Tadeusz Olszański (dziennikarz) – Wikipedia, wolna encyklopedia

Ten artykuł dotyczy dziennikarza i tłumacza literatury węgierskiej. Zobacz też: inne znaczenia Tadeusz Olszański.

Tadeusz Olszański

Simenfalvy, T.O., tad.

Data i miejsce urodzenia	28 sierpnia 1929 Stanisławów
Data i miejsce śmierci	22 września 2023 Piaseczno
Zawód, zajęcie	dziennikarz, publicysta, tłumacz
Narodowość	polska
Alma Mater	Uniwersytet Warszawski
Rodzice	Tadeusz Olszański Katarzyna Simenfalva
Dzieci	Agata, Michał
Odznaczenia
Cytaty w Wikicytatach

Tadeusz Olszański, ps. i kryptonimy Simenfalvy, T.O., tad. (ur. 28 sierpnia 1929 w Stanisławowie, zm. 22 września 2023 w Piasecznie^[1]) – polski dziennikarz, publicysta, tłumacz.

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Urodził się i dzieciństwo spędził na Pokuciu. W czasie II wojny światowej przebywał jako uchodźca na terenie Węgier, gdzie ukończył polskie gimnazjum^[2].

W 1952 ukończył studia dziennikarskie na Uniwersytecie Warszawskim. Pracował jako dziennikarz specjalizujący się głównie w tematyce Węgier oraz sporcie. W latach 60. kierował działem sportowym w redakcji „Sztandaru Młodych”. Później pracował w redakcji „Sportowca”, Telewizji Polskiej oraz w Krajowej Agencji Wydawniczej. Jako dziennikarz sportowy sześciokrotnie relacjonował igrzyska olimpijskie (od Rzymu 1960 do Moskwy 1980).

Od 1986 był zastępcą dyrektora, a od 1988 do 1990 dyrektorem Ośrodka Kultury Polskiej w Budapeszcie^[3]. Swoją fascynację narodem, kulturą i kuchnią węgierską opisał w przewodniku kulinarnym Nobel dla papryki. W latach 1990–1994 pracował jako korespondent Polskiego Radia i Telewizji na Węgrzech oraz w Jugosławii. Następnie do końca życia był publicystą tygodnika „Polityka”^[2].

Był autorem książek o tematyce sportowej, kulinarnej i wspomnień. Jako tłumacz dokonał około 40 przekładów literatury węgierskiej, w tym Chłopców z Placu Broni Ferenca Molnára i Byłem asystentem doktora Mengele Miklosa Nyiszli.

Przyznano mu krajowe i zagraniczne nagrody oraz wyróżnienia.

Należał do Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich i Stowarzyszenia Pisarzy Polskich.

W 2008 opublikował wspomnieniową książkę Kresy kresów. Stanisławów, obejmującą okres dzieciństwa spędzonego w Stanisławowie. W 2010 ukazała się druga część: Stanisławów jednak żyje.

Życie prywatne[edytuj | edytuj kod]

Był synem Tadeusza Olszańskiego (ur. w 1878 w Kopyczyńcach pod Tarnopolem) i Katarzyny Simenfalvy (ur. w 1898 w Wynohradowie – wówczas węg. Nagyszőlős na Zakarpaciu), z pochodzenia Węgierki.

Był żonaty z Barbarą Olszańską z domu Gościej (1929–2015). Miał dwoje dzieci – córkę Agatę (ur. 1957), historyczkę sztuki i syna Michała (ur. 1954), dziennikarza.

