Lądek (powiat słupecki) – Wikipedia, wolna encyklopedia

Lądek
wieś
ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

 wielkopolskie

Powiat

słupecki

Gmina

Lądek

Liczba ludności (2022)

856[2]

Strefa numeracyjna

63

Kod pocztowy

62-406[3]

Tablice rejestracyjne

PSL

SIMC

0289615

Położenie na mapie gminy Lądek
Mapa konturowa gminy Lądek, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Lądek”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Lądek”
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego
Mapa konturowa województwa wielkopolskiego, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Lądek”
Położenie na mapie powiatu słupeckiego
Mapa konturowa powiatu słupeckiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Lądek”
Ziemia52°12′32″N 17°55′49″E/52,208889 17,930278[1]
Hasło w Wikisłowniku
Historyczny herb Lądka

Lądek – wieś gminna w Polsce położona w województwie wielkopolskim, w powiecie słupeckim, w gminie Lądek przy drodze wojewódzkiej 467. Wieś jest siedzibą sołectwa Lądek. Położona na wysokiej skarpie pradoliny Warty, na obrzeżach Nadwarciańskiego Parku Krajobrazowego. Siedziba gminy Lądek. Dawniej miasto; uzyskał lokację miejską w 1250 roku, jednak nie została ona zrealizowana, ponowna lokacja w 1269 roku, zdegradowany w 1870 roku[4]. Pod koniec XVI wieku jako prywatne miasto duchowne, własność opata cystersów w Lądzie, leżało w powiecie konińskim województwa kaliskiego[5].

W miejscowości znajduje się między innymi ośrodek zdrowia i apteka, remiza Ochotniczej Straży Pożarnej, przedszkole, Szkoła Podstawowa im. Wojska Polskiego, Gimnazjum im. Polskiej Organizacji Wojskowej, urząd pocztowy, Gminny Ośrodek Kultury, oddział Banku spółdzielczego w Słupcy, stadion sportowy. Na terenie Lądku działa jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej, która została założona w 1908 roku. Jednostka ta działa w ramach Krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego.

Historia[edytuj | edytuj kod]

  • 1173 – w podrobionym dokumencie Mieszka III Starego wzmianka o miejscowości Consale, Cossale, Cossal, znajdującej się w miejscu obecnego Lądku; była ona ośrodkiem lokalnego handlu solą, wydobywaną w okolicach Wrąbczyna;
  • 1213 – w dyplomie Henryka arcybiskupa gnieźnieńskiego, wystawionego dla cystersów w Lądzie, Lądek występuje jako Cossol;
  • 1238 – książę śląski Henryk Brodaty umierając przekazał kasztelanię lądzką z Lądkiem swojemu synowi Henrykowi Pobożnemu;
  • 1250 – należąca do cystersów z Lądu miejscowość otrzymuje prawa miejskie nadane przez księcia kujawskiego Kazimierza, przy czym cystersi zastrzegają prawo osiedlania się w mieście jedynie dla przybyszów z Zachodu (przede wszystkim niemieckojęzycznych)[6]; miasto otrzymuje nową, niemiecką nazwę Landeck[7]; ze względu na trudności ze sprowadzeniem osadników lokacja miejska kończy się jednak niepowodzeniem;
  • 1269 – ponowna lokacja miasta, tym razem z dopuszczeniem osadników polskich;
  • 1418 – miejscowość uzyskuje potwierdzenie praw miejskich, przy czym król Władysław Jagiełło zezwala klasztorowi cystersów na przeniesienie miasta z prawa polskiego na niemieckie;
  • 1458 – miasto miało obowiązek wysłać na wyprawę malborską dwóch zbrojnych piechurów;
  • 1579 - w mieście mieszkało 17 rzemieślników[8];
  • 1638 – pierwszy zachowany zapis spolszczonej formy Lądek (metryki zaślubionych parafii zagórowskiej z lat 1592–1662, pisane w języku łacińskim);
  • 1656 - szwedzkie wojska niszczą Lądek[8];
  • 1713 – w przywileju wydanym przez opata Antoniego Łukomskiego dla Lądku występuje zapis Miasteczko Lądkowskie;
  • 1793 - w Lądku mieszkały 324 osoby[8];
  • 1798 – rząd pruski rozwiązuje opactwo cysterskie w Lądzie i dokonuje sekularyzacji miasta;
  • 1808 – według spisu ludności Księstwa Warszawskiego Lądek miał 368 mieszkańców, dwa lata później – 426 mieszkańców i 72 domy;
  • 1827 - Lądek liczy 620 mieszkańców[8];
  • 1860 – miasto miało 76 domów (w tym 24 murowane) i 727 mieszkańców (w tym 19 Żydów)[7];
  • 1863 - w okolicach Lądku doszło do potyczki pomiędzy powstańcami styczniowymi z oddziału Kazimierza Mielęckiego a Rosjanami[9];
  • 1870 – wskutek reformy administracyjnej w Królestwie Polskim Lądek traci prawa miejskie;
  • 1902 - Lądek liczy 960 mieszkańców[8];
  • 1908 – druh Bronisław Gutowski zakłada jednostkę Ochotniczej Straży Pożarnej;
  • 1918 – wśród wydm śródlądowych (dawniejsza nazwa Białe Góry, dzisiaj ze względu na zalesienie Borek Lądkowski) miała miejsce przysięga członków słupeckiego obwodu Polskiej Organizacji Wojskowej;
  • 1938 – dzieci ze szkoły w Lądku, bawiące się na wydmie piaszczystej, zwanej Duży Borek, znalazły znaczną liczbę monet i fragmenty granulowanych ozdób, co może być świadectwem przebiegu przez Lądek szlaku rusko-pomorskiego;
  • 1939–1945 – miejscowość znajdowała się pod okupacją Niemiec hitlerowskich; miejscowość początkowo otrzymuje nazwę Landorf, a od 1943 Landeck; wobec ludności polskiej wprowadzony został terror, zaś ludność żydowska ulega wymordowaniu; posterunek SS wraz z urzędem gminy umieszczony został w budynku przy ul. Pyzderskiej, mieszczącym obecnie ośrodek zdrowia, pocztę i przedszkole; w 1944 r. rozpoczęto budowę baraków robotniczych (obecnie zaadaptowane na potrzeby biur GS-u), w których miała mieszkać garstka ocalałych mieszkańców Lądku przeznaczonych do pracy – pozostali mieszkańcy mieli zostać zgładzeni w miejscowości Golina (Niemcy nie zdążyli dokończyć budowy krematorium w Golinie, po wojnie budynek został zaadaptowany na zakłady utylizacji)[potrzebny przypis];
  • W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Lądek;
  • 1975–1998 – miejscowość należała administracyjnie do województwa konińskiego

