Stanisław Trzebunia – Wikipedia, wolna encyklopedia

Stanisław Trzebunia
podpułkownik piechoty podpułkownik piechoty
Data i miejsce urodzenia

19 lipca 1888
Zakopane, Austro-Węgry

Data i miejsce śmierci

31 grudnia 1960
Warszawa

Przebieg służby
Lata służby

1914–1950

Siły zbrojne

Wojsko Polskie

Jednostki

Grupa „Stalowa Wola”

Stanowiska

dowódca grupy

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
II wojna światowa

Faksymile
Odznaczenia
Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Walecznych (1920–1941, czterokrotnie) Medal Niepodległości Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości Medal Zwycięstwa (międzyaliancki) Medal Pamiątkowy Wielkiej Wojny (Francja) Medal Waleczności (Austro-Węgry)
Grób Stanisława Trzebunii na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie

Stanisław Trzebunia (ur. 19 sierpnia 1888 w Zakopanem, zm. 31 grudnia 1960 w Warszawie) – podpułkownik piechoty Wojska Polskiego, działacz niepodległościowy, kawaler Orderu Virtuti Militari.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Urodził się 19 sierpnia 1888 w Zakopanem, w ówczesnym powiecie nowotarskim Królestwa Galicji i Lodomerii, w rodzinie Jana i Anieli z Brzeźniaków[1]. W latach 1900–1908 uczęszczał do c. k. Wyższego Gimnazjum w Kołomyi, a następnie, w latach 1909–1914, studiował na Wydziale Inżynierii Lądowej Politechniki Lwowskiej[1]. W międzyczasie został powołany do c. i k. 20 pułku piechoty, w którym od stycznia do grudnia 1913 ukończył szkołę jednorocznych ochotników i zdał egzamin, uzyskując stopień kadeta rezerwy-zastępcy oficera (niem. Kadett-Offiziersstellvertreter) z lokatą 309 i starszeństwem 1 stycznia 1914[1][2].

Latem 1914 został zmobilizowany do macierzystego pułku i otrzymał dowództwo plutonu. W listopadzie tego roku, po walkach na Lubelszczyźnie i w rejonie Dęblina, na wniosek dowódcy pułku, płk. Stanisława Puchalskiego, został mianowany na stopień chorążego rezerwy ze starszeństwem z 1 stycznia 1914[3]. Na początku 1915 został wysłany na front w rejon Gorlic. W działaniach rozpoznawczych prowadzonych w drugiej połowie stycznia 1915, a następnie w szturmie na wzgórze cmentarne w Gorlicach, żołnierze jego plutonu wyróżnili się męstwem, za co c. i k. Naczelne Dowództwo Armii 3 marca 1915 wyróżniło go srebrnym Medalem Waleczności 1 klasy[2]. Wziął udział w tzw. przełamaniu gorlickim w dniach 2–5 maja 1915. Pod koniec lata tego roku, w rejonie Kowla, dostał się do niewoli rosyjskiej i trafił do oficerskiego obozu jenieckiego w Nierechcie, w guberni kostromskiej[4]. W obozie jenieckim przebywał do wybuchu rewolucji lutowej w 1917. Po opuszczeniu obozu zgłosił się do służby w Dywizji Strzelców Polskich, a później w I Korpusie Polskim w Rosji[1]. Początkowo pełnił służbę w 3 pułku Brygady Rezerwowej, a następnie na stanowisku komendanta etapu na stacji kolejowej Dorogobuż[1]. W lutym 1918, po zawarciu porozumienia z Niemcami, opuścił szeregi korpusu i przez Syberię, Władywostok oraz Szanghaj, a następnie drogą morską udał się do Europy[1].

