French
Deutschلیبرالیسم دینی - ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
| بخشی از سلسله مقالات در مورد |
| لیبرالیسم |
|---|
 |
لیبرالیزم دینی[الف] مفهومی از دین است (یا از یک دین خاص) که روی آزادی[۱] و عقلانیت[۲] شخصی و گروهی تأکید دارد و نگرشی است نسبت به دین خود شخص (در مقابل نقد دین از یک موقعیت سکولار و در مقابل نقد دین غیر از دین خود) که با رویکرد سنت‌گرا یا ارتدکس تضاد داشته و مستقیماً با گرایش‌های بنیادگرایی دینی مخالفت می‌کند. لیبرالیزم دینی با آزادی دینی مرتبط است، که عبارت است از تحمل عقاید و اعمال دینی مختلف، اما تمام ترویج کنندگان آزادی دینی طرفدار لیبرالیزم دینی نیستند و برعکس.[۳]
بررسی اجمالی[ویرایش]
در محتوای لیبرالیزم دینی، لیبرالیزم معنی لیبرالیزم کلاسیک را انتقال می‌دهد که در عصر روشنگری توسعه داده شده و نقطه آغاز لیبرالیزم دینی و سیاسی را شکل می‌دهد؛ اما لیبرالیزم دینی الزاماً با تمام معانی لیبرالیزم در فلسفه سیاسی منطبق نیست. به‌طور مثال، یک تلاش تجربی برای نشان دادن رابطه میان لیبرالیزم دینی و لیبرالیزم سیاسی در یک مطالعه سال ۱۹۷۳ در ایلینوی بی‌نتیجه بود.[۴]
کاربرد اصطلاح لیبرال در محتوای فلسفه دینی در اواسط قرن نوزدهم[۵] ظاهر شده و در اوایل قرن بیستم حالت تثبیت شده را به‌خود گرفت؛ به‌طور مثال، در سال ۱۹۳۶ میلادی، پروفیسور فلسفه و کشیش «مریدان مسیح» ادوارد اسکرینبر ایمز، در مقاله‌اش «لیبرالزم در دین» چنین نوشت:[۶]
اصطلاح «لیبرالیزم» به‌نظر می‌رسد یک کاربرد دینی پیدا می‌کند که به آن اهمیت روزافزون می‌دهد. این اصطلاح به شدت در تضاد با بنیادگرایی بوده و یک معنی بسیار عمیق‌تر نسبت به مدرنیزم افاده می‌کند. بنیادگرایی یک نگرش نسبتاً غیرانتقادی‌تری را توصیف می‌کند و در آن رسوم، سنت‌گرایی و استبداد غالب است. [...] شکی وجود ندارد که از دست‌دادن عقیده سنتی، بیشتر مردم را گیج و سردرگم گذاشته‌است. آن‌ها درمی‌آبند که صرفاً در هیجان یا در فرار از آزمان‌های ظریف شان، رضایت کافی وجود ندارد. آن‌ها به دنبال یک معنای عمیق‌تر و رهنمایی برای زندگی شان هستند. لیبرالیزم دینی، نه به‌حیث یک فرقه، بلکه بحیث یک نگرش و متود، در فعالیت‌های واقعی ساختن یک زندگی فردی و جمعی پرمعنی، به واقعیت‌های زنده روی می‌آورد.
سنت‌گرایان دینی، که این نظریه را که اصول مدرنیته باید تأثیراتی بالای سنت دینی داشته باشد را رد می‌کنند، مفهوم لیبرالیزم دینی را به چالش می‌کشند. سکولاریست‌هایی که این نظریه که تطبیق تفکر عقلانی یا انتقادی مجالی به دین نمی‌گذارد را رد می‌کنند، به این ترتیب لیبرالیزم دینی را مورد مناقشه قرار می‌دهند.
