Teatr Telewizji – Wikipedia, wolna encyklopedia

Adam Hanuszkiewicz – pierwszy główny reżyser Teatru Telewizji Polskiej w latach 1957–1963. Ogród w Skolimowie, maj 1973. Fot. A.T. Kijowski

Teatr Telewizji – instytucja działająca w Telewizji Polskiej, która zajmuje się produkcją i emisją telewizyjnych przedstawień teatralnych.

Teatr Telewizji do lipca 2013 r. posiadał samodzielną redakcję działającą na wzór normalnego repertuarowego teatru, dawniej również dyrektora dysponującego samodzielnym budżetem, kierowników literackich, budował linię repertuarową, wybierał teksty warte inscenizowania, wynajmował aktorów, prowadził próby, projektował oraz budował scenografię i dawał na antenie premierę.

Spektakle Teatru Telewizji obecnie emitowane są na antenie TVP1 i TVP Kultura, a dawniej w TVP2 (jako Studio Teatralne Dwójki)[1][2]. Teatr posiada dwie sceny – normalną i Scenę Świata, na której spektakle pojawiają się kilka, kilkanaście razy do roku, część z nich jest realizowana na żywo ze studiów TVP w Warszawie.

Znak graficzny Teatru Telewizji stworzył Janusz Kaczkowski[3].

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Teatr Telewizji zaistniał na wizji już wkrótce po rozpoczęciu nadawania przez Telewizję Polską, bo w nieco ponad rok. Pierwszy spektakl, Okno w lesie, w reżyserii Józefa Słotwińskiego, został wyemitowany 6 listopada 1953 r. ze studia telewizyjnego przy ul. Ratuszowej w Warszawie[4]. W czasie swojej długoletniej działalności Teatr Telewizji wyprodukował ponad 4 tysiące spektakli.

Początkowo przedstawienia nadawane były na żywo ze studia telewizyjnego. Od końca lat 50. pojawiła się możliwość rejestrowania programu, i stopniowo odchodzono od nadawania przedstawień na żywo. Wtedy do użycia weszły różne środki filmowe, takie jak wielokrotne nagrywania ujęć, kręcenie scen w plenerze, tzw. „dokrętki” filmowe i użycie montażu. W latach 70. wprowadzono pierwsze spektakle nagrywane w kolorze[4].

22 kwietnia 2013 r., z okazji Roku Aleksandra Fredry, TVP1 przygotował 3 jednoaktówki tego autora (nazwane wspólnie „Trzy razy Fredro”), emitowane na żywo z 3 różnych studiów TVP – w Katowicach, Krakowie i Warszawie.

W 2012 r. otrzymał Perłę Honorową Polskiej Gospodarki (w kategorii kultura), przyznawaną przez redakcję Polish Market[5].

Kierownictwo

[edytuj | edytuj kod]
  • Adam Hanuszkiewicz (1957–1963) – Dyrektor Artystyczny. Główny reżyser
  • Jerzy Antczak (1963–1975) – Dyrektor Artystyczny. Główny reżyser
  • Marina Samet-Niecikowska (1976)
  • Jan Paweł Gawlik (1977–1981) – Redaktor Naczelny
  • Jerzy Koenig (1982–1996) – Redaktor Naczelny
  • Mirosław Bork (1997–1998) jako dyrektor „Telewizyjnej Agencji Produkcji Teatralnej i Filmowej”[6].
  • Jacek Weksler (1999–2003) w strukturze „Telewizyjnej Agencji Produkcji Teatralnej i Filmowej” jako zastępca dyrektora ds. Teatru
  • Paweł Konic (2004–2005)
  • Wanda Zwinogrodzka (2006–2012)
  • Krzysztof Domagalik (2013)
  • Wojciech Majcherek (2013–2020) w strukturze TVP Kultura
  • Ewa Milles-Lacroix (2017–2020) w strukturze „Agencji Kreacji Teatru Telewizji”
  • Kalina Zalewska (2020) w strukturze „Agencji Kreacji Teatru Telewizji”; od stycznia do 30 kwietnia 2021 r. w strukturze odtworzonego „Teatru Telewizji”.
  • Kalina Cyz (od maja 2021).

