Malle

Voor de gelijknamige Deense parochie zie Malle (parochie). Voor de Franse filmregisseur Louis Malle zie Louis Malle.
Malle
Gemeente in België Vlag van België
Malle (België)
Malle
Geografie
Gewest Vlag Vlaanderen Vlaanderen
Provincie Vlag Antwerpen (provincie) Antwerpen
Arrondissement Antwerpen
Oppervlakte
– Onbebouwd
– Woongebied
– Andere 		51,9 km² (2021)
76,73%
10,68%
12,59%
Coördinaten 51° 18' NB, 4° 42' OL
Bevolking (bron: Statbel)
Inwoners
– Mannen
– Vrouwen
– Bevolkingsdichtheid 		16.007 (01/01/2023)
49,43%
50,57%
308,41 inw./km²
Leeftijdsopbouw
0-17 jaar
18-64 jaar
65 jaar en ouder 		(01/01/2023)
18,54%
59,44%
22,02%
Buitenlanders 7,2% (01/01/2022)
Politiek en bestuur
Burgemeester Sanne Van Looy (N-VA)
Bestuur DBM, N-VA, CD&V
Zetels
DBM
N-VA
CD&V
sp.a-Groen+
OostWest
Vlaams Belang
onafhankelijke
 25
6
6
3
3
5
1
1
Economie
Gemiddeld inkomen 21.500 euro/inw. (2020)
Werkloosheidsgraad 5,13% (jan. 2019)
Overige informatie
Postcode
2390
2390 		Deelgemeente
Oostmalle
Westmalle
Zonenummer 03
NIS-code 11057
Politiezone Voorkempen
Hulpverleningszone Rand
Website www.malle.be
Detailkaart
ligging binnen het arrondissement Antwerpen
in de provincie Antwerpen
Portaal  Portaalicoon   België
Renesse kasteel in Oostmalle
Ingang ijskelder met erboven een prieeltje op het domein de Renesse

Malle (tot 1979 Westmalle geheten) is een gemeente in de Belgische provincie Antwerpen. De gemeente telt ongeveer 16.000 inwoners en bestaat uit de deelgemeenten Westmalle en Oostmalle. Malle ligt in de Kempen en behoort tot het kieskanton Brecht en het gerechtelijk kanton Zandhoven.

Toponymie[bewerken | brontekst bewerken]

Er heersen verschillende meningen bij taalkundigen over de herkomst van het toponiem "Malle". De meest gangbare naamsverklaring komt van het Latijnse "Mallum" ("maalberg"). Dit was een plaats waar de Franken hun rechtspraak en vergaderingen hielden. Anderen stellen echter dat het "uitgestrekte vlakte, grens of halte" betekent.[1]

Geschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]

De oorspronkelijke kern van Malle lag op laaggelegen land op de plaats waar nu de Sint-Martinuskerk staat en zou van Frankische oorsprong zijn. Het ontstaan van Oostmalle zou toe te schrijven zijn aan een smid, een radenmaker en een herberg[2] die zich op het hogere gebied ten Oosten van Malle vestigden en zodoende de aanzet gaven tot de vorming van een nieuwe gemeenschap. De eerste (gekende) vernoeming van Malle staat in een document van 1194 en handelt over het vormen van een afzonderlijke parochie voor Oostmalle. Tot die tijd maakte Oostmalle deel uit van de Sint-Martinusparochie van Malle. Malle was toen als heerlijkheid onderdeel van het graafschap Toxandrië. Vanwege de benaming van het nieuwgevormde gehucht "Oostmalle", kwam het dorp Malle gaandeweg bekend te staan als "Westmalle". De verdere afsplitsing gebeurde in 1233 toen Hendrik I van Brabant Westmalle aan de Abdij van Villers schonk. De parochies van Oostmalle en Westmalle bleven tot 1329 nog aan elkaar gekoppeld, waarna ze echt van elkaar werden gescheiden. Het patronaatrecht van de parochie van Oostmalle kwam dat jaar in het bezit van de Abdij van Averbode. De heerlijkheid van Oostmalle hoorde bij de Baronie van Breda (markgraafschap Antwerpen) terwijl de heerlijkheid Westmalle tot het Hertogdom Brabant behoorde.

In het Zuiden van de heerlijkheid Westmalle ontstond er nog een derde kern. Deze kern was Zoersel; eerste vernoeming in 1240 als "Surcele" en zal uitgroeien tot een dubbeldorp (vergelijkbaar met een hedendaagse fusiegemeente) met Westmalle. In 1794 werd Zoersel afgesplitst en werd zowel Zoersel als Westmalle een zelfstandige gemeente. Ook Oostmalle werd een zelfstandige gemeente.