در مسیحیت[ویرایش]
«مسیحیت لیبرال» از عصر روشنگری در اواخر قرن هجدهم به بعد، اصطلاحی است که تحولات خاص در الهیات و فرهنگ مسیحیت را در بر می‌گیرد. این جریان عمدتاً در میان فرقه‌های اصلی مسیحی در جهان غرب به جریان اصلی تبدیل شده‌است، اما با جنبش بنیادگرایی مسیحی که در واکنش به این گرایش‌های توسعه یافته و در کل اوانجیلیسم، مخالفت می‌کند. همچنین با اشکال محافظه کار مسیحیت خارج از جهان غرب و خارج از دسترسی فلسفه روشنگری و مدرنیزم، عمدتاً در مسیحیت شرقی، در تضاد است.
کلیسای کاتولیک به‌صورت خاص یک سنت طولانی بحث در مورد مسائل لیبرالیزم دینی دارد. کاردینال جان هنری نیومن (۱۸۰۱ – ۱۸۹۰ میلادی)، به‌طور مثال، بر اساس معیارهای قرن نوزدهم یک فرد لیبرال متوسط در نظر گرفته می‌شد چون او منتقد عصمت پاپی بود، اما او به وضوح با «لیبرالیزم در دین» مخالفت کرد چون به‌نظر او این امر منجر به نسبی‌گرایی کامل می‌شود.[۷]
جی. گرشام ماخن، پژوهشگر انجیلی محافظه کار پرسبیترینیسم، آنچه را که در کتاب خود، «مسیحیت و لیبرالیزم»، در سال ۱۹۲۳ «لیبرالیزم طبیعت‌گرا» می‌خواند، نقد کرد و در آن قصد داشت نشان دهد که «با جود کاربرد آزادانه عبارت‌شناسی سنتی، لیبرالیزم مدرن نه تنها یک دین متفاوت از مسیحیت است بلکه مربوط به یک کلاس کاملاً متفاوت ادیان نیز می‌باشد».[۸] سی. اس. لوئیس، مدافع مسیحی انگلیکان، در اواسط قرن بیستم دیدگاه مشابهی را بیان کرده و استدلال کرد که «الهی‌شناسی نوع لیبرال» به منزله ابداع مجدد کامل مسیحیت و رد مسیحیتی است که توسط بنیان‌گذاران آن درک شده بود.[۹]
در یهودیت[ویرایش]
اصلاح طلبان دینی آلمانی- یهودی از اوایل قرن نوزدهم آغاز به ادغام تفکر انتقادی و نظریه‌های اومانیستی در یهودیت کردند. این کار باعث خلق فرقه‌های مختلف غیر اورتودوکسی، از یهودیت محافظه‌کار نسبتاً لیبرال تا یهودیت اصلاحگرا بسیار لیبرال شد. جناح معتدل یهودیت ارتدکس مدرن، مخصوصاً اورتودوکس باز، از رویکرد مشابهی حمایت می‌کند.
در اسلام[ویرایش]
لیبرالیزم و ترقی‌گرایی در اسلام شامل مسلمانانی می‌شود که یک بدنه قابل توجهی از تفکر لیبرال را در مورد درک و عمل اسلامی ایجاد کرده‌اند.[۱۰] کار آن‌ها گاهی اوقات به‌حیث «اسلام مترقی» (الاسلام التقدمی) شناخته می‌شود؛ برخی از پژوهشگرانی مانند امید صافی، اسلام مترقی و اسلام لیبرال را دو جنبش متفاوت می‌داند.[۱۱]
متودولوژی‌های اسلام لیبرال یا مترقی بر تفسیر کتاب مقدس سنتی اسلامی (قرآن) و متون دیگر (مانند حدیث) استوار است، فرایندی که به آن اجتهاد می‌گویند.[۱۲] این می‌تواند از لیبرال اندک تا لیبرال‌ترین حالت باشد، که در آن تنها معنی قرآن وحی تلقی می‌شود. که افاده آن توسط کلمات کار محمد در زمان و شرایط خاص است.
