French
Deutschجغرافیای نیوزیلند - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
نیوزیلند یک کشور جزیره‌ای است که در جنوب غربی اقیانوس آرام و در نزدیکی مرکز نیم‌کره آب واقع شده‌است. این کشور از تعداد زیادی جزیره تشکیل شده‌است که تعداد آن‌ها حدود ۶۰۰ جزیره تخمین زده می‌شود و عمدتاً بقایای توده‌ای از زمین بزرگتر هستند که در حال حاضر به زیر دریا فرورفته است.
دو جزیره اصلی از نظر اندازه جزیره شمالی و جزیره جنوبی هستند که توسط تنگه کوک از هم جدا شده‌اند. سومین جزیره بزرگ جزیره استوارت است که در فاصله ۳۰ کیلومتری از نوک جزیره جنوبی در کنار تنگه فووو قرار دارد. سه جزیره بزرگ این کشور ۱٫۵۰۰ کیلومتر بین عرض‌های جغرافیایی ۳۴ تا ۴۷ جنوبی امتداد دارند.
نیوزیلند با مساحت ۲۶۷٬۷۱۰ کیلومتر مربع ششمین کشور جزیره‌ای بزرگ جهان است. اراضی نیوزیلند از آب‌دره‌های دریایی جنوب غربی تا سواحل شنی شمال غربی تنوع زیادی دارد. جزیره جنوبی تحت سلطه کوه‌های آلپ جنوبی است در حالی که یک فلات آتشفشانی بخش اعظم ناحیه مرکزی جزیره شمالی را در بر می‌گیرد. دمای هوا به ندرت از ۰ درجه سانتی‌گراد پایین می‌آید یا از ۳۰ درجه سانتی‌گراد بالاتر می‌رود و وضعیت هوایی در ساحل غربی جزیره جنوبی سرد و مرطوب. در فاصله کمی از آن، در آن‌سوی کوه‌ها، هوا خشک و قاره‌ای است. اقلیم نواحی شمالی جزیره شمالی نیمه‌گرمسیری است.
حدود دو سوم زمین‌های نیوزیلند از نظر اقتصادی مفید و مابقی آن کوهستانی است. اکثریت قریب به اتفاق جمعیت نیوزیلند در دو جزیره بزرگ اصلی شمالی و جنوبی زندگی می‌کنند. بزرگترین منطقه شهری آکلند، در شمال جزیره شمالی است. این کشور در حدود ۲۰۰۰ کیلومتر در جنوب شرق استرالیا در آن‌سوی دریای تاسمان واقع شده‌است ، نزدیکترین همسایگان نیوزیلند از سوی شمال عبارتند از کالدونیای جدید، تونگا و فیجی. نیوزیلند جنوبی‌ترین کشور اقیانوسیه است. نزدیکی نسبی نیوزلند به قطب جنوب، این جزیره جنوبی را به عنوان دروازه‌ای برای سفرهای علمی به قاره جنوبگان تبدیل کرده‌است.
جغرافیای طبیعی[ویرایش]
نیوزیلند در اقیانوس آرام جنوبی در مدار ۴۱ درجه جنوبی و ۱۷۴ درجه شرقی، واقع شده‌است. این کشور طولانی و باریک است و ۱٫۶۰۰ کیلومتر در امتداد محور شمال-شمال شرق خود با حداکثر عرض ۴۰۰ کیلومتر امتداد دارد. مساحت آن ۲۶۷٬۷۱۰ کیلومتر مربع است که آن را به ششمین کشور جزیره‌ای بزرگ تبدیل می‌کند.
حدود ۶۰۰ جزیره نیوزیلند به این کشور ۱۵٫۱۳۴ کیلومتر خط ساحلی و منابع دریایی گسترده بخشیده‌اند. نیوزیلند نهمین منطقه بزرگ ویژه اقتصادی در جهان را داراست، با مساحت ۴٬۰۸۳٬۷۴۴ کیلومتر مربع که بیش از ۱۵ برابر مساحت خود کشور است.
