Nagroda Wolfa – Wikipedia, wolna encyklopedia

Nagroda Wolfa
Przyznający	Fundacja Wolfa
Państwo	Izrael
Pierwsze rozdanie	1978
	Strona internetowa

Nagroda Wolfa – nagroda przyznawana przez Fundację Wolfa w Izraelu za wybitne osiągnięcia na rzecz ludzkości i przyjaźni między narodami. Corocznie od 1978, komitety złożone z międzynarodowych ekspertów przyznają 5–6 nagród w następujących dziedzinach: chemia, fizyka, matematyka, medycyna, rolnictwo i sztuka. Nagrody w sztuce są przyznawane na przemian w architekturze, muzyce, malarstwie i rzeźbiarstwie. Laureat otrzymuje dyplom i 100 000 USD.

Do 2021 nagrodę otrzymało 345 naukowców i artystów^[1].

Nagroda Wolfa jest zaliczana do trzech najbardziej prestiżowych nagród w każdej z dziedzin, w których jest przyznawana^{[potrzebny przypis]}.

Laureaci[edytuj | edytuj kod]

Z tym tematem związana jest kategoria: Laureaci Nagrody Wolfa.

Wyróżnieni z chemii[edytuj | edytuj kod]

Z tym tematem związana jest kategoria: Laureaci Nagrody Wolfa w dziedzinie chemii.

1978: Carl Djerassi(inne języki)
1979: Herman Mark(inne języki)
1980: Henry Eyring(inne języki)
1981: Joseph Chatt(inne języki)
1982: John Polanyi, George Pimentel(inne języki)
1983/1984: Herbert Gutowsky(inne języki), Harden McConnell(inne języki), John Waugh(inne języki)
1984/1985: Rudolph Marcus
1986: Elias Corey, Albert Eschenmoser(inne języki)
1987: David Phillips(inne języki), David Blow(inne języki)
1988: Joshua Jortner(inne języki), Raphael Levine(inne języki)
1989: Duilio Arigoni(inne języki), Alan Battersby(inne języki)
1990: nagrody nie przyznano
1991: Richard Ernst, Alexander Pines(inne języki)
1992: John Pople
1993: Ahmed Zewail
1994: Richard Lerner(inne języki), Peter Schultz(inne języki)
1995: Gilbert Stork, Samuel Danishefsky(inne języki)
1996: nagrody nie przyznano
1998: Gerhard Ertl, Gabor Somorjai(inne języki)
1999: Raymond Lemieux(inne języki)
2000: Frank Albert Cotton
2001: Henri Kagan(inne języki), Ryōji Noyori, Barry Sharpless
2002/2003: nagrody nie przyznano
2004: Harry Gray(inne języki)
2005: Richard Zare(inne języki)
2006/2007: Ada Jonath, George Feher(inne języki)
2008: William Moerner, Allen Bard
2009: nagrody nie przyznano
2010: nagrody nie przyznano
2011: Krzysztof Matyjaszewski, Stuart Rice(inne języki), Ching Tang(inne języki)^[2]
2012: Paul Alivisatos(inne języki), Charles Lieber(inne języki)
2013: Robert Langer
2014: Chi-Huey Wong
2015: nagrody nie przyznano
2016: Kyriacos Costa Nicolaou(inne języki), Stuart Schreiber(inne języki)
2017: Robert G. Bergman(inne języki)
2018: Omar M. Yaghi, Makoto Fujita(inne języki)
2019: Stephen Buchwald(inne języki), John Hartwig(inne języki)
2020: nagrody nie przyznano
2021: Leslie Leiserowitz(inne języki), Meir Lahav(inne języki)
2022: Bonnie Bassler(inne języki), Carolyn Bertozzi, Benjamin Cravatt(inne języki)

Wyróżnieni z fizyki[edytuj | edytuj kod]

Z tym tematem związana jest kategoria: Laureaci Nagrody Wolfa w dziedzinie fizyki.

