French
DeutschUlica Canaletta w Warszawie – Wikipedia, wolna encyklopedia
| Śródmieście | |||||||||||||
 | |||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||||||
| Miejscowość | |||||||||||||
| Długość | 180 m[1] | ||||||||||||
| Przebieg | |||||||||||||
| |||||||||||||
Położenie na mapie Warszawy  | |||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |||||||||||||
 52°14′34,7″N 21°00′27,6″E/52,242972 21,007667 | |||||||||||||
Ulica Canaletta – ulica w warszawskiej dzielnicy Śródmieście, biegnąca od ul. Niecałej do ul. Senatorskiej, nosząca imię Bernarda Belotta (Canaletta), włoskiego malarza czynnego w Warszawie w XVIII wieku.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Ulica powstała w latach 1904–1909 jako wewnętrzna alejka pasażu handlowego Galeria Luxenburga, zwanego tak od właściciela - przedsiębiorcy Maksymiliana Luxenburga. Pierwszy etap prowadzono według projektu Luxenburga i Leona Drewsa, ostatecznie budowę ukończono w 1909 według planu Czesława Przybylskiego. Według założeń, pasaż miały tworzyć dwa silnie wydłużone pawilony ciągnące się wzdłuż granic posesji pomiędzy Senatorską 29 a Niecałą 6 i 8. Pomiędzy nimi miała znajdować się wewnętrzna uliczka nakryta szklanym dachem - późniejsza ulica Canaletta. Dolne kondygnacje obu pawilonów Galerii wypełniły wielkie przeszklone witryny, zaś samą uliczkę nakrył dwuspadowy, szklany dach.
Nad głównym wejściem od strony ul. Senatorskiej umieszczono łacińską sentencję „Sibi et suis”, co znaczy „Swoim i sobie”.
Secesyjne wnętrza Galerii inspirowane sztuką ludową miały około 700 różnych pomieszczeń, mieszczących liczne firmy, takie jak Grand Hotel, kino, sklepy, czy znana kawiarnia „Grand Café”. W podziemiach kompleksu mieścił się tor do jazdy na wrotkach, zaś od 1919 w Galerii miał scenę teatr Qui Pro Quo, gdzie występowali między innymi Zula Pogorzelska, Hanka Ordonówna, Mira Zimińska; konferansjerem był Fryderyk Jarosy.
Od końca lat dwudziestych w Galerii działało kino „Sfinks”, którego wnętrza otrzymały dekoracje inspirowane sztuką starożytnego Egiptu.
Galeria spłonęła w 1944; w 1949 jej budynki rozebrano rozbudowując kamienicę Petyskusa przy ul. Senatorskiej 27.
Pozostająca długo bezimienną dawna alejka Galerii Luxenburga otrzymała obecną nazwę w 1993 roku[2], dziedzicząc ją po skasowanej w związku z budową Trasy AK jednej z ulic Marymontu, łączącej ul. Jelinka z ul. Twardowskiego[3].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Mapa Warszawy [online], Urząd m.st. Warszawy [dostęp 2023-11-05].
- ↑ Kwiryna Handke, Słownik nazewnictwa Warszawy, Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, 1998, s. 406, ISBN 978-83-86619-97-9 [dostęp 2023-11-05].
- ↑ Praca zbiorowa pod redakcją Grażyny Kieniewiczowej i Aliny Sokołowskiej, Od Agrykoli do Żywnego. Mały słownik patronów ulic warszawskich, Warszawa: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, 1968, s. 32.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy, tom 2. Towarzystwo Opieki nad Zabytkami, 1996, s. 16. ISBN 83-9066291-4.