Do innych osób związanych z organizacją Teatru Telewizji Polskiej należeli:

  • Stanisław Marczak-Oborski (1959–1964) Kierownik Naczelnej Redakcji Programów Teatralnych
  • Jan Kłossowicz (1963–1969) – Kierownik Redakcji Klasyki
  • Ernest Bryll (1965–1973) – Kierownik Literacki
  • Henryk Bieniewski (1968–1975) – Kierownik Naczelnej Redakcji Programów Teatralnych
  • Jan Buchwald (1975–1982) – organizator "Studia Teatralnego Dwójki" i z-ca redaktora naczelnego Teatru Telewizji.

Wybrane spektakle Teatru TV

[edytuj | edytuj kod]

Najstarszym zachowanym w całości spektaklem Teatru Telewizji jest, oparty na głośnej sztuce Jeana Giraudoux, Apollo z Bellac, w reżyserii Adama Hanuszkiewicza.

W rzeczywistości prawdziwa premiera tej sztuki miała miejsce kilka lat wcześniej – 17 marca 1958 roku. Niestety nie zachowało się nagranie z tego przedstawienia. Z tego względu po 3 latach powtórzono ten spektakl w niezmienionej obsadzie. Ponowna emisja telewizyjna miała miejsce 10 lipca 1961 roku.

Lista najlepszych przedstawień Teatru TV[7]

[edytuj | edytuj kod]

Poniżej lista 100 najlepszych w historii Teatru Telewizji przedstawień teatralnych, wytypowanych w sierpniu 1999 r. przez Akademię Teatru Telewizji.