1978: Chien-Shiung Wu
1979: George Eugene Uhlenbeck, Giuseppe Occhialini(inne języki)
1980: Michael E. Fisher(inne języki), Leo P. Kadanoff(inne języki), Kenneth G. Wilson
1981: Freeman J. Dyson, Gerardus ’t Hooft, Victor F. Weisskopf
1982: Leon M. Lederman, Martin Perl
1983/1984: Erwin L. Hahn(inne języki), sir Peter B. Hirsch(inne języki), Theodore H. Maiman
1984/1985: Conyers Herring(inne języki), Philippe Nozieres(inne języki)
1986: Mitchell J. Feigenbaum, Albert J. Libchaber(inne języki)
1987: Herbert Friedman(inne języki), Bruno B. Rossi(inne języki), Riccardo Giacconi
1988: Roger Penrose, Stephen W. Hawking
1989: nagrody nie przyznano
1990: Pierre-Gilles de Gennes, David J. Thouless
1991: Maurice Goldhaber, Valentine L. Telegdi(inne języki)
1992: Joseph H. Taylor Jr.
1993: Benoît Mandelbrot
1994/1995: Witalij Ginzburg, Yoichiro Nambu
1995/1996: nagrody nie przyznano
1997: John Archibald Wheeler
1998: Jakir Aharonow, sir Michael V. Berry(inne języki)
1999: Dan Shechtman
2000: Raymond Davis Jr., Masatoshi Koshiba
2001: nagrody nie przyznano
2002/2003: Bertrand I. Halperin(inne języki), Anthony J. Leggett
2004: Robert Brout(inne języki), Francois Englert, Peter W. Higgs
2005: Daniel Kleppner(inne języki)
2006/2007: Albert Fert, Peter Grünberg
2008: nagrody nie przyznano
2009: nagrody nie przyznano
2010: John Clauser, Alain Aspect, Anton Zeilinger
2011: Maximilian Haider(inne języki), Harald Rose(inne języki), Knut Urban(inne języki)
2012: Ja’akow Bekenstein
2013: Peter Zoller(inne języki), Ignacio Cirac(inne języki)
2014: nagrody nie przyznano
2015: James D. Bjorken(inne języki), Robert P. Kirshner(inne języki)
2016: Josef Imry(inne języki)
2017: Michel Mayor, Didier Queloz
2018: Charles Henry Bennett, Gilles Brassard(inne języki)
2019: nagrody nie przyznano
2020: Rafi Bistritzer(inne języki), Pablo Jarillo-Herrero(inne języki), Allan MacDonald(inne języki)
2021: Giorgio Parisi
2022: Ferenc Krausz, Paul Corkum, Anne L’Huillier
2023: nagrody nie przyznano

Wyróżnieni z matematyki[edytuj | edytuj kod]

Z tym tematem związana jest kategoria: Laureaci Nagrody Wolfa w dziedzinie matematyki.

1978: Israel Gelfand, Carl L. Siegel(inne języki)
1979: Jean Leray, André Weil
1980: Henri Cartan, Andriej Kołmogorow
1981: Lars Ahlfors, Oscar Zariski(inne języki)
1982: Hassler Whitney(inne języki), Mark Krejn
1983/1984: Shiing-shen Chern, Paul Erdős
1984/1985: Kunihiko Kodaira, Hans Lewy(inne języki)
1986: Samuel Eilenberg, Atle Selberg
1987: Kiyoshi Itō, Peter Lax
1988: Friedrich Hirzebruch, Lars Hörmander
1989: Alberto Calderón(inne języki), John Milnor
1990: Ennio de Giorgi(inne języki), Ilya Piatetski-Shapiro(inne języki)
1991: nagrody nie przyznano
1992: Lennart Carleson, John G. Thompson
1993: Michaił Gromow, Jacques Tits(inne języki)
1994/1995: Jürgen Moser(inne języki)
1995/1996: Robert Langlands, Andrew Wiles
1996/1997: Joseph B. Keller(inne języki), Jakow Sinaj
1998: nagrody nie przyznano
1999: László Lovász, Elias M. Stein(inne języki)
2000: Raoul Bott, Jean-Pierre Serre
2001: Władimir Arnold, Saharon Szelach
2002/2003: Mikio Sato(inne języki), John Tate
2004: nagrody nie przyznano
2005: Grigorij Margulis, Siergiej Nowikow
2006/2007: Stephen Smale, Hillel Furstenberg
2008: Pierre Deligne, Phillip Griffiths(inne języki), David Mumford
2009: nagrody nie przyznano
2010: Dennis Sullivan(inne języki), Shing-Tung Yau
2011: nagrody nie przyznano
2012: Michael Aschbacher(inne języki), Luis Caffarelli
2013: Michael Artin(inne języki), George D. Mostow(inne języki)
2014: Peter Sarnak
2015: James Arthur(inne języki)
2016: nagrody nie przyznano
2017: Richard Schoen(inne języki), Charles Fefferman
2018: Alexander Beilinson(inne języki), Władimir Drinfeld
2019: Jean-Francois Le Gall(inne języki), Gregory Lawler(inne języki)
2020: Simon Donaldson, Yakov Eliashberg(inne języki)
2021: nagrody nie przyznano
2022: George Lusztig
2023: Ingrid Daubechies

Wyróżnieni w sztuce[edytuj | edytuj kod]

Z tym tematem związana jest kategoria: Laureaci Nagrody Wolfa w dziedzinie sztuki.