مسلمانان لیبرال خودشان را در حال بازگشت به اصول اخلاقی امت اولیه و هدف کثرت‌گرایانه قرآن می‌دانند.[۱۳] آن‌ها خود را از برخی تفاسیر سنتی و کم‌تر لیبرال شریعت اسلامی فاصله می‌دهند چون آن را بر مبنای فرهنگ و بدون کاربرد جهانی می‌دانند. جنبش اصلاح طلب از توحید (مونوتئیسم) «به‌عنوان اصل سازمان‌دهنده جامعه بشری و مبنای دانش، تاریخ، متافیزیک، زیباشناسی و اخلاقیات دینی و همچنین نظم اجتماعی، اقتصادی و جهانی» استفاده می‌کنند.[۱۴]
نوگرایی اسلامی به‌عنوان «اولین واکنش ایدئولوژی اسلامی به چالش فرهنگ غربی» توصیف شده[۱۵] است و تلاش می‌کند تا عقیده اسلامی را با ارزش‌های مدرن مانند ملی‌گرایی، دموکراسی، حقوق مدنی، عقلانیت، برابری و ترقی آشتی دهد.[۱۶] نوگرایی اسلامی «بررسی انتقادی دوباره مفاهیم و متودهای کلاسیک فقهی» و یک رویکرد جدید الهیات اسلامی و تفسیر قرآن را به نمایش گذاشت.[۱۵]
این اولین جنبش از چند جنبش اسلامی از جمله سکولاریسم، اسلام‌گرایی و سلفی بود که در اواسط قرن نوزدهم در واکنش به تغییرات سریع زمان، مخصوصاً هجوم متصور فرهنگ غربی و استعمار جهان اسلام، ظهور کرد.[۱۶] بنیان‌گذاران آن عبارتند از: محمد عبده، شیخ دانشگاه الازهر برای مدت کوتاه قبل از مرگش در سال ۱۹۰۵ میلادی، سید جمال‌الدین اسدآبادی و محمد رشید رضا (متوفی ۱۹۳۵ میلادی).
نوگرایان اولیه اسلامی (الافغانی و محمد عبده) از اصطلاح سلفیه[۱۷] برای اشاره به تلاش شان برای نوسازی اندیشه اسلامی استفاده می‌کردند.[۱۸] جنبش سلفیه اغلب در غرب به‌عنوان «مدرنیزم اسلامی» شناخته می‌شود، هرچند از آنچه که امروزه به نام جنبش سلفی شناخته می‌شود و معمولاً «ایدیولوژی‌های مانند وهابیزم» را نشان می‌دهد، بسیار متفاوت است.[۱۸] به گفته مالیس روتوین مدرنیزم اسلامی از بدو پیدایش، از هم‌دستی اصلاح‌طلبان اصلی آن با حاکمان سیکولار و «علمای رسمی» که «وظیفه آن‌ها مشروعیت بخشیدن» اعمال حاکمان از منظر دینی است، رنج می‌برد.[۱۹]
نمونه‌هایی از جنبش‌های لیبرال در اسلام عبارت اند از: مسلمانان مترقی بریتانیا (به تعقیب حملات تروریستی لندن در سال ۲۰۰۵ تشکیل شده و در سال ۲۰۱۲ منحل گردید)، مسلمانان بریتانیا برای دموکراسی سکولار (تشکیل شده در سال ۲۰۰۶)، یا مسلمانان برای ارزش‌های مترقی (تشکیل شده در سال ۲۰۰۷).
جستارهای وابسته[ویرایش]
یادداشت‌ها[ویرایش]
- ↑ religious liberalism
منابع[ویرایش]
- ↑ (Newman 1991، ص. 144): "[...] when people talk about 'religious liberalism,' they are normally referring to a commitment to a certain kind of conception of what religion is and, accordingly, of how religious attitudes, institutions, and communities should be developed or reshaped so as to accommodate and promote particular forms of personal and group freedom."
