Proteína de control do complemento , a enciclopedia libre

As proteínas de control do complemento son proteínas que interaccionan cos compoñentes do sistema do complemento e regulan o seu funcionamento.

O sistema co complemento está estreitamente regulado por unha rede de proteínas coñecidas como "reguladores da activación do complemento" (RCA polas súas siglas en inglés) que serven para distinguir as células dianas como propias ou non-propias. Un subconxunto desta familia de proteínas son as proteínas de control do complemento (CCP polas súas siglas en inglés), que se caracterizan por ter dominios de repeticións conservadas que interaccionan directamente cos compoñentes do sistema do complemento.[1] Estes dominios "sushi" conservados foron usados para identificar outros posibles membros da familia CCP. Hai moitas outras proteínas RCA que non pertencen a esta familia.

A maioría das CCPs impiden a activación do sistema do complemento na superficie de células do hóspede e protexen os tecidos do hóspede dos danos causados pola autoinmunidade. Debido a isto, estas proteínas exercen un importante papel nos trastornos autoinmunes e cancros.[2]

Membros

editar

A maioría das proteínas ben estudadas desta familia poden categorizarse en dúas clases:

Reguladores do complemento unidos a membranas

Reguladores do complemento solubles

Identificáronse outras proteínas con dominios CCP característicos, incluíndo membros da familia de proteínas que conteñen dominios sushi (SUSD polas súas siglas en inglés) e o CUB humano e a familia de dominios múltiples sushi (CSMD polas súas siglas en inglés).[3]

Mecanismos de protección

editar

Cada célula do corpo humano está protexida por unha ou máis das proteínas RCA asociadas a membrana, CR1, DAF ou MCP. O factor H e a C4BP circulan polo plasma sanguíneo e son recrutadas en superficies propias ao unírense a polisacáridos específicos do hóspede, como os glicosaminoglicanos.[4]

A maioría das CCPs funcionan impedindo a actividade da convertase. As convetases, concretamente a convertase de C3 C3b.Bb e C4b.2a, son os encimas que causan a activación do complemento ao activaren C3b, un compoñente central do sistema do complemento. Algunhas CCPs, como CD46, recrutan outras RCAs para inactivar proteoliticamente as convertases en desenvolvemento. CD55 e outras CCPs promoven a rápida disociación de encimas activos. Outras CCPs impiden a actividade de efectores terminais do sistema do complemento; CD59, por exemplo, bloquea a oligomerización do péptido do complemento C9 detendo a formación do complexo de ataque á membrana.[5]

Por exemplo, C3b.Bb é unha importante convertase que forma parte da vía alternativa do complemento, e fórmase cando o factor B se une a C3b e é seguidamente clivado. Para impedir que isto ocorra, o factor H compite co factor B para se unir a C3b; se consegue unirse, entón a convertase non se forma. O factor H pode unirse a C3b con moita maior facilidade en presenza de ácido siálico, que é un compoñente da maioría das células do corpo humano; inversamente, en ausencia de ácido siálico, o factor B pode unirse a C3b máis doadamente. Isto significa que se C3b está unida a unha célula propia, a presenza de ácido siálico e a unión do factor H impedirán a fervenza do complemento; se C3b está unido a unha bacteria, o factor B únese e a fervenza iníciase de forma normal. Este mecanismo de regulación inmune usando o factor H foi aproveitado por varias bactrias patóxenas como forma de evasión da acción inmunitaria.[6]

Estrutura

editar

As proteínas RCA posúen tipicamente dominios CCP, tamén denominados dominios sushi ou repeticións consenso curtas (SCR, do inglés Short Consensus Repeats). Estes dominios de sándwich beta conteñen uns 60 residuos de aminoácidos, cada un con 4 cisteínas conservadas formando dúas pontes disulfuro conservadas (oxidadas de maneira 'abab'), e un triptófano conservado, pero no demais poden variar grandemente en secuencia. Recentemente, demostrouse que a orde, relación espacial e estrutura destesdominios é esencial para determinar a función.[7]

A primeira estrutura CCP determinada foi unha estruutra en solución do 16º módulo do factor H (PDB 1HCC).[8] Desde entón, resolvéronse outros dominios CCP por espectroscopia de RMN (tamén estudos de relaxación, por exemplo, do módulo 2 e 3 de CD55 (PDB 1NWV))[9] ou por difracción de raios X (tamén cun compañeiro cocristalizado, por exemplo, módulos CCP de CR2 en complexo con C3d (PDB 1GHQ)).[10]

Importancia clínica

editar

O complemento foi implicado en moitas doenzas asociadas coa inflamación e a autoinmunidade.[11] Os esforzos para desenvolver terapias que afecten as interaccións entre a rede de RCAs, as CCPs, e os compoñentes do sitema do complemento levaron ao descubrimento de fármacos útiles como Eculizumab.