1981 malarstwo: Marc Chagall, Antoni Tapies
1982 muzyka: Vladimir Horowitz, Olivier Messiaen, Josef Tal
1983/1994 architektura: Ralph Erskine
1984/1995 rzeźbiarstwo: Eduardo Chillida
1986 malarstwo: Jasper Johns
1987 muzyka: Isaac Stern, Krzysztof Penderecki
1988 architektura: Fumihiko Maki, Giancarlo De Carlo
1989 rzeźbiarstwo: Claes Oldenburg
1990 malarstwo: Anselm Kiefer
1991 muzyka: Yehudi Menuhin, Luciano Berio
1992 architektura: Frank Gehry, Jørn Utzon, Denys Lasdun(inne języki)
1993 rzeźbiarstwo: Bruce Nauman
1994/1995 malarstwo: Gerhard Richter
1995/1996 muzyka: Zubin Mehta, György Ligeti
1996/1997 architektura: Frei Otto, Aldo van Eyck
1998 rzeźbiarstwo: James Turrell(inne języki)
1999 malarstwo: nagrody nie przyznano
2000 muzyka: Pierre Boulez, Riccardo Muti
2001 architektura: Alvaro Siza
2002/2003 malarstwo i rzeźbiarstwo: Louise Bourgeois
2004 muzyka: Mstisław Rostropowicz, Daniel Barenboim
2005 architektura: Jean Nouvel
2006/2007 malarstwo i rzeźbiarstwo: Michelangelo Pistoletto(inne języki)
2008 muzyka: Gia Kanczeli, Claudio Abbado
2009 nagrody nie przyznano
2010 architektura: David Chipperfield, Peter Eisenman
2011 malarstwo i rzeźbiarstwo: Rosemarie Trockel(inne języki)
2012 muzyka: Plácido Domingo, Simon Rattle
2013 architektura: Eduardo Souto de Moura
2014 rzeźbiarstwo: Olafur Eliasson
2015 muzyka: Jessye Norman, Murray Perahia
2016 architektura: Phyllis Lambert(inne języki)
2017 rzeźba: Laurie Anderson, Lawrence Weiner(inne języki)
2018 muzyka: Paul McCartney, Ádám Fischer(inne języki)
2019 architektura: Moshe Safdie
2020 malarstwo i rzeźbiarstwo: Cindy Sherman
2021 muzyka: Olga Neuwirth(inne języki)^[3], Stevie Wonder^[4]
2022 architektura: Yoshiharu Tsukamoto, Momoyo Kaijima, Elizabeth Diller

Wyróżnieni z rolnictwa[edytuj | edytuj kod]

Z tym tematem związana jest kategoria: Laureaci Nagrody Wolfa w dziedzinie rolnictwa.

1978: George F. Sprague(inne języki), John C. Walker(inne języki)
1979: Jay L. Lush(inne języki), sir Kenneth Blaxter(inne języki)
1980: Karl Maramorosch
1981: John O. Almquist(inne języki), Henry A. Lardy(inne języki), Glenn W. Salisbury(inne języki)
1982: Wendell L. Roelofs(inne języki)
1983/1984: Don Kirkham(inne języki), Cornellis T. de Witt
1984/1985: Robert H. Burris(inne języki)
1986: sir Ralph Riley(inne języki), Ernest R. Sears(inne języki)
1987: Theodor O. Diener(inne języki)
1988: Charles Thibault, Ernest John Christopher Polge(inne języki)
1989: Peter M. Biggs(inne języki), Michael Elliott(inne języki)
1990: Jozef Stefaan Schell(inne języki)
1991: Shang-Fa Yang(inne języki)
1992: nagrody nie przyznano
1993: John E. Casida(inne języki)
1994/1995: Carl B. Huffaker(inne języki), Perry L. Adkisson(inne języki)
1995/1996: Morris Schnitzer(inne języki), Frank J. Stevenson(inne języki)
1996/1997: Neal L. First(inne języki)
1998: Ilan Chet(inne języki), Baldur R. Stefansson(inne języki)
1999: nagrody nie przyznano
2000: Gurdev S. Khush(inne języki)
2001: Roger N. Beachy(inne języki), James E. Womack(inne języki)
2002/2003: R. Michael Roberts(inne języki), Fuller W. Bazer(inne języki)
2004: Yuan Longping(inne języki), Steven D. Tanksley(inne języki)
2005: nagrody nie przyznano
2006/2007: Ronald L. Phillips(inne języki), Michel A.J. Georges(inne języki)
2008: John Pickett(inne języki), James Tumlinson(inne języki), W. Joe Lewis(inne języki)
2009: nagrody nie przyznano
2010: David Baulcombe(inne języki)
2011: Harris A. Lewin(inne języki), James R. Cook(inne języki)
2012: nagrody nie przyznano
2013: Joachim Messing(inne języki), Jared Diamond
2014: Jorge Dubcovsky(inne języki), Leif Andersson(inne języki)
2015: Linda Saif(inne języki)
2016: Trudy Mackay(inne języki)
2017: nagrody nie przyznano
2018: Gene E. Robinson(inne języki)
2019: David Zilberman(inne języki)
2020: Caroline Dean(inne języki)^[5]
2022: Pamela Ronald

Wyróżnieni z medycyny[edytuj | edytuj kod]

Z tym tematem związana jest kategoria: Laureaci Nagrody Wolfa w dziedzinie medycyny.

