Zwrócona – Wikipedia, wolna encyklopedia

Zwrócona

wieś
Kościół śś. Piotra i Pawła w Zwróconej
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Powiat	ząbkowicki
Gmina	Ząbkowice Śląskie
Liczba ludności (III 2011)	461[2]
Strefa numeracyjna	74
Kod pocztowy	57-200[3]
Tablice rejestracyjne	DZA
SIMC	0856675
Położenie na mapie gminy Ząbkowice Śląskie Zwrócona
Położenie na mapie Polski Zwrócona
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego Zwrócona
Położenie na mapie powiatu ząbkowickiego Zwrócona
50°37′09″N 16°48′40″E/50,619167 16,811111[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Zwrócona (niem. Protzan) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie ząbkowickim, w gminie Ząbkowice Śląskie.

Podział administracyjny[edytuj | edytuj kod]

W latach 1945–1954 miejscowość była siedzibą gminy Zwrócona w województwie wrocławskim. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa wałbrzyskiego. Wieś jest siedzibą parafii.

Nazwa[edytuj | edytuj kod]

W roku 1295, w kronice łacińskiej Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis, miejscowość wymieniona jest jako villa Weswrocena^[4].

Historia[edytuj | edytuj kod]

Jedna z najstarszych wsi na Przedgórzu Sudeckim, założona na surowym korzeniu na początku XII wieku przez Dobrogosta i pierwotnie nosząca jego imię. Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1175 roku^[5]. Ofiarowana przez księcia Bolesława Wysokiego cystersom z Lubiąża, stała się drogą wymiany własnością Dzierżykraja Stoigniewa spod Jawora. Jego syn Stoigniew Młodszy jako zadośćuczynienie za popełnioną zbrodnię przekazał część wsi klasztorom w Trzebnicy i Lubiążu. W I połowie XIII w. obie części stały się własnością biskupa wrocławskiego i od tego czasu wieś nosi obecną nazwę. Do 1810 była własnością kościelną^[6].

Zabytki[edytuj | edytuj kod]

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są^[7]:

• kościół pw. św. Piotra i Pawła z XIV w., pierwotnie gotycki, przebudowany w XVI-XIX w. Pierwotna świątynia w tej miejscowości została wymieniona jeszcze w 1318 r. Obecna budowla jest zapewne średniowieczna w swym trzonie, została jednak poważnie przebudowana w XVII wieku. Z czasów gotyku zachował się ostrołukowy, profilowany portal, możliwe, że z końca XIV w. jak oceniał Hans Lutsch w końcu XIX wieku^[8] oraz wieża, w czasach nowożytnych nadbudowana i zwieńczona baniastym hełmem prześwitowym.
• dwór, obecnie dom nr 30, z połowy XVIII w., początek XX w.
• budynek gospodarczy, szachulcowy

inne zabytki:

• dawny cmentarz parafialny, rozciąga się wokół kościoła, otoczony jest zabytkowym murem z bramą zwieńczoną attyką w formie tzw. jaskółczego ogona, pochodzącą prawdopodobnie z drugiej połowy XVI w.

Szlaki turystyczne[edytuj | edytuj kod]

• Zielony: Przełęcz Srebrna - Mikołajów - Brzeźnica - Grochowiec - Tarnów - Ząbkowice Śląskie - Zwrócona - Brodziszów - Skrzyżowanie pod Grzybowcem - Tatarski Okop - Gilów - Zamkowa Góra - Słupice - Przełęcz Słupicka - Przełęcz Tąpadła - Biała - Strzelce

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

• Wratislaviae Amici( można tu obejrzeć zdjęcie portalu gotyckiego )