Wieniawa (Lublin) – Wikipedia, wolna encyklopedia

Wieniawa
	Dzielnica Lublina
Państwo	Polska
Województwo	lubelskie
Miasto	Lublin
Prawa miejskie	1768–1870
W granicach Lublina	15 października 1916
SIMC	0955408
Powierzchnia	2,2 km²
Populacja (2018); • liczba ludności	; 11 823
• gęstość	5374,09 os./km²
	Położenie na mapie Lublina;
	51°15′08″N 22°32′42″E/51,252222 22,545000
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Wieniawa – dzielnica Lublina, położona bezpośrednio na zachód od lubelskiego Śródmieścia. Dawniej samodzielne miasto. Wieniawa uzyskała lokację miejską w 1768 roku, zdegradowana w 1870 roku^[5].

Lokalizacja geomorfologiczna[edytuj | edytuj kod]

Osobny artykuł: Geomorfologia i jednostki fizycznogeograficzne na obszarze Lublina.

Historyczna Wieniawa położona jest na prawym zboczu długiego, silnie rozczłonkowanego (niewielkie suche dolinki) dolnego odcinka rzeki Czechówki. Administracyjnie wydzielona dzielnica Wieniawa jest znacznie większa powierzchniowo. Obejmuje także wierzchowinę lessową z rozległym Miasteczkiem Akademickim i zabudowaniami powojskowymi (rejon skrzyżowania al. Racławickich i al. Kraśnickiej) oraz strefę kolejnego długiego stoku opadającego od ww. wierzchowiny do dna suchej doliny, którego osią obecnie przebiega ul. Głęboka^[6].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Wieniawa powstała w 1638 roku na gruntach folwarku Lubomelskie. Została założona przez Leszczyńskich, którzy nadali jej nazwę od swojego herbu^[7]. Prawa miejskie uzyskała w 1768 roku^[5]. Została lokowana przy prawie samych granicach Lublina. Do 1826 stanowiła własność prywatną. Przestała być miastem 13 stycznia 1870 roku, gdy została włączona do gminy Konopnica^[8]. W 1916 roku została włączona do Lublina.

Była typowym sztetlem; zamieszkiwali ją biedni żydowscy rzemieślnicy i handlarze. Nigdy nie wybudowano tam kościoła. Jedynym obiektem sakralnym i jednocześnie murowanym, aż do końca XIX w., była synagoga. Jej główną ulicą była Lubelska (obecnie ul. Stanisława Leszczyńskiego), którą wybrukowano dopiero w 1907. Jedynym powodem było żądanie rosyjskich oficerów z pobliskich Koszar Świętokrzyskich (dzisiaj KUL). Murowane domy zaczęły się pojawiać dopiero przed wybuchem I wojny światowej.

Po 1940, gdy wysiedlono Żydów, hitlerowcy dokonali zatarcia śladów po ich obecności. Zniszczono synagogę i większość domów. Zniknął także, istniejący od XVIII wieku, cmentarz żydowski. Na jego części jeszcze w czasie okupacji wybudowano stadion sportowy. W 1943 Wieniawę ponownie zdewastowano i wysiedlono stamtąd Polaków. Wieniawski rynek i układ ulic zostały zatarte przez nowsze budownictwo. Dawne przedmieście jest obecnie traktowane jako część centrum Lublina.

Z Wieniawy pochodzili przodkowie Henryka i Józefa Wieniawskich, stąd nazwisko.

Administracja[edytuj | edytuj kod]

Granice administracyjne określa statut dzielnicy uchwalony 19 lutego 2009. Granice Wieniawy tworzą: od północy al. Solidarności, od wschodu ul. Lubomelska – wschodnia granica Ogrodu Saskiego – al. Racławickie – ul. Łopacińskiego – ul. Akademicka, od południa ul. Głęboka, a od zachodu al. Kraśnicka – al. Sikorskiego^[9].

Powierzchnia dzielnicy wynosi 2,2 km²^[10]. Według stanu na 30 czerwca 2018 na pobyt stały na Wieniawie były zarejestrowane 11 823 osoby^[4].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