جزیره جنوبی بزرگترین توده سرزمین نیوزیلند و دوازدهمین جزیره بزرگ جهان است. این جزیره در امتداد طول خود توسط کوه‌های آلپ جنوبی تقسیم شده‌است. در سمت شرقی این جزیره دشت‌های کانتربری واقع شده در حالی که ساحل غربی به داشتن سواحل خشن، بارندگی زیاد، تراکم بسیار زیاد بوته‌های بومی و یخچال‌های طبیعی مشهور است.
جزیره شمالی دومین جزیره بزرگ و چهاردهمین جزیره بزرگ جهان است. این جزیره با تنگه کوک از جزیره جنوبی جدا شده و کمترین فاصله این دو با هم ۲۳ کیلومتر است. جزیره شمالی نسبت به جزیره جنوبی کوهستان کمتری دارد، اگرچه یک زنجیره از رشته‌کوه‌های باریک کمربندی در سمت شمال به شرق در آن تشکیل می‌دهد که تا ۱۷۰۰ متر ارتفاع می‌گیرد. بخش اعظم جنگل بازمانده در کشور در این کمربند و سایر مناطق کوهستانی و تپه‌ماهورها قرار دارد.
جزیره شمالی دارای قله‌های آتشفشانی زیادی است و بزرگترین دریاچه نیوزلند (دریاچه تاپو) را هم در خود جای داده. علاوه بر جزایر شمالی و جنوبی، پنج جزیره بزرگ مسکونی نیوزیلند عبارتند از جزیره استوارت (در ۳۰ کیلومتری جنوب جزیره جنوبی)، جزیره چتهم (حدود ۸۰۰ کیلومتری شرق جزیره جنوبی)، جزیره گریت بریر (در خلیج هوراکی)، جزیره دورویل (در آبراهه مارلبورو) و جزیره وایهیکی (حدود ۲۲ کیلومتری مرکز اوکلند).
آب‌وهوا[ویرایش]
مهم‌ترین عواملی که بر آب و هوای نیوزیلند تأثیر می‌گذارند عبارتند از عرض جغرافیایی معتدله؛ وزش بادهای غالب از غرب؛ محیط اقیانوسی؛ و کوه‌ها، به ویژه کوه‌های آلپ جنوبی. آب و هوا عمدتاً معتدل است با متوسط دمای ۸ درجه سانتی‌گراد در جزیره جنوبی تا ۱۶ درجه سانتی‌گراد در جزیره شمالی. ژانویه و فوریه گرم‌ترین ماه‌هال سال و ژوئیه سردترین ماه سال است.
در نیوزیلند، جدا از اوتاگوی مرکزی، دامنه تفاوت‌های منطقه‌ای دما چندان بزرگ نیست، اما هوا می‌تواند به سرعت و به‌طور غیرمنتظره تغییر کند. در نورثلند شرایط نیمه‌گرمسیری تجربه شده‌است.
اکثر مناطق پست و مسکونی کشور بین ۶۰۰ تا ۱۶۰۰ میلی‌متر بارندگی دارند که بیشترین میزان بارندگی در سواحل غربی جزیره جنوبی و کمترین آن در ساحل شرقی جزیره جنوبی و حوضه‌های داخلی، عمدتاً در دشت‌های کانتربری و حوضه مرکزی اوتاگوی مرکزی (حدود ۳۵۰ میلی‌متر) است. کرایست‌چرچ خشک‌ترین شهر نیوزیلند است و حدود ۶۴۰ میلی‌متر بارش دارد، در حالی که همیلتون مرطوب‌ترین است و بیش از دو برابر آن، یعنی ۱۱۳۲ میلی‌متر باران دریافت می‌کند. بارش در اوکلند کمی کمتر از این عدد است. مرطوب‌ترین منطقه کشور ناحیه ناهموار فیوردلند، در جنوب غربی جزیره جنوبی است که بین ۵۰۰۰ تا ۸۰۰۰ میلی‌متر باران دارد. در دره‌های جداافتاده این ناحیه بارش به ۱۵۰۰۰ میلی‌متر می‌رسد که از پرباران‌ترین محل‌ها در جهان به‌شمار می‌آیند.