- ↑ (Newman 1991، ص. 159): "[...] religious liberalism came to be so concerned with respect for reason, reasonableness, and rationality [...]"
- ↑ (Newman 1991، ص. 143–144): "However, given the way in which terminology has evolved, we must be careful not to assume too close an association between 'religious liberty' and 'religious liberalism.' Many people who think that religious liberty is basically a good thing that ought to be promoted do not wish to be regarded as advocates of religious liberalism; some of them even feel that many of those who call themselves 'religious liberals' are enemies of religious liberty, or at least end up undermining religious liberty in the process of promoting their own special brand of 'liberal religion.' [...] One notable problem here is that, when liberalism is considered in relation to religion, one may be thinking primarily of a certain 'liberal' conception of religion itself (in contrast with, say, orthodox, conservative, traditionalist, or fundamentalist conceptions) or one may be thinking more of a 'liberal' political view of the value of religious liberty. But, when people talk about 'religious liberalism,' they are usually thinking of the former more than the latter, although they may uncritically assume that the two necessarily accompany one another."
- ↑ Stellway, Richard J. (Summer 1973). "The correspondence between religious orientation and socio‐political liberalism and conservatism". The Sociological Quarterly. 14 (3): 430–439. doi:10.1111/j.1533-8525.1973.tb00871.x. JSTOR 4105689.
- ↑ For example: Ellis, George Edward (November 1856). "Relations of reason and faith". The Christian Examiner and Religious Miscellany. Boston: Crosby, Nichols, and Company for the American Unitarian Association. 26 (3): 412–456 (444–445, 450). OCLC 6122907.
The first of all the requisites in such a religion is that it shall be Liberal. We mention this condition even before that of Truth, because a religion that is not liberal cannot be true. The devout and intelligent demand a liberal religion, a religion large, free, generous, comprehensive in its lessons, a religion expansive in its spirit, lofty in its views, and with a sweep of blessings as wide as the range of man's necessities and sins. This is what is meant by a Liberal Religion, or Liberal views of religion, or Liberal Christianity. [...] Thoughtful, earnest, and devout minds now demand a liberal religion. Liberal in the honest, pure, and noble sense of that word. Not liberal in the sense of license, recklessness, or indifference; not in making a scoff of holy restraints and solemn mysteries. Not liberal as the worldling or the fool uses the word, for overthrowing all distinctions, and reducing life to a revel or a riot. [...] Such a faith cannot afford to raise an issue with reason on a single point, so far as their road on the highway of truth will allow them to keep company together. When they part for faith to advance beyond reason, they must part in perfect harmony.
- ↑ Ames, Edward Scribner (July 1936). "Liberalism in religion". International Journal of Ethics. 46 (4): 429–443. doi:10.1086/intejethi.46.4.2989282. JSTOR 2989282.
- ↑ "Liberalism in religion is the doctrine that there is no positive truth in religion, but that one creed is as good as another…", J. H. Newman 'Biglietto Speech' http://www.newmanreader.org/works/addresses/file2.html
- ↑ Machen asserted that "If the Jesus of naturalistic reconstruction were really taken as an example, disaster would soon follow. As a matter of fact, however, the modern liberal does not really take as his example the Jesus of the liberal historians; what he really does in practice is to manufacture as his example a simple exponent of a non-doctrinal religion whom the abler historians even of his own school know never to have existed except in the imagination of modern men." Machen, J. Gresham (2009) [1923]. Christianity and liberalism (New ed.). Grand Rapids, Mich.: William B. Eerdmans Publishing Company. pp. 6, 81. ISBN 978-0-8028-6499-4. OCLC 368048449.
- ↑ Lewis, C. S. (1988). The essential C.S. Lewis. New York: Collier Books. p. 353. ISBN 0-02-019550-8. OCLC 17840856.