Op 1 januari 1977 hield de gemeente Oostmalle op te bestaan en werd Oostmalle een deelgemeente van de gemeente Westmalle. Dit viel te kaderen binnen de grote gemeentelijke herinrichting in de tweede helft van de 20e eeuw. De gemeente Zoersel (vroeger onderdeel van Westmalle) kreeg er de deelgemeenten Sint-Antonius en Halle bij.

Op 30 juli 1979 werd de naam van de gemeente Westmalle gewijzigd naar Malle waarbij teruggegrepen werd naar de oorspronkelijke Frankische naam van de plaats.

Heraldiek[bewerken | brontekst bewerken]

Wapenschild[bewerken | brontekst bewerken]

Zie Wapen van Malle voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Op 3 december 1984 werd er een officieel wapenschild voor de nieuwe fusiegemeente Malle goedgekeurd. De samenvoeging van beide gemeenten had als resultaat dat het wapen van Westmalle werd behouden, waarop het wapen van Oostmalle werd toegevoegd in de vorm van een hartschild, als verwijzing naar de nieuwe deelgemeente. De heilige Sint-Laurentius die in het hartschild staat, wordt daarbij afgebeeld zonder manipel.

Vlag[bewerken | brontekst bewerken]

Zie Vlag van Malle voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

De vlag, eveneens op 3 december 1984 goedgekeurd, heeft de volgende officiële beschrijving: "Blauw met een witte keper, onderaan vergezeld van een witte rooster". De keper stamt af van het wapenschild van Westmalle, de rooster is overgenomen van het wapenschild van Oostmalle waar hij gedragen werd door de heilige Sint-Laurentius.

Geografie[bewerken | brontekst bewerken]

Deelgemeenten[bewerken | brontekst bewerken]

# Naam Opp.
(km²)		 Inwoners
(2020)		 Inwoners
per km²		 NIS-code
1 Westmalle 23,26 8.261 355 11057A
2 Oostmalle 28,13 7.338 261 11057B
Bron: Statbel

Kernen[bewerken | brontekst bewerken]

Binnen de gemeente bevinden zich verschillende gehuchten, met name 't Guut, Heidsie, Schuurhoven en Salphen (Zalfen).

Aangrenzende dorpen[bewerken | brontekst bewerken]

   Aangrenzende gemeenten   
 Brecht       Sint-Lenaarts       Rijkevorsel 
           
 Sint-Job-in-'t-Goor   Vlimmeren 
           
 Sint-Antonius       Zoersel
Vorselaar  		     Lille 

Demografie[bewerken | brontekst bewerken]

Demografische ontwikkeling[bewerken | brontekst bewerken]

Alle historische gegevens hebben betrekking op de huidige gemeente, inclusief deelgemeenten, zoals ontstaan na de fusie van 1 januari 1977.

  • Bronnen:NIS, Opm:1806 tot en met 1981=volkstellingen; 1990 en later= inwonertal op 1 januari
Inwoners
van jaar tot jaar
Op 1 januari
1992 tot heden
Aantal[3]
1992 12.596
1993 12.797
1994 13.095
1995 13.301
1996 13.439
1997 13.589
1998 13.737
1999 13.885
2000 13.922
2001 13.949
2002 14.070
2003 14.058
2004 14.096
2005 14.150
2006 14.083
2007 14.158
2008 14.225
2009 14.422
2010 14.531
2011 14.616
2012 14.763
2013 14.948
2014 15.013
2015 15.083
2016 15.158
2017 15.257
2018 15.304
2019 15.561
2020 15.602
2021 15.620
2022 15.756
2023 16.007

Politiek[bewerken | brontekst bewerken]

Structuur[bewerken | brontekst bewerken]

De gemeente Malle maakt deel uit van het kieskanton Brecht, gelegen in het provinciedistrict Kapellen, het kiesarrondissement Antwerpen en ten slotte de kieskring Antwerpen.

Malle Supranationaal Nationaal Gemeenschap Gewest Provincie Arrondissement Provinciedistrict Kanton Gemeente
Administratief Niveau Vlag van Europa Europese Unie Vlag van België België Vlag Vlaanderen Vlaanderen Vlag Antwerpen (provincie) Antwerpen Antwerpen Malle
Bestuur Europese Commissie Belgische regering Vlaamse regering Deputatie Gemeentebestuur
Raad Europees Parlement Kamer van
volksvertegenwoordigers		 Vlaams Parlement Provincieraad Gemeenteraad
Kiesomschrijving Nederlands Kiescollege Kieskring Antwerpen Antwerpen Kapellen Brecht Malle
Verkiezing Europese Federale Vlaamse Provincieraads- Gemeenteraads-

Geschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]

Villa Wildzang, Westmalle
De Scherpenbergmolen te Westmalle

Lijst van burgemeesters[bewerken | brontekst bewerken]

Tijdspanne Burgemeester
1977 - 1982 Michel van der Straten-Waillet (CVP)
1983 - 1994 Robert Mintjens[4] (CVP)
1995 - 2021 Harry Hendrickx (DBM)
2022 - heden Sanne Van Looy (N-VA)

Legislatuur 1989 - 1994[bewerken | brontekst bewerken]

Agalev en de Volksunie trokken samen met enkele onafhankelijke kandidaten naar de kiezer met de kartellijst 'Groep Inspraak en Milieu' (GRIM).