شاخص فرابنفش می‌تواند در گرم‌ترین روزهای سال در شمال جزیره شمالی بسیار بالا و شدید باشد. این تا حدودی به دلیل آلودگی نسبتاً کم هوا در کشور در مقایسه با بسیاری از کشورهای دیگر و ساعات آفتاب زیاد است. نیوزیلند ساعات آفتابی بسیار زیادی دارد که بیشتر مناطق آن سالانه بیش از ۲۰۰۰ ساعت آفتاب دریافت می‌کنند. آفتابی‌ترین مناطق نلسون/مارلبورو و خلیج پلنتی (خلیج فراوانی) با ۲۴۰۰ ساعت آفتاب در سال هستند.
جغرافیای انسانی[ویرایش]
جزیره جنوبی کمی کمتر از یک چهارم جمعیت کشور را شامل می‌شود. بیش از سه چهارم جمعیت نیوزلند در جزیره شمالی زندگی می‌کنند و یک سوم از کل جمعیت ساکن منطقه آوکلند است. اوکلند که ۴۶ درصد از کل رشد جمعیت نیوزیلند را به خود اختصاص داده همچنین سریع‌ترین منطقه در حال رشد است.
اکثر مردم بومی مائوری (۸۷ درصدشان) در جزیره شمالی زندگی می‌کنند. اندکی کمتر از یک چهارم (۲۴ درصد) مائوری‌ها در آوکلند زندگی می‌کنند.
نیوزیلند کشوری است عمدتاً شهرنشین که ۸۷٫۲ درصد از مردم آن در یک منطقه شهری زندگی می‌کنند. حدود ۷۳٫۷ درصد از جمعیت در ۱۷ منطقه اصلی شهری (جمعیت ۳۰٬۰۰۰ نفر یا بیشتر) زندگی می‌کنند و ۵۴٫۴ درصد در چهار شهر بزرگ آوکلند، کرایست‌چرچ، ولینگتون و هامیلتون ساکنند. تراکم جمعیت نیوزلند در حدود ۱۸ نفر در هر کیلومتر مربع و از پایین‌ترین‌ها در جهان است.
رایج‌ترین زبان در کشور، انگلیسی (۸۹٫۸ درصد) است که در نیوزیلند گویش‌ها و لهجه‌های گوناگونی دارد. زبان مائوری که ۳٫۵ درصد از مردم کشور به آن سخن می‌گویند در نورثلند، گیزبرن و خلیج پلنتی که جمعیت زیادی از مائوری‌ها دارد صحبت می‌شود. زبان مائوری گویش‌های متعددی دارد که برجسته‌ترین تقسیم میان آن‌ها بین قبایل شمالی و جنوبی است.
طیف گسترده‌ای از زبان‌های دیگر تقریباً ۶ درصد باقی مانده از زبان‌های رایج در نیوزیلند را تشکیل می‌دهند. زبان‌های ساموآیی، هندی، فرانسوی و گویش‌های گوناگون چینی رایج‌ترین آن‌هاست. زبان‌های اقلیت‌های خارجی در شهرهای اصلی، به ویژه در آوکلند که گروه‌های مهاجرتی اخیر در آن ساکن شده‌اند متمرکزند.[۱]
منابع[ویرایش]
- ↑ Bell, Allan; Harlow, Ray; Starks, Donna (2005). Languages of New Zealand. Victoria University Press. p. 271. ISBN 978-0-86473-490-7.
- مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Geography of New Zealand». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۱ دسامبر ۲۰۱۹.
پیوند به بیرون[ویرایش]
 | در ویکی‌انبار پرونده‌هایی دربارهٔ جغرافیای نیوزیلند موجود است. |