1978: George Snell, Jean Dausset, Jon J. van Rood(inne języki)
1979: Roger Wolcott Sperry, Arvid Carlsson, Oleh Hornykiewicz
1980: César Milstein, Leo Sachs(inne języki), sir James L. Gowans(inne języki)
1981: Barbara McClintock, Stanley N. Cohen
1982: Jean-Pierre Changeux, Solomon H. Snyder(inne języki), sir James W. Black
1983/1984: nie przyznano
1984/1985: Donald F. Steiner(inne języki)
1986: Osamu Hayaishi(inne języki)
1987: Puedro Cuatrecasas(inne języki), Meir Wilchek(inne języki)
1988: Henri-Gery Hers(inne języki), Elizabeth F. Neufeld
1989: John Gurdon, Edward B. Lewis
1990: Maclyn McCarty
1991: Seymour Benzer
1992: M. Judah Folkman(inne języki)
1993: nie przyznano
1994/1995: Michael J. Berridge(inne języki), Yasutomi Nishizuka(inne języki)
1995/1996: Stanley Prusiner
1997: Mary Frances Lyon(inne języki)
1998: Michael Sela, Ruth Arnon(inne języki)
1999: Eric Kandel
2000: nie przyznano
2001: Awram Herszko, Alexander Varshavsky(inne języki)
2002/2003: Ralph L. Brinster(inne języki), Mario Capecchi, Oliver Smithies
2004: Robert A. Weinberg(inne języki), Roger Tsien
2005: Alexander Levitzki(inne języki), Anthony Rex Hunter, Anthony J. Pawson(inne języki)
2006/2007: nagrody nie przyznano
2008: Howard Cedar(inne języki), Aharon Razin(inne języki)
2009: nagrody nie przyznano
2010: Axel Ullrich(inne języki)
2011: Shin’ya Yamanaka, Rudolf Jaenisch(inne języki)
2012: Ronald M. Evans(inne języki)
2013: nagrody nie przyznano
2014: Nahum Sonenberg(inne języki), Gary Ruvkun(inne języki), Victor Ambros(inne języki)
2015: John Kappler(inne języki), Philippa Marrack(inne języki), Jeffrey V. Ravetch(inne języki)
2016: Lewis C. Cantley(inne języki), Carl Ronald Kahn(inne języki)
2017: James P. Allison
2018: nie przyznano
2019: Jeffrey M. Friedman(inne języki)
2020: Emmanuelle Charpentier, Jennifer Doudna
2021: Joan Steitz(inne języki), Lynne Elizabeth Maquat(inne języki), Adrian Krainer(inne języki)

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ The Wolf Prize [online], Wolf Foundation [dostęp 2021-06-18] (ang.).
↑ The 2011 Wolf Prize in Chemistry. Wolf Foundation. [dostęp 2011-02-18]. Cytat: For deep creative contributions to the chemical sciences in the field of synthesis, properties and an understanding of organic materials (ang.).
↑ The ViolinT.V. Channel The ViolinT.V., Winners Announced for Israeli's 2021 Wolf Prize for Music [online], The World's Leading Classical Music News Source. Est 2009., 11 lutego 2021 [dostęp 2021-06-18] (ang.).
↑ Stevie Wonder awarded Israel's prestigious Wolf Prize [online], www.yahoo.com [dostęp 2021-06-18] (ang.).
↑ Prestigious Wolf Prize honour for Professor Dame Caroline Dean [online], John Innes Centre, 14 stycznia 2020 [dostęp 2021-06-18] (ang.).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Fundacja Wolfa

[1] The Wolf Prize [online], Wolf Foundation [dostęp 2021-06-18] (ang.).

[WolfChem2011-2] The 2011 Wolf Prize in Chemistry. Wolf Foundation. [dostęp 2011-02-18]. Cytat: For deep creative contributions to the chemical sciences in the field of synthesis, properties and an understanding of organic materials (ang.).

[3] The ViolinT.V. Channel The ViolinT.V., Winners Announced for Israeli's 2021 Wolf Prize for Music [online], The World's Leading Classical Music News Source. Est 2009., 11 lutego 2021 [dostęp 2021-06-18] (ang.).

[4] Stevie Wonder awarded Israel's prestigious Wolf Prize [online], www.yahoo.com [dostęp 2021-06-18] (ang.).

[5] Prestigious Wolf Prize honour for Professor Dame Caroline Dean [online], John Innes Centre, 14 stycznia 2020 [dostęp 2021-06-18] (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]