Gerardus Cremonensis - Vikipedi

Gerard of Cremona'nın Recueil des trateés de médecine 1250–1260'daki İranlı doktor Râzî'in Avrupa tasviri. Gerardus Cremonensis, Fars ve Arap bilim adamlarının sayısız eserini tercüme etti.[1]

Gerardus Cremonensis (y. 1114 – 1187), bilimsel kitapların Arapçadan Latinceye çeviren İtalyan tercümandır. Kastilya Krallığı'nda Toledo'da çalıştı ve Toledo'daki kütüphanelerden Arapça kitaplar aldı. Kitaplardan bazıları orijinal olarak Yunanca yazılmıştı ve o zamanlar Konstantinopolis'te iyi bilinmesine rağmen, Batı Avrupa'da Yunanca veya Latince olarak mevcut değildi. Gerardus Cremonensis, on ikinci yüzyılda Arapların ve eski Yunanlıların astronomi, tıp ve diğer bilimlerdeki bilgilerini Latince olarak kullanıma sunarak Batı ortaçağ Avrupa'sını canlandıran Toledo Çevirmenler Okulu arasında en önemli çevirmendir. Gerardus'un en ünlü çevirilerinden biri, Toledo'da bulunan Arapça metinlerden Batlamyus'un Almagest eseridir.

Kafa karıştırıcı bir şekilde, Arapça metni Latinceye çeviren Gerardus Cremonensis olarak bilinen, 12. yüzyılda astronomi ve diğer bilimsel çalışmalara odaklanan ve 13. yüzyılda aktif olan ve tıbbi çalışmalara odaklanan iki çevirmen var gibi görünmektedir.

Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]

Gerardus, kuzey İtalya'daki Cremona'da doğdu. İtalyan öğretmenlerinin felsefelerinden memnun olmayan Gerardus, Toledo'ya gitti. Orada, başlangıçta bilginler arasında geleneksel olarak yüksek bir üne sahip olan, ancak Kastilya'ya gitmeden önce Latince çevirisi henüz bilinmeyen Batlamyus'un Almagest eserini[2] okuyabilmek için Arapça öğrendi. Yunancadan ilk Latince çeviri 1160 civarında Sicilya'da yapılmıştır.[3] Gerard'ın Kastilya'ya gittiği tarih hakkında detaylı bilgiye sahip olmamakla birlikte en geç 1144 yılıdır.

Cordoba Halifeliği'nde bir eyalet başkenti olan ve bir ilim merkezi olarak kalan Toledo, 1085'te Kastilya Kralı VI. Alfonso tarafından Morolar'dan fethedildiği için Gerardus gibi bir Katolik için güvenli bir şekilde erişilebilirdi. Toledo, yöneticileri büyük Yahudi ve Müslüman mahallelerini koruduğu ve ganimet şehirlerini Arap ve İbrani kültürünün önemli bir merkezi olarak koruduğu sürece çok kültürlü bir başkent olarak kaldı. Toledo ile ilişkili büyük bilim adamlarından biri, Gerardus'un çağdaşı olan Haham Abraham ibn Ezra idi. Bölgede Mozarabik kültürü yaygındı. Şehir, kütüphaneler ve el yazmalarıyla doluydu ve Orta Çağ Avrupa'sında bir Hristiyan'ın Arap dili ve kültürüyle tanışabileceği birkaç yerden biriydi.

Toledo'da Gerardus, hayatının geri kalanını Arap bilim literatüründen Latince çeviriler yapmaya adadı.

Gerardus'un çevirileri[değiştir | kaynağı değiştir]

Râzî'nin Recueil des trateés de médecine adlı kitabı Gerardus Cremonensis tarafından çevrilmiştir, 13. yüzyılın ikinci yarısı.

Gerardus Cremonensis'anın yaklaşık 1175'te yaptığı Batlamyus'un Almagest eserinin Arapça versiyonunun Latince tercümesi Rönesans'tan önce Batı Avrupa'da en çok bilineniydi. Gerardus'un haberi olmadan, daha önce bir Almagest çevirisi Sicilya'da orijinal Yunancadan yaklaşık 1160'da Henricus Aristippus'un himayesi altında çevrilmişti, ancak bu versiyon Orta Çağ'da Gerardus'un versiyonu kadar yaygın olarak kullanılmadı.[4] Georgios Trapezuntios ve ardından Regiomontanus, 15. yüzyılda Yunanca orijinalinden yeniden tercüme ettiler. Almagest, Kopernik'in teorileri tarafından gölgede bırakılıncaya kadar Batı astronomisinin temelini oluşturdu.

Gerardus, Latin okuyucular için, o zamanlar Avrupa'da şimdiye kadar görülen astronomik verilerin en doğru derlemesi olan Toledo Cetvelleri'ni düzenledi. Cetveller kısmen, on birinci yüzyılda Cordoba'da gelişen bir matematikçi ve astronom olan Zerkâlî'nin (Batı'da Arzachel olarak bilinir) eseriydi.

Aristoteles'ten sonra İslami "ikinci öğretmen" olan Fârâbî, yüzlerce risale yazdı. Bilimler üzerine kitabı Kitab lhsa al Ulum, tasnif ve bilimin temel ilkelerini benzersiz ve faydalı bir şekilde ele aldı. Gerardus, onu De scientiis (Bilimler Üzerine) olarak tercüme etti.

Gerard, Öklid'in Geometri ve Fergânî'nin (Batı'da Alfraganus olarak bilinir) Astronominin Unsurları eserlerini tercüme etti.[5]

Gerard ayrıca cebir, aritmetik ve astroloji üzerine orijinal incelemeler yazdı. Astroloji metninde boylamlar hem Cremona hem de Toledo'dan hesaplanmıştır.

