Waldemar I Wielki – Wikipedia, wolna encyklopedia

Waldemar I Wielki
Ilustracja
Pomnik Waldemara Wielkiego w Ringsted, Dania
król Danii
Okres

od 1146
(do 1157 wspólnie ze Swenem III Grade i Kanutem V)
do 12 maja 1182

Książę Szlezwika
Okres

od 1150
do 1156

Poprzednik

Magnus Silny

Następca

Krzysztof

Dane biograficzne
Dynastia

Estrydsenidzi

Data urodzenia

14 stycznia 1131

Data śmierci

12 maja 1182

Ojciec

Kanut Lavard

Matka

Ingeborga Nowogrodzka

Żona

Zofia Rurykowiczówna

Dzieci

Kanut VI,
Waldemar II Zwycięski,
Ryksa/Richeza,
Helena,
Ingeborga Duńska

Biskup Absalon obala posąg Świętowita w Arkonie

Waldemar I Wielki (ur. 14 stycznia 1131, zm. 12 maja 1182) – król Danii w latach 1146–1157 wspólnie ze Swenem III Grade i Kanutem V, następnie samodzielnie 1158–1182.

Syn (pogrobowiec) księcia Kanuta Lavarda i księżniczki ruskiej Ingeborgi, córki wielkiego księcia Mścisława I Haralda. Urodził się 8 dni po zamordowaniu ojca.

Został wychowany w Fjenneslev na dworze pobożnego, bogatego i oświeconego duńskiego rodu Rigów z klanu Hvide(inne języki) pod okiem Assera Riga(inne języki), razem z dwoma jego synami: Absalonem, który stał się jego przyjacielem i późniejszym ministrem oraz Esbjornem.

Po abdykacji króla Eryka III (1146) w Danii wybuchła wojna domowa o prawo do tronu, która trwała 10 lat. Pretendentami do schedy byli Swen III Grade syn Eryka II Pamiętnego, Kanut V syn Magnusa Silnego, wnuk króla Nielsa oraz 16-letni Waldemar władający wówczas co najmniej południową częścią Jutlandiiksięstwem Szlezwiku. Swen ogłosił się królem Zelandii i Skanii, natomiast Kanut – Jutlandii. W wyniku działań wojennych Kanut został zepchnięty do Niemiec, gdzie udało mu się utworzyć armię. W 1152 niemiecki król (później cesarz) Fryderyk Barbarossa poparł dążenia Kanuta do zapanowania nad całym terytorium Danii. W 1154 walki rozpoczęły się ponownie. Tym razem Kanut sprzymierzył się z Waldemarem, który dotychczas wspierał Swena. W rezultacie Swen musiał opuścić Danię. Powrócił w 1157. Sytuacja ustabilizowała się po podziale Danii na trzy części:

  1. Jutlandia – Waldemar
  2. Zelandia – Kanut
  3. Skania – Swen

Aby uczcić zakończenie wieloletnich walk, Swen zaprosił współrządzących (Kanuta, Waldemara i Absalona) na spotkanie pojednawcze w Roskilde (9 sierpnia 1157). Podczas spotkania ludziom Swena udało się zamordować Kanuta, natomiast ranny Waldemar i Absalon zdołali zbiec. 23 października tego samego roku Waldemar i ścigający go Swen spotkali się ponownie i odbyli krótką, ale brutalną bitwę pod Grathe Hede. Swen został wzięty do niewoli i stracony ciosem topora.

Waldemar został królem całej Danii w 1158. W tym samym roku jego przyjaciel Absalon został podniesiony do rangi biskupa Roskilde(inne języki) a Waldemar mianował go ministrem i swoim naczelnym doradcą. Waldemar zajął się reorganizacją i odbudową państwa po zniszczeniach wojny domowej i za namową Absalona wypowiedział wojnę pogańskim plemionom słowiańskim zamieszkującym tereny Pomorza oraz Rugię, zajmujących się m.in. piractwem na wodach Bałtyku, którzy dali się tak we znaki Duńczykom, że w momencie objęcia władzy przez Waldemara niemal 1/3 kraju była wyludniona. Pierwsza wyprawa pod osobistym dowództwem Absalona wyruszyła w 1160, a przypieczętowaniem krucjaty było podbicie Rugii i zrujnowanie rańskiej Arkony w 1168 (gród w Gardźcu poddał się bez walki kilka dni później). Ludność wyspy została ochrzczona, dotychczasowy wódz Ranów Tesław złożył hołd królowi duńskiemu i dał początek dynastii książąt rugijskich wasalnych wobec Danii do 1325, a cała wyspa została włączona do diecezji Roskilde bullą papieża Aleksandra III w 1169. Przejęcie największej w rejonie siedziby piratów znacznie poprawiło sytuację w królestwie, zwłaszcza że w 1170 Waldemar i Absalon rozbili kolejny ich ośrodek – leżący nieco dalej na wschód Dievenow (Dziwnów?) na Wolinie. Stworzyli oni podstawy do militarnej dominacji Danii w tym rejonie Europy przez kolejne trzy pokolenia.

Zaangażował się również w proces kanonizacyjny swego ojca Kanuta, dzięki jego staraniom uznanego za męczennika za sprawiedliwość i kanonizowanego w 1169 przez papieża Aleksandra III. Relikwie św. Kanuta zostały ceremonialnie złożone w sanktuarium w Ringsted 25 czerwca 1170. Uroczystość ta połączona była z pierwszą duńską koronacją, siedmioletniego wówczas syna Waldemara, Kanuta VI. Waldemar zmarł 12 lat później a Kanut VI objął po nim tron.

Waldemar ożenił się z Zofią, córką Włodzimierza, księcia nowogrodzkiego (pojawiła się też mniejszościowa hipoteza, że była córką księcia mińskiego Wołodara Hlebowicza). Z tego małżeństwa pochodzą dzieci: