French
DeutschKoloselilere Mektup - Vikipedi
| Yeni Ahit |
|---|
 |
| İnciller |
| Matta - Markos - Luka - Yuhanna |
| İlk Hristiyanların tarihi |
| Elçilerin İşleri |
| Pavlus'un mektupları |
| Romalılar · 1. Korintliler |
| Genel (katolik) mektuplar |
| Yakup · 1. Petrus |
| Kıyamet |
| Vahiy |
Koloselilere Mektup (Grekçe: Επιστολή προς Κολοσσαεῖς) ya da Pavlus'un Koloseliler'e Mektubu, Yunanca Kutsal Yazılara (Yeni Ahit) ait bir kitaptır. Sadece Koloseliler olarak da adlandırılmaktadır. Bu mektup elçi Pavlus'un, değişik cemaatlere ya da kişilere yazdığı 14 mektuptan biridir. Pavlus bu mektubu, Kolose şehrinde oturan Hristiyanlar'a yazdı.
Hitap edilen cemaat[değiştir | kaynağı değiştir]
Kolose, Anadolu'nun güney batısında bulunan bir şehirdi. Elçi Pavlus, zamanında Kolose, Roma'nın Asya eyaletine aitti ancak aynı zamanda eski Frigya bölgesinin bir parçasını oluşturuyordu. Kolose, M.S. 60/61'deki bir depremle tahrip oldu. Tacitus, sadece komşu şehri olan Laodikya'dan bahseder: “Aynı yıl Küçük Asya'da önemli bir şehir olan Laodikya, depremle yıkıldı ancak, herhangi bir yardım almadan, kendi gücüyle yeniden yükseldi."[1] Kolose şehri, bugün ıssızdır.
M.S. 33 Pentekost gününde, bazı Frigyalılar ve belki de Kolose'den gelenler Kudüs'te bulunuyordu (Elçilerin İşleri 2:10). Kolose, doğu'dan batı'ya giden en önemli yol üzerinde olmasına rağmen, çoğu bilim adamı, Pavlus'un üçüncü misyonerlik yolculuğunda Efes'e giderken daha kuzeyde farklı bir yol izlediğine inanıyor (Elçilerin İşleri 18:22, 23; 19:1). Koloseliler'e yazdığı mektup, Kolose'yi ziyaret etmediğini ve oradaki cemaatin, Pavlus'un iş arkadaşı olan Epafras'ın çalışmalarının meyvesi olduğunu gösteriyor (Koloseliler 1:7, 8; 2:1; 4:12). Pavlus, Kolose'den bazı Hristiyanları tanıyordu: Onesimus, Arhippus, Filimon ve Apfia isimleriyle adlandırır (Koloseliler 4: 9, 17; Filimon 1, 2, 10-12). Kolose'nin orijinal Frigya nüfusunda Yunan ve Yahudi etkileri belirgin olmuştur (Koloseliler 3:11). Eski Frigyalıların, tinselciliğe karşı güçlü bir eğilimi vardı, Yunanlar birçok spekülasyona ve felsefi tartışmalara düşkündü Yahudiler ise Musa Kanunlarını, onun yemek ve Sebt düzenlemelerini savundular. Tüm bu görüşler Pavlus'un oradaki cemaate verdiği tavsiyelerde dikkate alındı (Koloseliler 2:4, 8, 16, 18, 20-23).
Yazar[değiştir | kaynağı değiştir]
Kutsal Kitap'ın tanıklığı[değiştir | kaynağı değiştir]
İsa'nın elçisi Pavlus kendini şu sözlerle mektubun yazarı olarak tanıtır: „Tanrı’nın isteğiyle Mesih İsa’nın elçisi olan Pavlus’tan ve kardeşimiz Timoteos’tan, Kolose’de Mesih İsa ile birlik içinde olan sadık ve kutsal kardeşlere, …“ (Koloseliler 1:1, 2). Elçinin kâtip olduğu kendi eliyle yazdığı son selamlamayla da doğrulanır (Koloseliler 4:18).