Hai dous mecanismos primarios polos cales a disfunción do complemento pode contribuír a causar danos nos tecidos:[12]

  1. Diminución da protección dos tecidos do hóspede da activación do complemento debido á ausencia ou falta de función das CCPs.
  2. Esgotamento de moléculas reguladoras debido á exposición das células hóspede que activan o complemento (quer por danos directos quer por disfunción) ou ao ataque prolongado por un patóxeno potencial como durante a sepse.

A importancia da regulación do complemento para a saúde foi salientado por traballos recentes que parecen implicar que as persoas que portan mutacións puntuais ou polimorfismos dun só nucleótido nos seus xenes para o factor H poden ser máis susceptibles a doenzas como a síndrome hemolítica urémica atípica,[13] enfermidades de depósitos densos (ou glomerulonefrite membranoproliferativa tipo 2) e (principalmente debido á súa prevalencia en anciáns) a dexeneración macular relacionada coa idade.[14] Os porcos transxénicos que expresan factores para a regulación do complemento humanos foron algúns dos primeiros porcos transxénicos usados para xenotransplantes.[15][16]

As proteínas de control do complemento tamén xogan un papel nos tumores malignos. As proteínas do complemento protexen contra as células malignas , tanto polo ataque directo do complemento coma polo inicio da citotoxicidade dependente do complemento, que se sinerxiza con terapias de anticorpos monoclonais específicos. Porén, algunhas células malignas presentan un aumento da expresión de proteínas de control do complemento unidas a membranas, especialmente CD46, DAF e CD59.[17] Este mecanismo permite a algúns tumores evadir a acción do complemento.

As CCPs foron moi aproveitadas por microbios patóxenos.[18] Neisseria gonorhoeae e Neisseria meningitidis, as bacterias causantes da gonorrea e a meninxite, teñen moitas estratexias de evasión ben estudadas nas que están implicadas as CCPs, incluíndo a unión a reguladores solubles como o factor H e o C4BP. Moitos virus, como Vaccinia, incorporan imitadores das CCPs na súa envoltura para os propósitos de evadir o sistema do complemento. Outros microbios, como o virus do sarampelo usan CCPs como receptores para conseguir entrar en células durante a infección. Cada unha destas estratexias poden proporcionar dianas para o desenvolvemento de vacinas, como no caso de N. meningitidis.

Certas formas de esquizofrenia caracterízanse por un mecanismo biolóxico subxacente de excesiva poda sináptica, mediada por un sistema do complemento desregulado no cerebro.[19] Variantes xenéticas dun inhibidor do complemento específico do cerebro, CSMD1, están asociadas co risco de desenvolver esquizofrenia.[20] [21]