↑ Dziennik Rozporządzeń c. i k. Jeneralnego Gubernatorstwa Wojskowego dla Austryacko-Węgierskiego Obszaru Okupowanego w Polsce 1916, Cz. 13 (27 paźdz.)
↑ Dokumentacja Geograficzna
↑ Wyszukiwanie. eteryt.stat.gov.pl. [dostęp 2022-06-30]. (pol.).
↑ ^a ^b Mieszkańcy wg dzielnic. Stan na dzień 30.06.2018 r.. BIP Urząd Miasta Lublin. [dostęp 2018-08-12].
↑ ^a ^b Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 82-83.
↑ Rodzoś J., Mroczek P., 2016: Czechów i Wieniawa. Środowisko przyrodnicze. [w:] Szulc D., Chachaj J., Mącik H. (red.), Czechów, Wieniawa. Lublin. Historia dzielnic w 700. rocznicę lokacji miasta; 3-7
↑ Stanisław Michałowski, Rodowody lubelskich dzielnic [w:] [red.] Tadeusz Radzik, Adam Witusik, Lublin w dziejach i kulturze Polski, Krajowa Agencja Wydawnicza, Lublin 1997, ISBN 83-87030-15-5, s. 414.
↑ Postanowienie z 19 (31) grudnia 1869, ogłoszone 1 (13 stycznia) 1870 (Dziennik Praw, rok 1869, tom 69, nr 239, str. 465)
↑ Wieniawa [online], lublin.eu [dostęp 2016-10-19] .
↑ Projekt uchwały Rady Miasta w sprawie podziału obszaru miasta Lublin na sektory w celu zorganizowania odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości [online], bip.lublin.eu, 27 sierpnia 2012 [dostęp 2016-08-20] [zarchiwizowane z adresu 2016-10-25] .

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Strona o Wieniawie (ze starymi zdjęciami)
Wieniawa (2), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIII: Warmbrun – Worowo, Warszawa 1893, s. 371 .

[1] Dziennik Rozporządzeń c. i k. Jeneralnego Gubernatorstwa Wojskowego dla Austryacko-Węgierskiego Obszaru Okupowanego w Polsce 1916, Cz. 13 (27 paźdz.)

[2] Dokumentacja Geograficzna

[3] Wyszukiwanie. eteryt.stat.gov.pl. [dostęp 2022-06-30]. (pol.).

[ludność-4] Mieszkańcy wg dzielnic. Stan na dzień 30.06.2018 r.. BIP Urząd Miasta Lublin. [dostęp 2018-08-12].

[Krzysztofik-5] Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 82-83.

[6] Rodzoś J., Mroczek P., 2016: Czechów i Wieniawa. Środowisko przyrodnicze. [w:] Szulc D., Chachaj J., Mącik H. (red.), Czechów, Wieniawa. Lublin. Historia dzielnic w 700. rocznicę lokacji miasta; 3-7

[7] Stanisław Michałowski, Rodowody lubelskich dzielnic [w:] [red.] Tadeusz Radzik, Adam Witusik, Lublin w dziejach i kulturze Polski, Krajowa Agencja Wydawnicza, Lublin 1997, ISBN 83-87030-15-5, s. 414.

[8] Postanowienie z 19 (31) grudnia 1869, ogłoszone 1 (13 stycznia) 1870 (Dziennik Praw, rok 1869, tom 69, nr 239, str. 465)

[9] Wieniawa [online], lublin.eu [dostęp 2016-10-19] .

[10] Projekt uchwały Rady Miasta w sprawie podziału obszaru miasta Lublin na sektory w celu zorganizowania odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości [online], bip.lublin.eu, 27 sierpnia 2012 [dostęp 2016-08-20] [zarchiwizowane z adresu 2016-10-25] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

Dzielnice administracyjne	Abramowice Bronowice Czechów Południowy Czechów Północny Czuby Południowe Czuby Północne Dziesiąta Felin Głusk Hajdów-Zadębie Kalinowszczyzna Konstantynów Kośminek Ponikwoda Rury Sławin Sławinek Stare Miasto Szerokie Śródmieście Tatary Węglin Południowy Węglin Północny Wieniawa Wrotków Za Cukrownią Zemborzyce
Części miasta wg TERYT (83)	Abramowice Bazylianówka Białkowska Góra Bielszczyzna Biskupie Bronowice Bursaki Choinki Choiny Chruszczanka Czechów Dolny Czechów Górny Czechówka Dolna Czechówka Górna Czechówka Górna-Kolonia Czechów-Kolonia Czuby Czwartek Dąbrowa-Las Dębówka Długa Wieś Dzbenin Dziesiąta Felin Gajówka-Bór Granicznik Hajdów Helenów Jerzysław Kalinowszczyzna Kolonia Sławin Kolonia Sławinek Konstantynów Kośminek Lemszczyzna Lisków Listków Majdan Tatarski Majdan Wrotkowski Majdanek Marianówka Nowiny Nowy Kośminek Partanina Piaski Piorunówka Poczekajka Podgrodzie Podzamcze Prawiedniki Rudnik Rury Bonifraterskie Rury Brygidkowskie Rury Jezuickie Rury Świętoduskie Rury Wizytkowskie Semborówka Sierakowszczyzna Sławin Sławinek Stare Miasto Stary Gaj Śródmieście Świstanówka Tatary Tomaszówka Trześniów Węglin Węglinek Wieniawa Wieniawka Wiktoryn Wola Sławińska Wrotków Wyścigi Zadębie Zadębie Drugie Zadębie Pierwsze Zadębie Stare Zadębie Trzecie Zemborzyce (Kościelne) Zemborzyce Górne Zimne Doły Zosinek Zygmuntów
Osiedla	Błonie Botanik Chopina Daszyńskiego Górki Jagiellońskie Kolejarz Konopnickiej Krasińskiego Kruczkowskiego Lipińskiego LSM Łęgi Maki Miasteczko Akademickie Mickiewicza Młodej Polski (Karłowicza) Moniuszki Motor Nałkowskich Niepodległości Nowowiejskiego Paderewskiego Piastowskie Pogodna Poręba Prusa Ruta Sienkiewicza Skarpa Słowackiego Szymanowskiego Świt Unia Widok Wieniawskiego Wyzwolenie-Południe