Pavlus, Benyamin kabilesinden olan bir Yahudi olarak Tarsus şehrinde doğdu (Filipililer 3:5; Elçilerin İşleri 21:39; 22:3). Anababası Yahudiliğin bir mezhebi olan Ferisilere ait idiler (Elçilerin İşleri 23:6; Filipililer 3:5). Doğumundan beri Roma'nın vatandaşlığına sahipti (Elçilerin İşleri 22:28). Çadırcı olarak geçimini sağladı (Elçilerin İşleri 18:3). Yeruşalim'de tahsili bir Ferisi olan Gamaliel tarafından öğretildi (Elçilerin İşleri 22:3). En az iki dil -İbranice ve Yunanca- konuşabildi (Elçilerin İşleri 21:37-40).
Pavlus, oradaki Hristiyanları tutuklu olarak Yeruşalim’e getirebilmek için Şam'a giderken olağanüstü bir görünüşte gökteki İsa'dan elçisi olarak seçildi (Elçilerin İşleri 9:1-16; Efesoslular 1:1).
Çocukluğundan beri o iki isme sahipti: İbranice ismi Saul ve Romalı ismi Pavlus. Özellikle Yahudi olmayan insanlara iyi haberi duyurmak için görevlendirildiğinden dolayı Romalı ismini kullandı (Elçilerin İşleri 9:15; Galatyalılar 2:7, 8).
Koloselilere mektupla Pavlus'un Efesoslulara mektubu arasında oldukça benzerlik vardır. Bunun nedeni, mektupların birbiri ardına yazılmış olması ve benzer koşulların muhtemelen bu iki şehirde geçerli olması olabilir, ancak bu tür bir benzerlik, Pavlus'un Efesoslulara yazdığı mektubun yazarı olarak tanınırsa, Koloselilere mektubunun yazarı olarak da tanınır. (Koloseliler1:24-29 - Efesoslular 3:1-7; Koloseliler 2:13, 14 - Efesoslular 2:1-5, 13-16; Koloseliler 2:19 - Efesoslular 4:16; Koloseliler 3:8-10, 12, 13 - Efesoslular 4:20-25, 31, 32; Koloseliler 3:18-25; 4:1 - Efesoslular 5:21-23; 6:1-9.)
Tarihin tanıklığı[değiştir | kaynağı değiştir]
Chester Beatty II papirüsünün (, M.S. 200 civarı) Pavlus'un diğer mektupları ile birlikte Koloseliler Mektubunu da içermesi, ilk Hristiyanların Pavlus'un Koloseliler Mektubu'nu yazdığını kabul ettiklerini açıkça göstermektedir. Ayrıca en eski otoriteler Pavlus’un diğer mektupları gibi bu mektubun da doğruluğuna tanıklık eder.
Kutsal Kitap bilginlerinin görüşleri[değiştir | kaynağı değiştir]
Eduard Schweizer, Timoteos'u tutuklu elçinin sekreteri olarak görerek üslupla ilgili özellikleri açıkladı. Bazı araştırmacılara göre, mektubun belirli stilinden Timoteos'tan başka bir sekreter sorumlu olabilir: Pavlus ve Timoteos'un, Epafras'ın (Lähnemann, Reicke, Berger) konuşmasına izin vermesi daha olasıdır. O yerel bir Hristiyan olarak Kolose cemaatinin sorunları tanıdığı için sorularına daha iyi cevap verebilmiştir. Mektup, Pavlus'a açıkça atfedilen mektuplarla karşılaştırıldığında hem benzerlikleri hem de farkları görülür.
Pavlus'un yazarlığını destekleyenler, Koloseliler mektubunun özelliklerini, Kolose'deki cemaatte olan sapkınlığa karşı bir cephe pozisyonu ile açıklarlar; bu durum, onun teolojisinin farklı bir formülasyonunu gerektiriyordu (Werner Georg Kümmel). "Muhtemelen doğruluğun en ikna edici kanıtı, gerçekliğini kimsenin sorgulamadığı Filimon mektubuyla olan yakın bağlantısıdır" (William MacDonald).[2]
Tarih ve Yer[değiştir | kaynağı değiştir]
Kutsal Kitap'ın tanıklığı[değiştir | kaynağı değiştir]
Koloselilere yazdığı sırada Pavlus'un bulunduğu yerden doğrudan söz edilmiyor. Elçi mektubun sonunda kendinden bir mahkûm olarak söz eder (Koloseliler 4:10, 18).
Pavlus, Porcius Festus Romalı vali olarak Antonius Feliks'in yerini aldığı zaman Sezar'a başvurdu (Elçilerin İşleri 24:27). Bu olay M.S. 58'de olduğu düşünülür. A New Standard Bible Dictionary şunu yazar: „58 yılı onun [Festus'un] göreve başlaması söz konusudur.“ Bu yıl Encyclopædia Britannica'da da desteklenir: „İki kanıtın karşılaştırması, Feliks'in geri çağrılması ve Festus'un gelişinin 58 yılına düştüğü tahminine yol açar. Aziz Pavlus 56'da tutuklandıysa, Festus'un gelişinden sonra 58'da Sezarda temyiz ettiyse, gelecek yılın ilk yarısında Roma'ya geldiyse ve orada 2 yıl hapishanede kaldıysa, Elçilerin İşlerinde anlatılan zaman 61 yılının başlangıcında sona ermiş olmalı.“ (Elçilerin İşleri 27:1-28:1, 11-16, 30)[3]
Pavlus sadece Elçilerin İşleri kitabı değil Koloseliler Mektubu'nu da Roma'dan M.S. 60 veya 61'de yazdı. Pavlus Koloselilere yazdığı mektubu Filimon’a yazdığı mektupla birlikte göndermiştir (Koloseliler 4:7-9; Filimon 10, 23).
Anlaşılan Koloseliler mektubu Efesoslular mektubuyla aynı zamanda yazılmıştır, çünkü bu iki mektupta pek çok fikir ve söz aynıdır. Elçi Pavlus mektubunu Onesimus'un eşlik ettiği Tihikos'a teslim etti (Efesoslular 6:21; Koloseliler 4:7-9).
Mektubun yazıldığı yer olarak Roma'yı işaret eden bir başka durum, Filimon'un kölesi olan Onesimus'un Pavlus'un yazdığı yerde kalması ve ardından mektubu Kolose'ye getirdiğinde Tihikus'a eşlik etmesidir. Kaçan bir kölenin insanlarla dolu Roma'ya sığınma ihtimali kesinlikle çok yüksekti. Tihikus ve Onesimus, sadece Koloselilere mektubu değil, aynı zamanda Filimon'a mektubunu da getirdiler (Filimon 10-12). Pavlus, Filimon'da (ayet 22) salıverilme umudunu ifade ettiğinden, Koloselilere yazılan mektubun, Philemon'a olduğu gibi, Pavlus'un Roma'daki ilk hapishanesinin sonlarına doğru yazıldığı sonucuna varılabilir.
Kutsal Kitap bilginlerinin görüşleri[değiştir | kaynağı değiştir]
Bazı Avrupalı araştırıcılara göre Koloselilere Mektup M.S. 70 civarında yazılmıştır.[4] Birçoğu Pavlus'un mektubunu M.S. 53-56 arasında tarihleniyor.[5] Ayrıca M.S. 58–60 yılları anılmaktadır.[6][7][8][9]
Kanon Dizileri ve El Yazmaları[değiştir | kaynağı değiştir]
Kartaca Konsili’nden önce (M.S. 397) hazırlanmış dördüncü yüzyıla ait kanon listelerinden birçoğu Yunanca Kutsal Metinlerin günümüzde kabul edilen dizisiyle tamamen uyuşur.
El yazmalarına gelince yazarlar ilk önce papirüs kâğıt olarak kullandılar. Papirüs, aynı adı taşıyan bir su bitkisinden yapılır. Yazıcılar yaklaşık M.S. 4. yüzyıldan itibaren el yazmalarında papirüs yerine genellikle dana, kuzu ya da keçi derisinden yapılan ve daha dayanıklı bir malzeme olan vellum (bir parşömen türü) kullanılmaya başladılar. Bu vellumlardan günümüze dek ulaşan bazıları çok önemli Kutsal Kitap el yazmalarını içerir.
Kanon Dizileri[değiştir | kaynağı değiştir]
Koloseliler Mektubu Kutsal Kitabın erken kanon dizilerinde geçer:
| İsim | Yıl (M.S.) | |
|---|---|---|
| 1 | Muratori Fragmanı (İtalya) | 170 |
| 2 | İrenaeus (Anadolu) | 180 |
| 3 | İskenderiyeli Clemens | 190 |
| 4 | Tertullianus (Kuzey Afrika) | 207 |
| 5 | Origenes (İskenderiye) | 230 |
| 6 | Eusebios (Filistin) | 320 |
| 7 | Kudüslü Kyrillos | 348 |
| 8 | Cheltenham-Listesi (Kuzey Afrika) | 365 |
| 9 | Athanasios (İskenderiye) | 367 |
| 10 | Epiphanios (Filistin) | 368 |
| 11 | Nazianzoslu Gregorios (Anadolu) | 370 |
| 12 | Amphilokhios (Anadolu) | 370 |
| 13 | Philaster (İtalya) | 383 |
| 14 | Hieronymus (İtalya) | 394 |
| 15 | Augustinus (Kuzey Afrika) | 397 |
| 16 | Kartaca Konsili (Kuzey Afrika) | 397 |
Papirüs El Yazmaları[değiştir | kaynağı değiştir]
Koloseliler Mektubu'nun tümü ya da birkaç ayetleri eski bir Papirüs El Yazmalarında bulunur.