W sierpniu 1918, po przybyciu do Francji i odbyciu przeszkolenia, został instruktorem w Centrum Wyszkolenia w Quintin[1]. W 1919 został wysłany do Polski i Gdańska z misją przygotowania przyjazdu armii gen. Hallera do kraju[1]. Następnie został wyznaczony do zorganizowania i wyszkolenia batalionu zapasowego 145 pułku strzelców kresowych we Włodzimierzu[1]. W maju 1920 został wysłany na front do macierzystego 145 pułku strzelców kresowych[1]. W czasie wojny z bolszewikami wziął udział w wyprawie kijowskiej, walkach odwrotowych, bitwie warszawskiej oraz walkach na Polesiu jako adiutant pułku, dowódca batalionu i zastępca dowódcy pułku[1]. 19 sierpnia 1920 został zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 w stopniu kapitana, w piechocie, w grupie oficerów byłej armii generała Hallera[5]. 23 września 1920 dowódca 145 pułku strzelców kresowych, major Witold Wartha we wniosku na odznaczenie kapitana Trzebuni Orderem Virtuti Militari napisał:

Bardzo dzielny i odważny oficer. W ataku odznacza się zimną krwią. Podczas ataków bolszewików na Ojrzeń dnia 18 sierpnia 1920, zbiera cofający się oddział i wpływem swoim zmusza go do kontrataku na wroga, którym to kontratakiem rozbija kolumnę atakującą i przechyla zwycięstwo na swoją stronę.
Podczas akcji 36 Brygady Piechoty dnia 11 września 1920 na Maciejów i Kowel atakowały świeże oddziały bolszewickie, od południa z prawej flanki, posuwającą się przez wieś Ruda własną brygadę. Wszczęty własny kontratak sześciu kompanii prowadził kpt. Trzebunia bez specjalnie danego mu rozkazu, z własnej inicjatywy jako adiutant pułku, aż do wsi Chworostów, zajął wieś i zadał bolszewikom bardzo ciężkie straty. Przeprowadzenie kontrataku oswobodziło zupełnie prawą flankę brygady i umożliwiło jej dalszy pochód[1].

Po zakończeniu działań wojennych kapitan Trzebunia pozostał w wojsku jako oficer zawodowy i kontynuował służbę w 72 pułku piechoty w Radomiu, pełniąc kolejno funkcję adiutanta pułku, dowódcy batalionu i kwatermistrza[1]. 1 czerwca 1921 był przydzielony do Centrum Wyszkolenia Dowództwa Okręgu Generalnego Lwów[6]. 3 maja 1922 został zweryfikowany w stopniu majora ze starszeństwem od 1 czerwca 1919 i 328. lokatą w korpusie oficerów piechoty[7]. 10 lipca 1922 został zatwierdzony na stanowisku dowódcy batalionu[8]. W 1923 był dowódcą batalionu sztabowego 72 pp[9]. W 1924 został przydzielony do Departamentu Piechoty Ministerstwa Spraw Wojskowych w Warszawie na stanowisko referenta wyszkolenia, a następnie kierownika referatu wyszkolenia[1][10]. 1 grudnia 1924 prezydent RP nadał mu stopień podpułkownika z dniem 15 sierpnia 1924 i 89. lokatą w korpusie oficerów piechoty[11]. W maju 1926 został przydzielony do Korpusu Kadetów Nr 2 w Modlinie (od lipca tego roku w Chełmnie) na stanowisko komendanta[12][13]. 23 grudnia 1927 został przeniesiony do kadry oficerów piechoty z pozostawieniem na dotychczas zajmowanym stanowisku[14]. W lipcu 1928 został przeniesiony do 37 pułku piechoty w Kutnie na stanowisko zastępcy dowódcy pułku[15]. W marcu 1929 został ponownie przeniesiony do kadry oficerów piechoty z równoczesnym przeniesieniem służbowym do Powiatowej Komendy Uzupełnień Kutno na stanowisko pełniącego obowiązki komendanta[16]. W styczniu 1932 został zwolniony z zajmowanego stanowiska i oddany do dyspozycji dowódcy Okręgu Korpusu Nr IV[17], a z dniem 30 kwietnia tego roku przeniesiony w stan spoczynku[18].