Odznaczenia i nagrody[edytuj | edytuj kod]

• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1999)^[4]
• Krzyż Oficerski Orderu Zasługi Republiki Węgierskiej (cywilny) – Węgry, 2009^[5][6]
• Nagroda im. Witolda Hulewicza^[7]
• 2021 – Medal 100-lecia Polskiego Komitetu Olimpijskiego^[8]

Twórczość[edytuj | edytuj kod]

• Pięć olimpijskich kółek (1967)
• Magia sportu (1972)
• Szybciej, wyżej, dalej (1972)
• Za metą i dalej (1973)
• Magia igrzysk (1974)
• Podróż na Węgry (1975, seria Ze znaczkiem)
• Czwarta runda (1975)
• Olimpiady letnie (1976, seria Wszystko o...)
• Wyżej, nad poprzeczkę (1976)
• Budapeszteńskie ABC (1976, seria ABC)
• Wszystko za medal. Reportaże z Montrealu (1977)
• Nobel dla papryki (1978)
• Czas igrzysk. Od Aten do Moskwy (1980, współaut. Jan Lis)
• Spotkania z Węgrami (1982)
• Czysta gra (1984, współaut. Jan Lis)
• Piłkarskie mistrzostwa świata (1985)
• Gol! (1986)
• Rycerze fair play (1986, komiks, rys. Bogusław Polch)
• Czas igrzysk (1988, współaut. Jan Lis, Benedykt Nosal, Krzysztof Zuchora)
• Synowie Arpada (1988)
• Jeśli nie wygram, umrę! (1988)
• Została legenda. Rzecz o Feliksie Stammie (1989)
• Podróże z łyżką i widelcem (1994)
• Kuchnia erotyczna (1994)
• Mój brat cię zabije! O wojnie w Jugosławii (1995)
• Węgry. Informator turystyczny (1999)
• Osobista historia Olimpiad (2000)
• Wędrówki po kuchniach świata (2003)
• Na węgierskim stole pysznie i domowo (2003, współaut. Klara Molnar)
• Kresy kresów. Stanisławów (2008)
• Stanisławów jednak żyje (2010)
• Na węgierskim stole (2015, współaut. Klara Molnar)
• Igrzyska osobiście (2021)
• Było, minęło, zostało w pamięci (2022, autobiografia)

Tłumaczenia[edytuj | edytuj kod]

• Béla Rajki Technika pływania (1959)
• Sándor Gergely Po grudzie (1965)
• Miklós Nyiszli Pracownia doktora Mengele: wspomnienia lekarza z Oświęcimia (1966; także jako Byłem asystentem doktora Mengele)
• Ferenc Sánta Dwadzieścia godzin: Kronika (1967)
• Tibor Cseres Zimne dni (1968)
• László Gyurkó Lenin – październik (1970)
• Tibor Déry Wyimaginowany reportaż z amerykańskiego pop-festiwalu (1971)
• Géza Ottlik Szkoła na granicy (1973, seria Proza Współczesna)
• Éva H. Balázs O gwiazdce, która uciekła z nieba (1973)
• Tibor Déry Jednouchy (1978, seria Nike)
• József Balázs Madziarzy (1979)
• Ákos Kertész Makra czyli Cena przegranej (1980, seria Kolekcja Literatury Węgierskiej)
• Antal Végh 90 minut (1983)
• László Gyurkó W cieniu śmierci (1987)
• László Gyurkó Błogosławione piekłowędrowanie doktora Faustusa (1987, seria Klub Interesującej Książki)
• Ferenc Molnár Chłopcy z Placu Broni (1989)
• Szabolcs Szerdahelyi Seksobój (1991)
• Béla Hamvas Filozofia wina (2001)

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

• Elżbieta Ciborska, Leksykon polskiego dziennikarstwa, Dom Wydawniczy „Elipsa”, Warszawa 2000.
• TadeuszT. Olszański TadeuszT., Kresy kresów. Stanisławów, Warszawa: Wydawnictwo Iskry, 2008, ISBN 978-83-244-0077-5, OCLC 297688222 .brak strony (książka)
• Tadeusz Olszański, Stanisławów jednak żyje, Wydawnictwo: Iskry, ISBN 978-83-244-0137-6.
• Aleksandra Ziółkowska, Amerykanie z wyboru i inni: „O spirali nienawisci w Jugosławii”, Warszawa 1998, s. 311–327, ISBN 83-900358-7-1.