Gerardus Cremonensis[6] Arap dilinden 87 kitap tercüme etti,[7] bunlar arasında orijinal Yunanca Batlamyus'un Almagest, Arşimet'in Çemberin Ölçümü Üzerine, Aristoteles'in Gökler Üzerine ve Öklid'in Geometri Elemanları ile orijinal Arapça Hârizmî'nin Cebir ve Almucabala Üzerine adlı eseri, Câbir bin Eflah'ın Elementa astronomica[8] Râzî'nin (Rhazes) gibi eserler yer alır.[9] Gerardus Cremonensis anatomik terimlerin de yaratıcısıdır.[10] Córdoba Takvimi'nin Liber Anoe başlıklı Latince çevirisi de Gerard'a atfedilmiştir.[11]

İkinci bir Gerard Cremonensis[değiştir | kaynağı değiştir]

Theorica Planetarum, Gerardus Cremonensis, 13. yüzyıl.

Gerardus Cremonensis'a atfedilen eserlerden bazıları muhtemelen on üçüncü yüzyılda çalışan ve Gerard de Sabloneta (Sabbioneta) olarak da bilinen daha sonraki bir Gerardus Cremonensis'in eseridir.[12] Daha sonra Gerard, astronomik metinler yerine tıbbi metinleri çevirmeye odaklandı[12] ancak iki çevirmen anlaşılır bir şekilde birbiriyle karıştırıldı. İbn-i Sina'nın eserlerinden yaptığı çevirilerin imparator II. Frederick'in emriyle yapıldığı söylenmektedir.

İkinci Gerardus'a atfedilen diğer incelemeler arasında Theoria veya Theorica planetarum,[13] ve İbn-i Sina (Avicenna) El-Kanun fi't-Tıb (Canon medicinae) kitabının versiyonları - bu iyi bilinen eserin daha sonraki sayısız Latince baskısının temeli - ve Râzî'nin (Rhazes) Almansor yer alır. Theorica'nın Gerard de Sabloneta'ya atfedilmesi, el yazması kanıtlarla pek iyi desteklenmemektedir ve kesin olarak görülmemelidir.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  1. ^ Inventions et decouvertes au Moyen-Age, Samuel Sadaune, p. 44.
  2. ^ Grant, Edward, (Ed.) (1974), "The Translation of Greek and Arabic Science into Latin", A Source Book in Medieval Science, Cambridge: Harvard University Press, s. 35, ISBN 9780674823600, For love of the Almagest, which he could not find at all among the Latins, he went to Toledo; there seeing the abundance of books in Arabic on every subject … he learned the Arabic language in order to translate. 
  3. ^ R. W. Southern, The Making of the Middle Ages New Haven: Yale University Press, 1953, p. 64-65.
  4. ^ R. W. Southern, The Making of the Middle Ages, New Haven: Yale University Press, 1953, p. 64-65; L. D. Reynolds and Nigel G. Wilson, Scribes and scholars: A guide to the transmission of Greek and Latin literatureOxford: Clarendon Press, 1974, p. 106.
  5. ^ For a list of Gerard of Cremona's translations see: Edward Grant (1974) A Source Book in Medieval Science, (Cambridge: Harvard Univ. Pr.), pp. 35-8 or Charles Burnett, "The Coherence of the Arabic-Latin Translation Program in Toledo in the Twelfth Century," Science in Context, 14 (2001): at 249-288, at pp. 275-281.
  6. ^ C. H. Haskins, Renaissance of the Twelfth Century, p. 287, "more of Arabic science passed into Western Europe at the hands of Gerard of Cremona than in any other way."
  7. ^ Edward Grant A Source Book in Medieval Science, (Cambridge: Harvard Univ Press, 1974), pp. 35-38.
  8. ^ V. J. Katz, A History of Mathematics: An Introduction, p. 291.
  9. ^ Jerome B. Bieber. Medieval Translation Table 2: Arabic Sources 18 Mart 2001 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Santa Fe Community College.
  10. ^ Arráez-Aybar, Luis-A (2015). "Toledo School of Translators and their influence on anatomical terminology". Annals of Anatomy - Anatomischer Anzeiger. 198: 21-33. doi:10.1016/j.aanat.2014.12.003. PMID 25667112. 
  11. ^ Miquel Forcada, 'Calendar of Córdoba', in Encyclopaedia of Islam, 3rd edn, ed. by Kate Fleet and others (Leiden: Brill, 2007-), DOI:10.1163/1573-3912_ei3_COM_24375.
  12. ^ a b Ostler, Nicholas (2009). Ad Infinitum. Harper Press. s. 211. ISBN 978-0007343065. 
  13. ^ Pedersen, Olaf. The origins of "Theorica Planetarum" 27 Ocak 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Journal for History of Astronomy. Vol. 12 (1981), pp 113-123.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

  • Burnett, Charles (2001). "The Coherence of the Arabic-Latin Translation Program in Toledo in the Twelfth Century". Science in Context. 14 (1–2). ss. 249-288. doi:10.1017/s0269889701000096. 
  • Campbell, Donald (2001). Arabian Medicine and Its Influence on the Middle Ages. Routledge. (Reprint of the London, 1926 edition). 0-415-23188-4.
  • Haskins, Charles Homer. The Renaissance of the Twelfth Century. Cambridge: Harvard Univ. Pr., 1927. See especially chapter 9, "The Translators from Greek and Arabic".
  • Katz, Victor J. (1998). A History of Mathematics: An Introduction. Addison Wesley. 0-321-01618-1.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Gerardus_Cremonensis&oldid=32532638" sayfasından alınmıştır