691 roku w Rudnikach wybudowany został drugi kościół, także drewniany, konsekrowany 8 IX 1763 roku przez ks. bpa Ignacego Kozierowskiego. Kościół ten rozebrano po wybudowaniu obecnej, murowanej świątyni, a z uzyskanego drzewa postawiono kaplicę pod wezwaniem św. Krzyża na miejscowym cmentarzu, zniszczoną przez Niemców w 1942 roku.
We wsi znajduje się kościół pod wezwaniem św. Mikołaja zbudowany w 1830 w stylu klasycystycznym oraz pomnik ku czci poległych i pomordowanych mieszkańców gminy w okresie terroru hitlerowskiego.
W okresie międzywojennym stacjonowała w miejscowości placówka Straży Celnej II linii „Rudniki”[6].
Parafia Kościoła rzymskokatolickiego
[edytuj | edytuj kod]Pierwsza wzmianka o parafii w Rudnikach pochodzi z 1397 roku, wybudowano wówczas pierwszy kościół parafialny.
Fundatorką obecnego kościoła była Tekla Masłowska (dziedziczka, mieszkająca w Rudnikach).
Transport
[edytuj | edytuj kod]Przez Rudniki przebiegają drogi krajowe:
- 43 relacji Częstochowa – Kłobuck – Krzepice – Wieluń
- 42 relacji Namysłów – Kluczbork – Pajęczno – Radomsko – Starachowice
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 118148
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 5 sierpnia 2023 [dostęp 2022-10-05] .
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1114 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
- ↑ Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 20 grudnia 2022 r. w sprawie ustalenia, zmiany i zniesienia urzędowych nazw niektórych miejscowości oraz obiektów fizjograficznych (Dz.U. z 2022 r. poz. 2783)
- ↑ a b c Rosin 1963 ↓.
- ↑ Kalendarz z szematyzmem funkcjonariuszy Straży Celnej na rok 1927, Nakładem Zarządu Internatu imienia dra Władysława Rasińskiego dla Dzieci Funkcjonariuszy Straży Celnej, 1927, s. 164 .
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Ryszard Rosin: Słownik historyczno-geograficzny ziemi wieluńskiej w średniowieczu, hasło: „Rudniki”. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1963, s. 147–148.