Przynależność wojewódzka	gubernia lubelska (1867–1915) woj. lubelskie (II RP) (1919–39) woj. lubelskie (PRL) (1945–75)
Miasta	Bełżyce (do 1870) Biskupice (do 1870) Bychawa (do 1870) Chodel (do 1825 i 1838–1870) Głusk (do 1870) Lublin (do 1928 →) Łęczna (← od 1949) Piaski (do 1870) Świdnik (od 1954) Wieniawa (do 1870)
Gminy wiejskie (1867–1954 i 1973–75)	Bełżyce (1867–1954) Biskupice (1867–70) Brzeziny (← 1914–54) Bychawa (1867–1954) Bystrzejowice (1867–1874) Chodel (1870–1954) Głusk (do 1870 i 1973–75) Jastków (1867–1954 i 1973–75) Jaszczów (1870–1954) Konopnica (1867–1954 i 1973–75) Krzczonów (1867–1954) Łęczna (od 1973) Łuszczów (1867–74) Mełgiew (1867–1954 i 1973–75) Milejów (1973–75) Niedrzwica (1867–1954) Niemce (1973–75) Palikije (1867–74) Piaski (1867–1954 i 1973–75) Piotrków (1867–1954) Piotrowice (1874–1954) Puchaczów (1973–75) Ratoszyn (1867–1870) Sławin (1867–70) Strzyżewice (1867–74) Tatary (1867–74) Tomaszowice (1867–7?) Trawniki (1973–75) Tuszów (1867–74) Wojciechów (1874–1954) Wólka (Tatarska) (1874–1954 i 1973–75) Zemborzyce (1870–1954)
Gromady (1954–72)	Adampol (1954) Babin (1954–55 →) Bełżyce (1954–55 →) Białka (1954–68) Biskupice (1954–72) Borzechów (1954–55 →) Brzezice (1954–59) Bychawa (1954–55 →) Bychawka (1954–55 →) Chmiel (1954–55 →) Chmielnik (1954–55 →) Chodel (1954–55 →) Ciechanki (1954–72) Ciecierzyn (← 1956–72) Czechów (1954–58) Dąbrowica (1954–68) ~~Dorohucza~~ (←~~1958~~) Gałęzów (1954–55 →) Gardzienice (1954–59) Głusk (1954–72) Jabłonna (1954–55 →) Jakubowice (1954–59) Janowice (1954–59) Jastków (1954–72) Jaszczów (1954–59) Józefów (1954–59) Kawęczyn (1954–72) Kiełczewice Maryjskie (1954–55 →) Konopnica (1954–72) Kosarzew Górny (1954–55 →) Kozice Dolne (1954–72) Krasienin (← 1956–72) Krępiec (1954–72) Krężnica Okrągła (1954–55 →) Krzczonów (1954–55 →) Krzesimów (1954–59) Łęczna (1960–72) Łopiennik (1954–55 →) Ługów (1954–61) Łuszczów (1954–72) Malinówka (1954–59) Mełgiew (1954–72) Mętów (1954–59) Milejów (1954–72) Motycz (1954–61) Niedrzwica Duża (1954–55 →) Niedrzwica Kościelna (1954–55 →) Olszowiec (1954–55 →) Palikije (1954–55 →) Piaski (1954–72) Piotrków (1954–55 →) Piotrowice (1954–55 →) Puchaczów (1954–72) Radawiec Duży (1954–55 → i ←~~1969~~) Ratoszyn (1954–55 →) Rury Wizytkowskie (1954–58) Skrzynice (1954–55 →) Skrzyniec (1954–55 →) Sobianowice (1954–59) Starawieś (← 1959) Strzeszkowice Duże (1954–55 →) Strzyżewice (1954–55 →) Tomaszowice (1954–72) Trawniki (1954–72) Wilczopole (1954–61) Wojciechów (1954–55 →) Wola Sławińska (1954–59) Wólka (1954–72) Zadębie (1954–58) Zemborzyce (1954–72) Zofiówka (1954–59) Żabia Wola (1954–55 →) Żuków (1954–59 →)