SS Athenia – Wikipedia, wolna encyklopedia

SS Athenia

Statek w porcie w Montrealu (1933 r.)
Bandera	Wielka Brytania
Operator	Anchor-Donaldson Ltd.
Nadzorujące towarzystwo klasyf.	Donaldson Atlantic Line
Dane podstawowe
Typ	parowiec
Historia
Stocznia	Fairfield Shipbuilding and Engineering Company
Data wodowania	1923 w Govan, Szkocja
Data zatonięcia	3 września 1939
Dane techniczne
Liczebność załogi	804
Liczba pasażerów	400 miejsc kabinowych, 1000 miejsc klasy 2, a po przebudowie w roku 1927 - odpowiednio miejsc 310 i 928 (oraz 315 miejsc dla załogi)
Długość całkowita (L)	526,3 stopy angielskiej / 160,4 m
Szerokość (B)	66,4 stopy angielskiej / 20,24 m
Zanurzenie (D)	27,7 stopy angielskiej / 8,44 m
Pojemność	brutto 13 581, netto 8 118 RT
Napęd mechaniczny
Silnik	6 turbin parowych z przekładniami Brown-Curtis
Liczba śrub napędowych	dwie
Prędkość maks.	15 do 15,5 węzła (28 km/h) w.
Multimedia w Wikimedia Commons

SS Athenia – brytyjski parowiec przeznaczony do ruchu pasażerskiego i przewożenia towarów handlowych.

Historia statku[edytuj | edytuj kod]

Parowiec „Athenia” zbudowano w stoczni Fairfield Shipbuilding and Engineering Company w Govan w Szkocji, na zamówienie armatora Anchor-Donaldson Ltd. Ceremonie wodowania i nadania nazwy miały miejsce 28 stycznia 1923 roku. W pierwszy rejs statek wyruszył 19 kwietnia 1923 roku na trasie Glasgow–Liverpool–Quebec–Montreal. W roku 1935 stał się własnością Donaldson Atlantic Line. Pływał głównie na trasie Glasgow (bądź Liverpool) – Quebec (bądź Montreal). W sezonie zimowym zawijał do Halifaksu.

Zatopienie statku[edytuj | edytuj kod]

3 września 1939 roku Wielka Brytania wypowiedziała wojnę III Rzeszy. Tego dnia „Athenia” płynęła z Wysp Brytyjskich w kierunku Kanady. Na statku obowiązywały podwyższone normy bezpieczeństwa związane z rozpoczętą wojną. Zgodnie z rozkazami jednostka zygzakowała, płynąc w zaciemnieniu. Na jego pokładzie znajdowało się 1417 osób (w tym 1102 pasażerów i 315 członków załogi). Wśród nich, oprócz Brytyjczyków i Irlandczyków, było 311 obywateli Stanów Zjednoczonych, 469 Kanady, 150 emigrantów ze wschodniej Europy oraz 34 Niemców.

W tym samym dniu niemiecki okręt podwodny U-30 pod dowództwem kapitana Fritza Juliusa Lempa patrolował najbardziej wysunięty na północ sektor położony na zachód od Irlandii. W czasie patrolu kapitan został powiadomiony o wypowiedzeniu wojny Niemcom przez Wielką Brytanię. Odebrał również poniższy rozkaz:

Około godz. 16.30 czasu lokalnego w pobliżu skalistej wysepki Rockall wachta U-Boota zauważyła płynący od Wysp Brytyjskich samotny parowiec. Lemp, mimo śledzenia statku przez ponad 3 godziny, nie rozpoznał go jako statek pasażerski. Uznał, że ma przed sobą brytyjski krążownik pomocniczy i wydał rozkaz do ataku. O godz. 19.39 („Athenia” znajdowała się w miejscu o współrzędnych 56.44 N i 14.05 W) U-30 wystrzelił dwie torpedy, z których jedna trafiła, a druga okazała się wadliwa i okręt podwodny musiał manewrować by jej uniknąć^[1]. Trafienie nastąpiło w ładownię nr 5, przy grodzi wodoszczelnej maszynowni. Statek zaczął powoli tonąć (ostatecznie zatonął po 14,5 godziny). Lemp wystrzelił jeszcze jedną torpedę, by dobić statek, ale ona też zawiodła. Ostatecznie dowódca U-boota zidentyfikował ofiarę jako liniowiec pasażerski i zdecydował o odpłynięciu z miejsca ataku^[2].