  1. McLure CA, Dawkins RL, Williamson JF, Davies RA, Berry J, Natalie LJ, et al. (agosto de 2004). "Amino acid patterns within short consensus repeats define conserved duplicons shared by genes of the RCA complex". Journal of Molecular Evolution 59 (2): 143–57. Bibcode:2004JMolE..59..143M. PMID 15486690. doi:10.1007/s00239-004-2609-8. 
  2. Pangburn MK, Ferreira VP, Cortes C (decembro de 2008). "Discrimination between host and pathogens by the complement system". Vaccine 26 (Suppl 8): I15–21. PMC 2673523. PMID 19388159. doi:10.1016/j.vaccine.2008.11.023. 
  3. Gialeli C, Gungor B, Blom AM (outubro de 2018). "Novel potential inhibitors of complement system and their roles in complement regulation and beyond". Molecular Immunology. Special Issue: 2018 International Complement Workshop 102: 73–83. PMID 30217334. doi:10.1016/j.molimm.2018.05.023. 
  4. Langford-Smith A, Day AJ, Bishop PN, Clark SJ (2015-02-02). "Complementing the Sugar Code: Role of GAGs and Sialic Acid in Complement Regulation". Frontiers in Immunology 6: 25. PMC 4313701. PMID 25699044. doi:10.3389/fimmu.2015.00025. 
  5. Zipfel PF, Skerka C (outubro de 2009). "Complement regulators and inhibitory proteins". Nature Reviews. Immunology 9 (10): 729–40. PMID 19730437. doi:10.1038/nri2620. 
  6. Józsi M (2017-05-18). "Factor H Family Proteins in Complement Evasion of Microorganisms". Frontiers in Immunology 8: 571. PMC 5435753. PMID 28572805. doi:10.3389/fimmu.2017.00571. 
  7. Ojha H, Ghosh P, Singh Panwar H, Shende R, Gondane A, Mande SC, Sahu A (decembro de 2019). "Spatially conserved motifs in complement control protein domains determine functionality in regulators of complement activation-family proteins". Communications Biology 2 (1): 290. PMC 6683126. PMID 31396570. doi:10.1038/s42003-019-0529-9. 
  8. Norman DG, Barlow PN, Baron M, Day AJ, Sim RB, Campbell ID (xuño de 1991). "Three-dimensional structure of a complement control protein module in solution". Journal of Molecular Biology 219 (4): 717–25. PMID 1829116. doi:10.1016/0022-2836(91)90666-t. 
  9. Uhrinova S, Lin F, Ball G, Bromek K, Uhrin D, Medof ME, Barlow PN (abril de 2003). "Solution structure of a functionally active fragment of decay-accelerating factor". Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America 100 (8): 4718–23. Bibcode:2003PNAS..100.4718U. PMC 153622. PMID 12672958. doi:10.1073/pnas.0730844100. 
  10. Szakonyi G, Guthridge JM, Li D, Young K, Holers VM, Chen XS (xuño de 2001). "Structure of complement receptor 2 in complex with its C3d ligand". Science 292 (5522): 1725–8. Bibcode:2001Sci...292.1725S. PMID 11387479. doi:10.1126/science.1059118. 
  11. Wong EK, Kavanagh D (xaneiro de 2018). "Diseases of complement dysregulation-an overview". Seminars in Immunopathology 40 (1): 49–64. PMC 5794843. PMID 29327071. doi:10.1007/s00281-017-0663-8. 
  12. Pangburn MK, Ferreira VP, Cortes C (decembro de 2008). "Discrimination between host and pathogens by the complement system". Vaccine 26 (Suppl 8): I15–21. PMC 2673523. PMID 19388159. doi:10.1016/j.vaccine.2008.11.023. 
  13. Buddles MR, Donne RL, Richards A, Goodship J, Goodship TH (maio de 2000). "Complement factor H gene mutation associated with autosomal recessive atypical hemolytic uremic syndrome". American Journal of Human Genetics 66 (5): 1721–2. PMC 1378030. PMID 10762557. doi:10.1086/302877. 
  14. Hageman GS, Anderson DH, Johnson LV, Hancox LS, Taiber AJ, Hardisty LI, et al. (maio de 2005). "A common haplotype in the complement regulatory gene factor H (HF1/CFH) predisposes individuals to age-related macular degeneration". Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America 102 (20): 7227–32. PMC 1088171. PMID 15870199. doi:10.1073/pnas.0501536102. 
  15. Eisenson DL, Hisadome Y, Yamada K (2022). "Progress in Xenotransplantation: Immunologic Barriers, Advances in Gene Editing, and Successful Tolerance Induction Strategies in Pig-To-Primate Transplantation". Frontiers in Immunology 13: 899657. PMC 9157571. PMID 35663933. doi:10.3389/fimmu.2022.899657. 
  16. Lu T, Yang B, Wang R, Qin C (2020). "Xenotransplantation: Current Status in Preclinical Research". Frontiers in Immunology 10: 3060. PMC 6989439. PMID 32038617. doi:10.3389/fimmu.2019.03060. 
  17. Ricklin D, Hajishengallis G, Yang K, Lambris JD (setembro de 2010). "Complement: a key system for immune surveillance and homeostasis". Nature Immunology 11 (9): 785–97. PMC 2924908. PMID 20720586. doi:10.1038/ni.1923. 
  18. Zipfel PF, Hallström T, Riesbeck K (decembro de 2013). "Human complement control and complement evasion by pathogenic microbes--tipping the balance". Molecular Immunology. 14th European Meeting on Complement in Human Disease, Jena, August 17–21, 2013 56 (3): 152–60. PMID 23810413. doi:10.1016/j.molimm.2013.05.222. 
  19. Baum, Matthew L. (2018-09-16). "The Schizophrenia-Associated Gene, CSMD1, Encodes a Brain-Specific Complement Inhibitor" (en inglés). 
  20. Liu Y, Fu X, Tang Z, Li C, Xu Y, Zhang F, et al. (abril de 2019). "Altered expression of the CSMD1 gene in the peripheral blood of schizophrenia patients". BMC Psychiatry 19 (1): 113. PMC 6466712. PMID 30987620. doi:10.1186/s12888-019-2089-4. 
  21. Håvik B, Le Hellard S, Rietschel M, Lybæk H, Djurovic S, Mattheisen M, et al. (xullo de 2011). "The complement control-related genes CSMD1 and CSMD2 associate to schizophrenia". Biological Psychiatry (en English) 70 (1): 35–42. PMID 21439553. doi:10.1016/j.biopsych.2011.01.030. 

Véxase tamén

editar

Bibliografía

editar

Ligazóns externas

editar