Trybunał inkwizycji w Alessandrii – Wikipedia, wolna encyklopedia

Trybunał inkwizycji w Alessandrii – sąd inkwizycyjny, mający swą siedzibę w Alessandrii w Księstwie Mediolanu (od 1708 w Księstwie Sabaudii-Piemontu). Istniał on jako samodzielny trybunał od ok. 1520 do roku 1800. Od połowy XVI stulecia należał do struktur inkwizycji rzymskiej. Był kierowany przez dominikanów.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Na przełomie XIII i XIV wieku Alessandria podlegała jurysdykcji dominikańskich inkwizytorów Marchii Genueńskiej. Prawdopodobnie około połowy XIV wieku (najpóźniej w 1379) utworzony został samodzielny okręg inkwizytorski składający się z diecezji Alessandrii i Tortony[1]. Na początku XV wieku udokumentowanych jest dwóch inkwizytorów mianowanych specjalnie dla diecezji Alessandrii i Acqui (Pietro Bellingeri 1400–1417 i Antonio Muzio w 1421), po czym w latach 60. XV wieku Alessandria powróciła pod jurysdykcję inkwizytorów genueńskich. Prawdopodobnie około 1471, a najpóźniej w 1483 ponownie utworzony został wspólny okręg Alessandrii i Tortony.

Około 1520 (lub krótko przed) okręg Alessandrii i Tortony został definitywnie podzielony na dwa niezależne trybunały inkwizycyjne. Inkwizytorowi Alessandrii podlegała odtąd także diecezja Acqui Terme. Inkwizytorów Alessandrii mianowali zwierzchnicy dominikańskiej prowincji św. Piotra Męczennika (Lombardii Górnej)[2].

W 1542 papież Paweł III utworzył Kongregację Rzymskiej i Powszechnej Inkwizycji, będącą organem Kurii Rzymskiej, która w ciągu następnych kilkudziesięciu lat przejęła kontrolę nad działalnością trybunałów inkwizycji we Włoszech. Ostatnim inkwizytorem Alessandrii mianowanym przez władze zakonne był Vincenzo Pecora (1564)[3]. Jego następcy byli mianowani przez Kongregację[4].

W 1707 Alessandria została zajęta przez Sabaudię. Książę Sabaudii i Piemontu Wiktor Amadeusz II (panował 1675–1730) już od dłuższego czasu był w konflikcie ze Stolicą Apostolską. Począwszy od roku 1698 wetował on nominacje inkwizytorskie dokonywane przez Kongregację Świętego Oficjum dla trybunałów położonych w jego księstwie. W 1709 władze sabaudzkie wygnały inkwizytora Vincenzo Morelli da Albenga i nie zgodziły się na mianowanie jego następcy. Wskutek polityki Wiktora Amadeusza II doszło do trwałych wakatów na stanowiskach inkwizytorskich większości piemonckich trybunałów. Ich działalnością kierowali odtąd wikariusze generalni, a nie pełnoprawni inkwizytorzy, co obniżyło ich rangę. W tej postaci kontynuowały one swoją działalność aż do inwazji rewolucyjnej Francji na Włochy pod koniec XVIII wieku[5].

W latach 1711–1730 wikariuszem generalnym inkwizycji w Alessandrii był dominikanin Domenico Francesco Muzio, autor katalogu inkwizytorów wszystkich włoskich trybunałów Tabulae chronologica Inquisitorum Italiae[6][7].

Trybunał inkwizycyjny w Alessandrii został zniesiony po raz pierwszy 28 stycznia 1799 przez marionetkowy rząd tymczasowy, utworzony przez wojska francuskie po zajęciu Piemontu kilka tygodni wcześniej. Niedługo potem jednak, w maju 1799, Francuzi zostali wyparci przez Austriaków i Rosjan, którzy przywrócili władzę króla Karola Emanuela IV. 28 lipca 1799 rząd monarchiczny wydał dekret o przywróceniu inkwizycji. Restauracja monarchii trwała jednak krótko. Niespełna rok później Francuzi ponownie zajęli Piemont i utworzona przez nich Rada Piemontu (Consulta del Piemonte) dekretem z dnia 23 lipca 1800 roku definitywnie zlikwidowała miejscowe trybunały, w tym także trybunał w Alessandrii[8]

Organizacja[edytuj | edytuj kod]

Siedzibą trybunału był dominikański konwent S. Marco w Alessandrii. Na jego czele stał dominikański inkwizytor (od 1709 wikariusz generalny), wywodzący się z konwentualnego Wikariatu św. Piotra Męczennika. Jego jurysdykcji podlegały diecezje Alessandrii i Acqui Terme. Na prowincji inkwizytor reprezentowany był przez wikariuszy rejonowych. Trybunałowi w Alessandrii podlegało 35 wikariatów rejonowych[9].

Archiwum[edytuj | edytuj kod]

Po tym, jak w styczniu 1799 zniesiono po raz pierwszy trybunał w Alessandrii, jego archiwum w konwencie S. Marco zostało opieczętowane. Kiedy jednak w 1802 władze francuskie nakazały jego przeniesienie do biblioteki miejskiej, okazało się, że ślad po nim zaginął[7].

Mimo zaginięcia archiwum głównego trybunału, niewielka część jego dokumentacji procesowej ocalała. W samej Alessandrii w archiwum diecezjalnym przechowywane są akta tylko jednego procesu o czary z 1595/96, natomiast obszerniejszą kolekcję zawiera archiwum diecezjalne w Acqui Terme[7].

Lista inkwizytorów (ok. 1520–1800)[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Chenna, s. 193-194.
  2. ↑ Tavuzzi, s. 10-12, 237; Cipriano Uberti, Tavola degli Inquisitori, Novara 1586, nr 165 [168].
  3. ↑ Cipriano Uberti, Tavola degli Inquisitori, Novara 1586, nr 165 [168]
  4. ↑ Christopher Black: The Italian Inquisition. New Haven & Londyn: Yale University Press, 2009, s. 29. ISBN 978-0-300-11706-6.
  5. ↑ Del Col, s. 707-711.
  6. ↑ Chenna, s. 192, 195.
  7. ↑ a b c Diocesi di Acqui. Tribunale dell'Inquisizione. Sistema Informativo Unificato per le Soprintendenze Archivistiche. [dostęp 2014-08-09]. (wł.).
  8. ↑ Del Col, s. 734-735.
  9. ↑ Del Col, s. 709.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Inkwizycja rzymska
Instytucje i
urzędy centralne
Inkwizycja rzymska
w państwach włoskich
Trybunały lokalne
Inne
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Trybunał_inkwizycji_w_Alessandrii&oldid=63113016”