All theology of the liberal type involves at some point—and often involves throughout—the claim that the real behavior and purpose and teaching of Christ came very rapidly to be misunderstood and misrepresented by his followers, and has been recovered or exhumed only by modern scholars.
(From an essay titled "Modern theology and biblical criticism" written in 1959.) - ↑ Safi, Omid, ed. (2003). Progressive Muslims: on justice, gender and pluralism. Oxford: Oneworld Publications. ISBN 978-1-85168-316-1. OCLC 52380025.
- ↑ Safi, Omid. "What is Progressive Islam?". averroes-foundation.org. Averroes Foundation. Archived from the original on July 9, 2006.
- ↑ Aslan, Reza (2011) [2005]. No god but God: the origins, evolution, and future of Islam (Updated ed.). New York: Random House. ISBN 978-0-8129-8244-2. OCLC 720168240.
- ↑ Sajid, Abdul Jalil (December 10, 2001). "'Islam against Religious Extremism and Fanaticism': speech delivered by Imam Abdul Jalil Sajid at a meeting on International NGO Rights and Humanity". mcb.org.uk. Muslim Council of Britain. Archived from the original on June 7, 2008.
- ↑ "Tawhid". oxfordislamicstudies.com. Oxford Islamic Studies Online. Archived from the original on 17 September 2017. Retrieved 22 March 2015.
- ↑ ۱۵٫۰ ۱۵٫۱ Moaddel, Mansoor (2005). Islamic modernism, nationalism, and fundamentalism: episode and discourse. Chicago: University of Chicago Press. p. 2. ISBN 978-0-226-53333-9. OCLC 55870974.
Islamic modernism was the first Muslim ideological response to the Western cultural challenge. Started in India and Egypt in the second part of the 19th century ... reflected in the work of a group of like-minded Muslim scholars, featuring a critical reexamination of the classical conceptions and methods of jurisprudence and a formulation of a new approach to Islamic theology and Quranic exegesis. This new approach, which was nothing short of an outright rebellion against Islamic orthodoxy, displayed astonishing compatibility with the ideas of the Enlightenment.
- ↑ ۱۶٫۰ ۱۶٫۱ Martin, Richard C., ed. (2016) [2004]. Encyclopedia of Islam and the Muslim world (2nd ed.). Farmington Hills, MI: Macmillan Reference, a part of Gale, Cengage Learning. ISBN 978-0-02-866269-5. OCLC 907621923.
- ↑ Brown, Jonathan A. C. (2009). "Salafism: Modernist Salafism from the 20th century to the present". oxfordbibliographies.com. Oxford Bibliographies. doi:10.1093/obo/9780195390155-0070.
- ↑ ۱۸٫۰ ۱۸٫۱ Atzori, Daniel (August 31, 2012). "The rise of global Salafism". abo.net. Archived from the original on April 24, 2014. Retrieved 6 January 2015.
Salafism is, therefore, a modern phenomenon, being the desire of contemporary Muslims to rediscover what they see as the pure, original and authentic Islam, ... However, there is a difference between two profoundly different trends which sought inspiration from the concept of salafiyya. Indeed, between the end of the 19th century and the beginning of 20th century, intellectuals such as Jamal Edin al-Afghani and Muhammad Abdu used salafiyya to mean a renovation of Islamic thought, with features that would today be described as rationalist, modernist and even progressive. This salafiyya movement is often known in the West as "Islamic modernism." However, the term salafism is today generally employed to signify ideologies such as Wahhabism, the puritanical ideology of the Kingdom of Saudi Arabia.
- ↑ Ruthven, Malise (2006) [1984]. Islam in the world (3rd ed.). Oxford, New York: Oxford University Press. p. 318. ISBN 978-0-19-530503-6. OCLC 64685006. Retrieved 23 April 2015.
- Newman, Jay (1991). "Religious liberalism". On religious freedom. Ottawa: University of Ottawa Press. pp. 143–180. ISBN 0-7766-0308-6. OCLC 25051708.