| Simge | İsim | Tarih (M.S.) | Dil | Bulundukları Yer | İçerik | |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Chester Beatty II | 200 | Yunanca | Dublin (İrlanda), Ann Arbor (Michigan, ABD) | Pavlus'un 9 mektubu (Koloseliler'in tümü) | |
| 2 | P. Colt 5 | 8. yüzyıl | Yunanca | New York (ABD) | Koloseliler 1:3-7, 9-13; 4:15 (+ başka ayetler) |
Vellum ve Deri El Yazmaları[değiştir | kaynağı değiştir]
Koloseliler Mektubu'nun tümü bazı meşhur Vellum ve Deri El Yazmalarında bulunur.
| Simge | İsim | Tarih (M.S.) | Dil | Bulundukları Yer | |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | א | Kodeks Sinaiticus | 4. yüzyıl | Yunanca | Londra (İngiltere) |
| 2 | A | Kodeks Alexandrinus | 5. yüzyıl | Yunanca | Londra (İngiltere) |
| 3 | B | Kodeks Vatikanus 1209 | 4. yüzyıl | Yunanca | Vatikan Kütüphanesi |
| 4 | C | Kodeks Ephraemi Syri reskriptus | 5. yüzyıl | Yunanca | Paris (Fransa) |
| 5 | DP | Kodeks Claromontanus | 6. yüzyıl | Yunanca / Latince | Paris (Fransa) |
Bölümleme[değiştir | kaynağı değiştir]
Kutsal Kitap'ın bölümlere ve ayetlere bölünmesi orijinal yazarlara geri dönmez, fakat yüzyıllar sonra yararlılık nedenleriyle tanıtıldı. Masoretler, İbranice Kutsal Yazıları ayetlere ayırdı. Daha sonra M.S. 13. yüzyılda bölümler eklendi. 1553'te, Robert Estienne'in Fransızca Kutsal Kitap'ı nihayet mevcut bölüm ve ayet bölümüyle birlikte ilk tam Kutsal Kitap olarak basıldı.
- Bölüm 1: Giriş sözleri (1, 2); Koloselilerin imanı için dualarda şükrediyor (3-8); ilerlesinler diye dua ediyor (9-12); İsa'nın Tanrı'nın amacındaki rolü (13-23); Pavlus cemaat için uğraşıyor (24-29).
- Bölüm 2: Mesih Tanrı'nın kutsal sırıdır (1-5); inananları tuzağa düşürmek isteyenlerden sakınmak (6-15); „gerçek ise Mesih'tedir“ (16-23).
- Bölüm 3: Eski ve yeni kişilik (1-17): sevgi birliğin kusursuz bağıdır (14); Hristiyan aileler için öğütler (18-25).
- Bölüm 4: Efendiler için öğüt (1); dua etmeyi bırakmamak (2-4); dışarıda olanlara karşı davranışlarda hikmet (5, 6); kapanış sözleri (7-18).
İçerik[değiştir | kaynağı değiştir]
Elçi Pavlus, Koloselilere Mesih'e olan inancı ve sevgileri için teşekkür ediyor (1:3, 4). Epafras onlara iyi haberi vaaz ettiği için Tanrı'nın hak edilmeyen iyiliğini öğrendiler. “eksiksiz bir hikmete ve ruhun verdiği anlayışa sahip olarak, Tanrı’nın isteği hakkında tam bilgiyle” dolmalarını istiyor (1:7, 10). Pavlus, İsa'nın Tanrı’nın yansıması ve tüm yaratılanların ilki olduğunu yazıyor. Onun aracılığıyla tüm yaratılış var oldu (1:15, 16).