Zabytki[edytuj | edytuj kod]

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 66833
  2. ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-06].
  3. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 650 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  4. ↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 44-45.
  5. ↑ Atlas historyczny Polski. Wielkopolska w drugiej połowie XVI wieku. Część II. Komentarz. Indeksy, Warszawa 2017, s. 247.
  6. ↑ Zbyszko Górczak, Najstarsze lokacje miejskie w Wielkopolsce (do 1314 r.), Poznań 2002, s. 100.
  7. ↑ a b Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom V, Warszawa 1884, s. 108.
  8. ↑ a b c d e f Piotr Maluśkiewicz, Województwo konińskie : szkic monograficzny, wyd. 1, Warszawa: Państwowe Wydawn. Nauk, 1983, s. 221-222, ISBN 83-01-00534-3, OCLC 11783554
  9. ↑ Krzysztof Gorczyca, Michał Górny, Krzysztof Płachciński, Szlakiem partii Kazimierza Mielęckiego 1863 – Studium Historyczno-Archeologiczne, Muzeum Okręgowe w Koninie, Konin 2022, s. 259–261, ISBN 978-83-60168-34-9

Galeria[edytuj | edytuj kod]

  • Widok na Lądek z południa, widoczne wieże kościoła św. Mikołaja.
    Widok na Lądek z południa, widoczne wieże kościoła św. Mikołaja.
  • Kościół pw. św. Mikołaja Biskupa w Lądku. Widok od strony południowej.
    Kościół pw. św. Mikołaja Biskupa w Lądku. Widok od strony południowej.
  • Kościół pw. św. Mikołaja Biskupa w Lądku. Widok od strony południowo-zachodniej.
    Kościół pw. św. Mikołaja Biskupa w Lądku. Widok od strony południowo-zachodniej.
Gmina Lądek
Wsie
Kolonia
Osady

Powiat słupecki (1867–1932 i 1956–75)
Przynależność wojewódzka
Miasta
(1867–1932 → i ← 1956–75)
Gminy wiejskie
(1867–1932 → i ← 1973–75)
Gromady (1954–72)
Miasta zdegradowane reformą carską z 1869–1870

Legenda: (1) w nawiasach podano okres praw miejskich; (2) wytłuszczono miasta trwale restytuowane; (3) tekstem prostym opisano miasta nierestytuowane, miasta restytuowane przejściowo (ponownie zdegradowane) oraz miasta niesamodzielne, włączone do innych miast (wyjątek: miasta połączone na równych prawach, które wytłuszczono); (4) gwiazdki odnoszą się do terytorialnych zmian administracyjnych: (*) – miasto restytuowane połączone z innym miastem (**) – miasto restytuowane włączone do innego miasta (***) – miasto nierestytuowane włączone do innego miasta (****) – miasto nierestytuowane włączone do innej wsi; (5) (#) – miasto zdegradowane w ramach korekty reformy (w 1883 i 1888); (6) zastosowane nazewnictwo oddaje formy obecne, mogące się różnić od nazw/pisowni historycznych.

Źródła: Ukaz do rządzącego senatu z 1 (13) czerwca 1869, ogłoszony 1 (13 lipca) 1869. Listy miast poddanych do degradacji wydano w 20 postanowieniach między 29 października 1869 a 12 listopada 1870. Weszły one w życie: 13 stycznia 1870, 31 maja 1870, 28 sierpnia 1870, 13 października 1870 oraz 1 lutego 1871 (Stawiski).

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Lądek_(powiat_słupecki)&oldid=73125416”