„Athenia” natychmiast nadała sygnał SOS. Przechwyciły go trzy statki: „Knute Nelson” (pod norweską banderą), szwedzki jacht „Southern Cross” oraz amerykański frachtowiec „City of Flint”. Gdy tylko powyższe statki nadeszły z pomocą, zaczęto podnosić rozbitków z łodzi ratunkowych. Jedna z łodzi (oznaczona numerem 5A) wpadła pod śruby norweskiego zbiornikowca. Zginęło około 40 osób spośród 90, które znajdowały się na szalupie. Akcja ratunkowa trwała całą noc. O godz. 6.00 następnego dnia na miejsce tragedii dopłynęły niszczyciele: HMS „Electra” i HMS „Escort”, a nieco później HMS „Fame”. Około godz. 11.00 „Athenia” ostatecznie spoczęła na dnie oceanu. Dzięki sprawnej akcji ratunkowej i sprzyjającym warunkom pogodowym zginęło tylko 118 osób^[3][4][5].

Następstwa[edytuj | edytuj kod]

Działania Berlina[edytuj | edytuj kod]

Sprawa była na tyle poważna, że zainteresował się nią sam Adolf Hitler. Obawiano się, że incydent spowoduje wciągnięcie Stanów Zjednoczonych do wojny. Uruchomiono machinę propagandową mającą oczyścić Niemcy z zarzutów zatopienia cywilnego statku i złamania traktatu londyńskiego z 1930 roku.

• 4 IX - Erich Raeder oświadczył, iż „Athenia” nie mogła paść ofiarą U-Boota, jako że w promieniu 130 km od miejsca zdarzenia nie znajdował się żaden z okrętów podwodnych Kriegsmarine.
• 5 IX - niemieckie media poinformowały, że zatopienie „Athenii” było brytyjską prowokacją, która miała na celu wciągnięcie Stanów Zjednoczonych do wojny.
• 7 IX - Kriegsmarine wydała oficjalny komunikat:

1. (...)
2. W obszarze, w którym zatonął parowiec Athenia, nie było niemieckich sił morskich.
3. Dlatego przypisywanie niemieckim siłom morskim jakiegokolwiek związku z zatonięciem Athenii jest zupełnie bezpodstawne.
4. Próba dalszego obciążania niemieckiej floty odpowiedzialnością za zatopienie Athenii mimo urzędowego niemieckiego zaprzeczenia, przedstawia sobą tym samym typowy produkt obrzydliwego szczucia.

• organ prasowy narodowych socjalistów „Völkischer Beobachter” opublikował artykuł zatytułowany: „Churchill zatopił Athenię”.

Prawda o zdarzeniu[edytuj | edytuj kod]

Dopiero podczas procesów norymberskich brytyjscy prokuratorzy wykazali, że sprawcą zatopienia „Athenii” był kapitan Julius Lemp, oraz że Niemcy od początku wiedzieli o jego winie i rozmyślnie oskarżali Churchilla, aby uniknąć odpowiedzialności związanej z zatopieniem liniowca.

Karl Dönitz tak wspominał zatopienie SS „Athenia”:

Wrak[edytuj | edytuj kod]

6 paź­dzier­nika 2017 roku rząd Irlandii poin­for­mo­wał, że bada­cze pod kierunkiem arche­olo­ga pod­wod­nego Davida Mearnsa odna­leźli wrak statku^[7].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

• RMS Lusitania

Przypisy[edytuj | edytuj kod]