Pavlus'un Koloseliler, Laodikyalılar ve diğerleri için verdiği mücadele, onların teselli edilmesi ve sevgiyle uyumlu bir şekilde bir araya getirilmesi içindir. Onların ikna edici argümanlarla kandırılmalarını istemiyor, bunun yerine Mesih'in yolunda yürümeye devam etmelerini istiyor (2:1-6). Pavlus onları şu sözlerle uyarıyor: „Dikkat edin; insan geleneklerine dayanan felsefeyle, yanıltıcı boş sözlerle sizi tuzağa düşürmek isteyenler olabilir“ (2:8). Suçlarında ve sünnetsiz durumlarında ölmüş olsalar da, Tanrı Musa Kanunu'nun elle yazılmış belgesini ortadan kaldırarak onları Mesih ile birlikte canlandırdı (2:13, 14). Koloselilerden talep edilen birçok kurallar insan öğretilerine ve emirlerine dayanır (2:21). Kişinin kendince uyguladığı, sahte alçakgönüllülük ve bedene eziyet içeren göstermelik bir tapınmanın “nefis mücadelesinde” hiçbir değeri yoktur (2:23).
Pavlus, Koloselileri eski kişiliği atıp ”tam bilgi yoluyla sürekli yenilenen ve Yaratıcısını yansıtan yeni kişiliği giysinler diye teşvik ediyor. Yeni kişiliği giymek için kötü “eğilimleri; cinsel ahlaksızlığı, pisliği, cinsel tutkuyu, zararlı arzuları ve putperestlikle bir olan açgözlülüğü'ne karşı mücadele etmelidirler. Ayrıca: “Yunan ya da Yahudi, sünnetli ya da sünnetsiz, yabancı, İskit, köle veya özgür ayrımı yoktur” diyerek aralarında millet, ırk, cins ve sosyal konum açısından bir ayrım yapmamaları gerektiğini vurguluyor (3:5-11).
Elçi Pavlus: “İçten şefkat, iyilik, alçakgönüllülük, yumuşak başlılık ve tahammül niteliklerini giyin” diye yazıyor. Şöyle devam ediyor: “Tanrı sizi gönülden bağışladığı gibi, siz de bağışlayın. Ancak tüm bunların üstüne sevgiyi giyin; çünkü sevgi, birliğin kusursuz bağıdır.” (3:13, 14)
Sonra mektubunda aileler için faydalı öğütler veriyor (3:18-23). Herkes dua etmeye devam edip yabancılara karşı davranışlarında hikmet yolunda yürüsün (4:2, 5).
Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]
- ^ eodem anno ex inlustribus Asiae urbibus Laodicea tremore terrae prolapsa nullo a nobis remedio propriis operibus revaluit (Annales XIV 27; Übersetzung von August Horneffer, KTA 238, Stuttgart 1964, S. 465).
- ^ Kommentar zum Neuen Testament, S. 983.
- ^ Encyclopædia Britannica (baskı 1959), Cilt 3, s. 528
- ^ Schnelle: Einleitung in das NT, S. 336.
- ^ Josef Ernst bei der Darstellung der konservativen Position (die mehrheitlich an Ephesus als Abfassungsort denkt), in: Theologische Realenzyklopädie 19, 1990, S. 370–376, dort 373.
- ^ Klaus Berger: Kommentar zum Neuen Testament. Gütersloher Verlagshaus, Gütersloh 2011, S. 736f.
- ^ William MacDonald: Kommentar zum Neuen Testament. Bielefeld 1997 (2. Aufl.), S. 983–984.
- ^ Louis Berkhof: Introduction to the New Testament. Grand Rapids 2004, S. 114–115.
- ^ Werner Georg Kümmel: Einleitung in das Neue Testament. Heidelberg 201980, S. 206: „entweder 56–58 oder 58–60“.
Edebiyat / Literatür[değiştir | kaynağı değiştir]
- Werner Georg Kümmel: Einleitung in das Neue Testament. Heidelberg 1983.
- Udo Schnelle: Einleitung in das Neue Testament. (= UTB 1830) Vandenhoeck & Ruprecht, Göttingen 21996, S. 328–348.
- Philipp Vielhauer: Geschichte der urchristlichen Literatur. Einleitung in das Neue Testament, die Apokryphen und die Apostolischen Väter. 2. Auflage, Walter de Gruyter, Berlin/New York 1978, S. 191–203.
