Piękna Helena (operetka) – Wikipedia, wolna encyklopedia

Piękna Helena (fr. La belle Hélène) – operetka Jacques’a Offenbacha w trzech aktach. Libretto zostało napisane przez Henriego Meilhaca i Ludovica Halévy’ego. Prapremiera odbyła się w Théâtre des Variétés w Paryżu w dniu 17 grudnia 1864[1][2][3][4].

Afisz teatralny

Geneza[edytuj | edytuj kod]

Operetka stanowi pastisz nadętych oper Giacomo Meyerbeera, podobnie jak Orfeusz w piekle, którego sukces zachęcił autora do kontynuacji tej koncepcji[1][2].

Treść[edytuj | edytuj kod]

Fabuła utworu osnuta jest wokół starogreckiego mitu o Helenie Trojańskiej. Akcja rozgrywa się w starożytnej Sparcie tuż przed wybuchem wojny trojańskiej.

Osoby[edytuj | edytuj kod]

Menelaus – król Sparty, młodszy brat Agamemnona i mąż Heleny

Piękna Helena – królowa Sparty, żona Menelausa

Agamemnon – król królów

Orestes – syn Agamemnona

Achilles – bohater grecki

Parys – królewicz trojańskim

Ajaks I, Ajaks II – królowie greccy

Kalchas – wróżbita

Filokomes – urzędnik Kalchasa

Bakhis – zausznica Heleny

Eutykles – kowal

Dziewczęta ze Sparty: Leonka i Partenis

Straż, niewolnicy, lud, książęta, płaczki i służebnice.

Akt I[edytuj | edytuj kod]

Helena opowiada Kalchasowi nowinę: Parys, za to, że wręczył bogini Wenus jabłko „dla najpiękniejszej”, ma otrzymać serce najpiękniejszej kobiety świata, a wiadomo, że najpiękniejsza jest właśnie Helena. Trochę obawia się niewierności małżeńskiej, jednak Menelaus jest zupełnie obojętny. Po jej odejściu nadchodzi Parys, opowiada swoją wersję tej historii i prosi, aby Kalchas zgodnie z rozkazem Wenus przedstawił go Helenie, nie zdradzając jednak od razu, kim jest. Helena bierze go za jednego z pasterzy startujących w konkursie na Święto Adonisa. Po konkursie Parys ujawnia swoją tożsamość. Kalchas, aby wesprzeć Parysa w realizacji woli bogini, wysyła Menelausa na Kretę.

Akt II[edytuj | edytuj kod]

Helena początkowo próbuje dotrzymać wierności mężowi, jednak przychodzi jej to coraz trudniej. Wreszcie daje się uwieść Parysowi, który nachodzi ją nocą przekonując, że to tylko sen. Nieoczekiwanie powraca z Krety Menelaus i robi karczemną awanturę przyłapanym kochankom. Opinia publiczna jest jednak przeciw niemu: dżentelmen powinien był uprzedzić żonę o wcześniejszym powrocie.

Akt III[edytuj | edytuj kod]

Na plaży spotykają się wszyscy bohaterowie i dyskutują o sprawie Heleny i Menelausa, która stała się głośna w całej Grecji. Helena zapiera się, że nie zdradziła męża. Aby rozstrzygnąć kwestię, Menelaus wzywa na pomoc Wielkiego Augura Wenus. Ten przybywa na okręcie i ogłasza, że bogini życzy sobie, aby Helena odbyła podróż morską na Kyterę. Gdy Helena wchodzi na pokład, okazuje się, że Wielkim Augurem Wenus był sam Parys w przebraniu. Parys odpływa krzycząc do pozostałego na brzegu Menelausa: Porwałem ci małżonkę, Menelausie! Podstęp udał się!

Piękna Helena w Polsce[edytuj | edytuj kod]

Przekład[edytuj | edytuj kod]

Libretto na język polski przełożyli m.in. Jan Chęciński, Krzysztof Czeczot, Marian Hemar, Janusz Minkiewicz i Wojciech Stamm[1].

Inscenizacje (wybór)[edytuj | edytuj kod]

Premiera polska odbyła się w Warszawie 24 czerwca 1869[1] Następnie wystawiano Piękną Helenę m.in. w[5]:

W roli Heleny wystąpiły m.in. polskie artystki: Beata Artemska, Barbara Bargiełowska, Wiktoria Kawecka, Aleksandra Lüde, Lucyna Messal, Maria Modzelewska[1], Anna Moffo, Sabina Olbrich-Szafraniec, Elżbieta Ryl-Górska i Irena Sznebelin.

Spektakl telewizyjny[edytuj | edytuj kod]

W 1965 r. w Teatrze Telewizji wyemitowano spektakl pt. Piękna Helena w reżyserii Jerzego Gruzy. W roli głównej wystąpiła Kalina Jędrusik[6].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c d e Piękna Helena, [w:] Lucjan Kydryński, Przewodnik operetkowy. Wodewil, operetka, musical, Wyd. 4, Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1994, s. 411-413.
  2. ↑ a b Helena, [w:] Bernard Grun, Dzieje operetki, Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, s. 101-104.
  3. ↑ Piękna Helena, [w:] Karol Stromenger, "Iskier" przewodnik operetkowy, Warszawa: Iskry, 1976, s. 276-278.
  4. ↑ Piękna Helena, [w:] Piotr Kamiński, Tysiąc i jedna opera. 2, N-Ż, Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne SA, 2008, s. 24-27, ISBN 978-83-334-0900-8.
  5. ↑ Piękna Helena i inne, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (przedstawienia). [dostęp 2023-04-21].
  6. ↑ Piękna Helena [online], FilmPolski [dostęp 2023-04-21].

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Piękna_Helena_(operetka)&oldid=72711365”