Po zakończeniu służby wojskowej zamieszkał w Warszawie przy ul. Zielnej 13 m. 4[1]. W 1934, jako oficer stanu spoczynku pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Warszawa Miasto III. Posiadał przydział do Oficerskiej Kadry Okręgowej Nr I. Był wówczas „przewidziany do użycia w czasie wojny”[19]. W 1937 objął stanowisko szefa bezpieczeństwa w budowanych Zakładach Południowych[20][21]. Po wybuchu II wojny organizował obronę zakładu i miasta Stalowa Wola. W dalszym ciągu kampanii wrześniowej stanął na czele Grupy „Stalowa Wola”, walczącej na linii Sanu i w rejonie Janowa Lubelskiego[22]. Po kapitulacji uniknął niewoli i przyjechał do Warszawy[23]. W kwietniu 1940 przedostał się na Węgry i przez Jugosławię dotarł do Palestyny[23]. W 1944 wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych. Zdemobilizowany w 1950 do 1952 przebywał m.in. w Anglii, a następnie wrócił do Polski. Podjął pracę m.in. jako księgowy w Ścinawce, a od 1955 w Warszawie[2]. Zmarł 31 grudnia 1960 i został pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera D, rząd 2, miejsce 22,23)[24].

Był żonaty z Jadwigą (1897–1980), córką Adolfa Suligowskiego (1849–1932) i Wandy (1861–1932)[24]. Miał córkę Wandę Jadwigę (1929–2021), inżyniera[1][25].

Ordery i odznaczenia[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v Kwestionariusz osobowy. CAW. [dostęp 2024-01-12].
  2. ↑ a b c Trzebunia Stanisław, ppłk WP. Fundacja Przywróćmy pamięć. [dostęp 2024-01-11].
  3. ↑ Ranglisten 1918 ↓, s. 397.
  4. ↑ Lista strat nr 290. k. u. k. Kriegsministerium, 1915-10-12, s. 5..
  5. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 32 z 25 sierpnia 1920, s. 788.
  6. ↑ Spis oficerów 1921 ↓, s. 199.
  7. ↑ Lista starszeństwa 1922 ↓, s. 32.
  8. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 22 z 22 lipca 1922, s. 552.
  9. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 331, 402.
  10. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 16, 292, 344.
  11. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 131 z 17 grudnia 1924, s. 732.
  12. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 19 z 6 maja 1926, s. 143.
  13. ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 117, 165.
  14. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 28 z 23 grudnia 1927. Dodatek Nr 1, s. 2.
  15. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 24 lipca 1928, s. 218.
  16. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 5 z 12 marca 1929, s. 90.
  17. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 14 z 23 grudnia 1931, s. 415.
  18. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 7 z 21 kwietnia 1932, s. 299.
  19. ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 325, 842.
  20. ↑ Głowacki 1986 ↓, s. 129.
  21. ↑ Maksimiec 2008 ↓, s. 201.
  22. ↑ Głowacki 1986 ↓, s. 129, 131, 140, 145, 150, 154, 332.
  23. ↑ a b Maksimiec 2008 ↓, s. 206.
  24. ↑ a b Cmentarz Stare Powązki: SULIGOWSCY, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2024-01-14].
  25. ↑ Wanda Trzebunia-Siwicka: Jak to się zaczęło? Pierwsze ośrodki telewizyjne w Polsce. Lata 1952–1969. Wydawnictwo Kartograficzne Polkart, październik 2012. [dostęp 2024-01-14].
  26. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 21 z 28 maja 1921, s. 996.
  27. ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-01-12].
  28. ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-01-12].
  29. ↑ M.P. z 1933 r. nr 24, poz. 33.
  30. ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-01-12].
  31. ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-01-12].
  32. ↑ Ranglisten 1918 ↓, s. 511.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Stanisław_Trzebunia&oldid=73441248”