Wyspa rzeczna – Wikipedia, wolna encyklopedia

Wyspa św. Barbary w Bydgoszczy
Wyspa Czepel na Dunaju, zdjęcie z satelity

Wyspa rzeczna – rodzaj wyspy śródlądowej, powstałej na rzece w efekcie procesów fluwialnych lub wskutek działalności człowieka. Często właśnie ze względu na te procesy ma długi i wąski kształt oraz zbudowana jest głównie z piasku – może więc podlegać powtarzającym się zmianom powierzchni i kształtu i jednocześnie łatwo powstawać i znikać wskutek wysokich stanów wody[1], powodzi czy silnych opadów deszczu.

Nazewnictwo[edytuj | edytuj kod]

Według słownika z 1925 roku wyspy rzeczne nagie zwą się ławicami, zadrzewione – ostrowami, zarosłe wikliną – kępami[2]. Ławicą nazywa się też usypane nurtem rzeki wzniesienie z piasku bądź żwiru, podlegający przesunięciom. Wyróżnia się ławice rzeczne: odsypu meandrowego, odsypu przybrzeżnego, odsypu roztokowego[3].

Wyspy rzeczne mogą mieć swoje własne lokalne nazwy: w środkowych Stanach Zjednoczonych, zwłaszcza na rzece Missisipi nazywa się je towhead – szczególnie w odniesieniu do wysepek i mielizn porośniętych drzewami. Termin spopularyzował Mark Twain w książce Przygody Hucka. W Anglii, zwłaszcza na Tamizie używa się staroangielskiej nazwy ait albo eyot[4], co można niedokładnie przetłumaczyć jako żuławy lub ich specyficzna forma[a].

W Hiszpanii, przede wszystkim w dorzeczu Ebro, wyspy rzeczne noszą najczęściej nazwę mejana (np. Mejana de Tudela w Tudeli[5])[6]. Pojawiają się również formy mejaneta w gminie Alborge, mejanica w gminach Cabanillas i Quinto, mechana w gminie Escatrón, mechaneta i meján w gminie Quinto, meyana w gminie Cinco Olivas, meanilla w gminie Andosilla i mechán w gminie Velilla de Ebro[6].

Największe wyspy rzeczne świata[edytuj | edytuj kod]

Lp. Nazwa wyspy Powierzchnia
(km²)		 Państwo Rzeka Uwagi
1 Marajó 49 602 km²[7]  Brazylia Amazonka/Rio Pará Jest otoczona z jednej strony przez Atlantyk, dlatego czasem nie jest uznawana za wyspę rzeczną.
2 Wyspa Bananowa 19 162 km²  Brazylia Araguaia/Rio Javaés[8]
3 Tupinambarana 11 850 km²  Brazylia Amazonka Największa grupa wysp rzecznych na świecie.
4 Delta Nilu 8964 km²  Egipt Rosetta/Damietta
5 Holandia/Utrecht 7361 km²  Holandia Ren/IJssel
6 Caviana 4968 km²[9]  Brazylia Amazonka
7 Grande de Gurupá 4864 km²  Brazylia Amazonka
8 Isla Margarita 2100 do 2832 km²[10]  Kolumbia Magdalena[11] Istnienie również wariant nazewniczy Wyspa Mompox[11].
9 Uarini 2339 km²  Brazylia Uarini/Amazonka
10 Boven-Digoel 2171 km²  Indonezja Digul/Kawaga

Wyspą rzeczną z największą liczbą ludności jest chińska Zhongshan Dao na Rzece Perłowej z ponad 2,3 mln mieszkańców (szacunek na rok 2002)[12] i zaledwie 59 km² powierzchni. Na jej terenie położone jest m.in. Makau.

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Prezentacja: Czynności członka załogi łodzi ratowniczej. kppspsochaczew.pl. [dostęp 2015-02-04].
  2. ↑ Jerzy Smoleński: Słownictwo geograficzno-fizyczne, uchwalone i polecone przez Zjazd Geografów Polskich zorganizowany staraniem Tow. Naucz. Szkół Wyższych w Krakowie 1922 roku. Kraków: Orbis, 1925.
  3. ↑ Wojciech Jaroszewski, Leszek Marks, Andrzej Radomski: Słownik geologii dynamicznej. Warszawa: Wydawnictwa Geologiczne, 1985, s. 163. ISBN 83-220-0196-7.
  4. ↑ Eyot w Collins English Dictionary. dictionary.reference.com. [dostęp 2015-02-04].
  5. ↑ La Mejana de Tudela. ruralsuite.com. [dostęp 2015-02-10]. (hiszp.).
  6. ↑ a b Juan A. Frago Gracia: Toponimia navarroaragonesa del Ebro. Universidad de Málaga.
  7. ↑ Felipe Albertani, Paulo Martuscelli, Carlos Yamashita, Paulo Otto, Anita Wajntal: Genetic variability estimates in the Marajó yellow-crowned Amazon (Amazona ochrocephala xantholaema) (psittacidae). The Neotropical Ornithological Society, s. 307-314, seria: Ornitologia Neotropical.
  8. ↑ Ecossistema do Parque Estadual do Cantão, Avaliação Ecológica Rápida do Parque Estadual do Cantão, s. 44 (port.).
  9. ↑ Sylvia Bahri: L'agroforesterie, une alternative pour le développement de la plaine alluviale de l'Amazone : l'exemple de l'île de Careiro. Paryż: Orstom Editions, 1993, s. 206. ISBN 2-7099-1-162-0.
  10. ↑ Río Grande de la Magdalena – Colección Ecológica del Banco. [dostęp 2015-02-01]. (hiszp.).
  11. ↑ a b Joaquín Viloria de la Hoz: La economía anfibia de la isla de Mompox. Santa Marta: Banco de la República, 2011, seria: Documentos de Trabajo Sobre Economía Regional.
  12. ↑ World’s Most Populous Islands. WorldIslandInfo.com. [dostęp 2015-02-10]. (ang.).

Uwagi[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Na Tamizie znajdują się następujące wyspy o takich nazwach: Chiswick Eyot, Brentford Ait, Lot's Ait, Isleworth Ait, Steven's Eyot, Raven’s Ait, Garrick's Ait, Platts Eyot, Sunbury Lock Ait, Wheatley's Ait, Pats Croft Eyot, Sumptermead Ait, Black Potts Ait, Cutlers Ait, Firework Ait, Deadwater Ait, Bush Ait, Queen’s Eyot, Pigeonhill Eyot, Headpile Eyot, Bridge Eyot, Grass Eyot, Frog Mill Ait, Rod Eyot, Ferry Eyot, Poplar Eyot, Handbuck Eyot, Unnamed Eyot, Hallsmead Ait, Buck Ait, Appletree Eyot
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wyspa_rzeczna&oldid=64171456”