Autor oryginalnego tekstu Tytuł Reżyser Rok produkcji
Shaffer, PeterPeter Shaffer Amadeus cz. I i II Wojtyszko, MaciejMaciej Wojtyszko 1993
Mrożek, SławomirSławomir Mrożek Ambasador Axer, ErwinErwin Axer 1997
Głowacki, JanuszJanusz Głowacki Antygona w Nowym Jorku Kutz, KazimierzKazimierz Kutz 1994
Giraudoux, JeanJean Giraudoux Apollo z Bellac Hanuszkiewicz, AdamAdam Hanuszkiewicz 1958
Kesselring, JosephJoseph Kesselring Arszenik i stare koronki Englert, MaciejMaciej Englert 1975
Jasieński, BrunoBruno Jasieński Bal manekinów Warmiński, JanuszJanusz Warmiński 1979
Frisch, MaxMax Frisch Biedermann i podpalacze Axer, ErwinErwin Axer 1964
Dostojewski, FiodorFiodor Dostojewski Bracia Karamazow Krasowski, JerzyJerzy Krasowski 1969
Grochowiak, StanisławStanisław Grochowiak Chłopcy Jaworski, TadeuszTadeusz Jaworski 1966
Rostand, EdmondEdmond Rostand Cyrano de Bergerac Zaleski, KrzysztofKrzysztof Zaleski 1981
Miller, ArthurArthur Miller Czarownice z Salem Hübner, ZygmuntZygmunt Hübner 1978
Fredro, AleksanderAleksander Fredro Damy i huzary Lipińska, OlgaOlga Lipińska 1973
Różewicz, TadeuszTadeusz Różewicz Do piachu... Kutz, KazimierzKazimierz Kutz 1990
Molier Don Juan Wosiewicz, LeszekLeszek Wosiewicz 1995
Mickiewicz, AdamAdam Mickiewicz Dziady cz.I i II Swinarski, KonradKonrad Swinarski 1983
Mickiewicz, AdamAdam Mickiewicz Dziady cz.I i II Englert, JanJan Englert 1997
Kantor, TadeuszTadeusz Kantor Dziś są moje urodziny Kantor, TadeuszTadeusz Kantor 1992
Bruckner, FerdynandFerdynand Bruckner Elżbieta Królowa Anglii Adamík, LacoLaco Adamík 1984
Mrożek, SławomirSławomir Mrożek Emigranci Kutz, KazimierzKazimierz Kutz 1995
Strindberg, AugustAugust Strindberg Eryk XIV Gruza, JerzyJerzy Gruza 1979
Gombrowicz, WitoldWitold Gombrowicz Ferdydurke Wojtyszko, MaciejMaciej Wojtyszko 1985
Harwood, RonaldRonald Harwood Garderobiany Wojtyszko, MaciejMaciej Wojtyszko 1991
Shakespeare, WilliamWilliam Shakespeare Hamlet (IV) Wajda, AndrzejAndrzej Wajda 1992
Ibsen, HenrikHenrik Ibsen Hedda Gabler Świderski, JanJan Świderski 1974
Zapolska, GabrielaGabriela Zapolska Ich czworo Zygadło, TomaszTomasz Zygadło 1977
Goethe, Johann WolfgangJohann Wolfgang von Goethe Ifigenia w Taurydzie Axer, ErwinErwin Axer 1965
Drda, JanJan Drda Igraszki z diabłem Lis, TadeuszTadeusz Lis 1979
Bernhard, ThomasThomas Bernhard Immanuel Kant Lupa, KrystianKrystian Lupa 1997
Gombrowicz, WitoldWitold Gombrowicz Iwona, księżniczka Burgunda Hübner, ZygmuntZygmunt Hübner 1987
Dorst, TankredTankred Dorst Ja, Feuerbach Łomnicki, TadeuszTadeusz Łomnicki 1990
Bernhard, ThomasThomas Bernhard Kalkwerk Lupa, KrystianKrystian Lupa 1998
Brecht, BertoltBertolt Brecht Kariera Artura Ui Gruza, JerzyJerzy Gruza 1973
Różewicz, TadeuszTadeusz Różewicz Kartoteka Swinarski, KonradKonrad Swinarski 1967
Różewicz, TadeuszTadeusz Różewicz Kartoteka Kieślowski, KrzysztofKrzysztof Kieślowski 1979
Różewicz, TadeuszTadeusz Różewicz Kartoteka rozrzucona Kutz, KazimierzKazimierz Kutz 1998
Kleist, HeinrichHeinrich von Kleist Kasia z Heilbronnu Jarocki, JerzyJerzy Jarocki 1995
Chandler, RaymondRaymond Chandler Kłopoty to moja specjalność Piwowski, MarekMarek Piwowski 1978
