Manna devleti (Azerice: Manna dövləti),(Akadca: Mannai), Minni veya Manas — MÖ IX yüzyıldan MÖ VI yüzyıla kadar tarihi Azerbaycan topraklarında, günümüz Güney Azerbaycan'ın kuzeybatısında Urmiye Gölü'nün kıyısında kurulmuş eski bir devlettir. Manna, yazılı kaynaklarda bahsedilen ilk merkezi devlet olarak kabul edilir. Başkenti İzirtu şehridir. Manna devleti, eski geleneklere sahip bir bölgede, eski tarihin çok geniş bir döneminde ekonomik ve kültürel açıdan önde gelen bir bölgede ortaya çıkmıştı. Manna, MÖ III-II binyıllarda bu bölgede var olmuş Kuti, Lullubi, Turukki kabilelerinin ve diğer kabilelerin doğrudan mirasçısıydı. Manna devleti MÖ. 615-613 yılları arasında Medya devletine katılmıştır[1][2][3].
Manna'nın adı ve ilk hükümdarı Udaki'nin adı çivi yazılı kaynaklarda ilk kez MÖ. 843 yılında III. Şalmanezer'in kitabesinde geçmektedir. Genellikle, Asurlular Manna'yı "Manneyler ülkesi" (Manne Ülkesi), Mannaş, Urartular ise Manna ülkesi olarak belirtmişlerdir[4].
S. Kaşkay, Manna adının yerli bir isim olduğunu belirtir. Bu adın başlangıçta Urmiye Gölü civarındaki kabilelerden birine ait olduğu, sonrasında Mannalıların bu adı genişleterek tüm devlete yayıldığı tahmin edilmektedir. III. Şalmanezer'in hükümdarlığının 16. yılında (MÖ 843) yapılan bir seferden bahsedilirken, Asurluların Manna topraklarına ulaştıkları ancak Manna devletine saldırı veya haraç alımına dair bir şeyden bahsedilmediği belirtilir. Asurluların Manna'yı istila edemedikleri ya da sadece Manna'nın sınırlarına kadar ilerleyip yollarını değiştirerek komşu Allarabiya ülkesine yöneldikleri olasıdır[5]. MÖ 829 yılı kayıtlarında Manna'nın adı tahrip edilmiş ülkeler arasında geçmektedir. III. Şalmanezer yaşlanmıştı ve Asur ordularını bu kez komutan Dayan-Aşşur yönetiyordu. Asur kitabesinde şöyle yazılmıştır:
"Manna'lı Udaki'nin yerleşimlerine yaklaştım. Manna'lı Udaki, silahlarımın parıltısından dehşete kapıldı ve canını kurtarmak için hükümdar şehri Zirta'yı terk etti. Onun peşine düştüm. Sayısız miktarda sığırını, koyunlarını, mülkünü aldım. Şehirlerini harap ettim, yıktım, ateşe verip yaktım."
French
Deutsch
Azerbaycan
Ermenistan