Barz, PaulPaul Barz Kolacja na cztery ręce Kutz, KazimierzKazimierz Kutz 1990
Słowacki, JuliuszJuliusz Słowacki Kordian cz.I Englert, JanJan Englert 1994
Słowacki, JuliuszJuliusz Słowacki Kordian, cz.II Englert, JanJan Englert 1994
Mrożek, SławomirSławomir Mrożek Krawiec Kwieciński, MichałMichał Kwieciński 1997
Słowacki, JuliuszJuliusz Słowacki Ksiądz Marek Nazar, KrzysztofKrzysztof Nazar 1997
Grochowiak, StanisławStanisław Grochowiak Lęki poranne Zygadło, TomaszTomasz Zygadło 1978
Musset, AlfredAlfred de Musset Lorenzaccio Laco Adamík, Agnieszka Holland 1978
Gelman, AleksandrAleksandr Gelman Ławeczka Wojtyszko, MaciejMaciej Wojtyszko 1987
Bertolt Brecht, Kurt Weill Mahagonny Zaleski, KrzysztofKrzysztof Zaleski 1985
Witkiewicz, Stanisław IgnacyStanisław Ignacy Witkiewicz Matka Jarocki, JerzyJerzy Jarocki 1976
Brecht, BertoltBertolt Brecht Matka Courage Zamkow, LidiaLidia Zamkow 1974
Słowacki, JuliuszJuliusz Słowacki Mazepa Holoubek, GustawGustaw Holoubek 1969
Aleksander Fredro Mąż i żona Korzeniewski, BohdanBohdan Korzeniewski 1973
Molier Mieszczanin szlachcicem Gruza, JerzyJerzy Gruza 1969
Mrożek, SławomirSławomir Mrożek Miłość na Krymie Axer, ErwinErwin Axer 1998
Skowroński, ZdzisławZdzisław Skowroński Mistrz Antczak, JerzyJerzy Antczak 1972
Bułhakow, MichaiłMichaił Bułhakow Molier, czyli zmowa świętoszków Wojtyszko, MaciejMaciej Wojtyszko 1981
Zapolska, GabrielaGabriela Zapolska Moralność pani Dulskiej Zygadło, TomaszTomasz Zygadło 1992
Krasiński, ZygmuntZygmunt Krasiński Nie-Boska komedia Hübner, ZygmuntZygmunt Hübner 1982
Kantor, TadeuszTadeusz Kantor Niech sczezną artyści Kantor, TadeuszTadeusz Kantor 1988
Rostworowski, Karol HubertKarol Hubert Rostworowski Niespodzianka Świderski, JanJan Świderski 1978
Kantor, TadeuszTadeusz Kantor Nigdy tu już nie powrócę Kantor, TadeuszTadeusz Kantor 1990
Wyspiański, StanisławStanisław Wyspiański Noc listopadowa Wajda, AndrzejAndrzej Wajda 1978
Strindberg, AugustAugust Strindberg Ojciec Maciejowski, JanJan Maciejowski 1991
Kitowicz, JędrzejJędrzej Kitowicz Opis obyczajów, czyli jak zwyczajnie... Grabowski, MikołajMikołaj Grabowski 1990
Hampton, ChristopherChristopher Hampton Opowieści Hollywoodu Kutz, KazimierzKazimierz Kutz 1986
Beckett, SamuelSamuel Beckett Ostatnia taśma Libera, AntoniAntoni Libera 1989
Shakespeare, WilliamWilliam Shakespeare Otello Chrzanowski, AndrzejAndrzej Chrzanowski 1981
Gogol, NikołajNikołaj Gogol Ożenek Bonacka, EwaEwa Bonacka 1976
Mickiewicz, AdamAdam Mickiewicz Pan Tadeusz Hanuszkiewicz, AdamAdam Hanuszkiewicz 1970
Potocki, JanJan Potocki Parady Zaleski, KrzysztofKrzysztof Zaleski 1978
Czechow, AntonAnton Czechow Płatonow Domalik, AndrzejAndrzej Domalik 1992
Mrożek, SławomirSławomir Mrożek Portret Dejmek, KazimierzKazimierz Dejmek 1990
Shakespeare, WilliamWilliam Shakespeare Poskromienie złośnicy Hübner, ZygmuntZygmunt Hübner 1971
Kafka, FranzFranz Kafka Proces Laco Adamík, Agnieszka Holland 1980
Shaw, George BernardGeorge Bernard Shaw Profesja pani Warren Bardini, AleksanderAleksander Bardini 1971
Brešan, IvoIvo Brešan Przedstawienie Hamleta we wsi Głucha Dolna Lipińska, OlgaOlga Lipińska 1985
Różewicz, TadeuszTadeusz Różewicz Pułapka Różewicz, StanisławStanisław Różewicz 1990
Gogol, NikołajNikołaj Gogol Rewizor Gruza, JerzyJerzy Gruza 1977
Tym, StanisławStanisław Tym Rozmowy przy wycinaniu lasu Tym, StanisławStanisław Tym 1998
Shakespeare, WilliamWilliam Shakespeare Ryszard III Falk, FeliksFeliks Falk 1989
Erdman, NikołajNikołaj Erdman Samobójca Kutz, KazimierzKazimierz Kutz 1989
Słowacki, JuliuszJuliusz Słowacki Sen srebrny Salomei Nazar, KrzysztofKrzysztof Nazar 1994
Conrad, JosephJoseph Conrad Spiskowcy Hübner, ZygmuntZygmunt Hübner 1987
Salvatore, GastonGaston Salvatore Stalin Kutz, KazimierzKazimierz Kutz 1992
Spiró, GyörgyGyörgy Spiró Szalbierz Wiszniewski, TomaszTomasz Wiszniewski 1990
Williams, TennesseeTennessee Williams Szklana menażeria Antczak, JerzyJerzy Antczak 1963
Gombrowicz, WitoldWitold Gombrowicz Ślub Jarocki, JerzyJerzy Jarocki 1992
Aleksander Fredro Śluby panieńskie Łapicki, AndrzejAndrzej Łapicki 1986
Miller, ArthurArthur Miller Śmierć komiwojażera Karabasz, KazimierzKazimierz Karabasz 1980
Molier Świętoszek Hübner, ZygmuntZygmunt Hübner 1971
Gombrowicz, WitoldWitold Gombrowicz Trans-Atlantyk Grabowski, MikołajMikołaj Grabowski 1991
Betti, UgoUgo Betti Trąd w pałacu sprawiedliwości Holoubek, GustawGustaw Holoubek 1970
Czechow, AntonAnton Czechow Trzy opowiadania Towstonogow, GeorgijGeorgij Towstonogow 1966
Czechow, AntonAnton Czechow Trzy siostry Bardini, AleksanderAleksander Bardini 1974
Witkiewicz, Stanisław IgnacyStanisław Ignacy Witkiewicz W małym dworku Hübner, ZygmuntZygmunt Hübner 1970
Wyspiański, StanisławStanisław Wyspiański Warszawianka Łapicki, AndrzejAndrzej Łapicki 1978
Nowaczyński, AdolfAdolf Nowaczyński Wielki Fryderyk Gruda, JózefJózef Gruda 1981
Kantor, TadeuszTadeusz Kantor Wielopole, Wielopole Kantor, TadeuszTadeusz Kantor 1984
Dürrenmatt, FriedrichFriedrich Dürrenmatt Wizyta starszej pani Gruza, JerzyJerzy Gruza 1971
Czechow, AntonAnton Czechow Wujaszek Wania Bardini, AleksanderAleksander Bardini 1980
Wyspiański, StanisławStanisław Wyspiański Wyzwolenie Swinarski, KonradKonrad Swinarski 1980
Dostojewski, FiodorFiodor Dostojewski Zbrodnia i kara Wajda, AndrzejAndrzej Wajda 1987
Fredro, AleksanderAleksander Fredro Zemsta Świderski, JanJan Świderski 1972
Calderón de la Barca, PedroPedro Calderón de la Barca Życie jest snem Jarocki, JerzyJerzy Jarocki 1987

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Teatr Telewizji. [dostęp 2022-04-22].
  2. Teatr Telewizji, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2022-04-22].
  3. Falencik-Masznicz Wanda: Dom Kultury Stokłosy: Wystawa grafiki telewizyjnej autorstwa Janusza Kaczkowskiego i Wandy Falencik-Masznicz. domkulturystoklosy.blogspot.com, 2013-02-12. [dostęp 2020-08-12].
  4. a b Encyklopedia teatru polskiego: Teatr Telewizji. Encyklopedia teatru polskiego. [dostęp 2020-06-17].
  5. Laureaci z poprzednich edycji: Polish Market [online], polishmarket.com.pl [dostęp 2015-12-07] [zarchiwizowane z adresu 2019-04-19].
  6. ROM Teraz Weksler, Gazeta Wyborcza 1999-01-14.
  7. Złota Setka Teatru Telewizji. teatrtv.vod.tvp.pl, 2009-02-08. [dostęp 2023-01-03].

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]