Legislatuur 1995 - 2000[bewerken | brontekst bewerken]

Harry Hendrickx van de nieuwe partij DBM (Democratische Beweging Malle[5]) werd burgemeester en verving Robert Mintjens van CVP die de functie uitoefende van 1983 tot 1994.

Legislatuur 2001 - 2006[bewerken | brontekst bewerken]

Burgemeester bleef Harry Hendrickx, hij leidde een coalitie van Democratische Beweging Malle (DBM), GRIM en CVP. De bestuursploeg bestond voorts uit Jan Boeckx, Jan Van Roey (beide DBM), Michel Grootjans (GRIM) en Thierry van der Straten Waillet (CVP). In juni 2002 maakte N-VA bekend niet langer deel uit te maken van GRIM.[6]

Legislatuur 2007 - 2012[bewerken | brontekst bewerken]

GRIM werd omgevormd tot 'Goed Leven In Malle' (GLIM).

Legislatuur 2013 - 2018[bewerken | brontekst bewerken]

Het Vlaams Belang ging met 'Volksbelangen Malle' (VBM) in kartel naar de verkiezingen. Ook GLIM (ondertussen omgevormd tot Groen) en sp.a besloten de krachten te bundelen.[7] N-VA en CD&V van hun kant bliezen dan weer hun Valentijnskartel op en ook Open Vld en DBM trokken onafhankelijk naar de kiezer. De respectievelijke lijsttrekkers waren uittredend burgemeester Harry Hendrickx (DBM), Wim Jordens (CD&V), Katleen Mintjens (Open Vld, kleindochter van voormalig burgemeester Robert Mintjens), Lex Van Loon (sp.a-Groen), Pieter Van Boxel (Vl.Belang), en Wouter Patho (N-VA).

Uitgesproken winnaars van de verkiezingen waren N-VA (22,91%; 6 zetels) en DBM (+3,35%), deze laatste partij bleef hierdoor ook de grootste politieke formatie (27,84%) van de gemeente en kreeg 1 extra raadslid. De zwaarste verliezen werden opgetekend door Vlaams Belang-VBM (−7,85%, een verlies van 3 raadzetels) en CD&V (−6,18%, 2 zetels verlies) Ook Open Vld (−6,07%, 2 raadsleden minder) en Groen-sp.a deelde in de klappen. De progressieve kartelpartners moesten 6,15% prijsgeven ten overstaan van het gezamenlijk verkiezingsresultaat van 2006. Wel behielden ze dankzij het systeem Imperiali evenveel zetels in de gemeenteraad.

Burgemeester werd Harry Hendrickx (DBM). Hij leidt een coalitie bestaande uit DBM en N-VA. Samen vormen ze de meerderheid met 13 op 23 zetels.[8] Voorts bestaat het schepencollege uit Jules Mintjens, Dries Van Dyck, Elisabeth Joris (allen DBM), Mieke Vermeyen (N-VA) en Paul Van Ham (sinds juni 2017 als onafhankelijke). OCMW-voorzitter is Wouter Patho (N-VA).

Voorts bestaat de gemeenteraad uit Jan Boeckx, Kim Geys, Dominique Defossez (allen DBM), Peter Lacante, Beatrix Knaepkens, Sanne Van Looy (allen N-VA), Thierry Van der Straten-Waillet, Wim Jordens, Ingrid Vrints, Paul Wens (allen CD&V), Walter Vermeylen, Alex Van Loon, Tineke Lambreghts (alle sp.a-Groen), Katleen Mintjens, Alain De Laet (beide Open Vld) en ten slotte Pieter van Boxel (Vlaams Belang).[9]

Legislatuur 2019 - 2024[bewerken | brontekst bewerken]

De vorige coalitie tussen DBM en N-VA wordt uitgebreid met de CD&V Malle wat dus een meerderheidscoalitie DBM, N-VA en CD&V Malle met 15 op 25 zetels oplevert. Van begin 2019 tot eind 2021 is Harry Hendrickx (DBM) burgemeester en vanaf begin 2022 tot eind 2024 is Sanne Van Looy (N-VA) burgemeester. Het College van Burgemeester en Schepenen bestaat uit Elisabeth Joris (DBM), Dries Van Dijck (DBM), Yannis Leirs (CD&V Malle), Dirk Gerinckx (N-VA) en Wouter Patho (N-VA).

Resultaten gemeenteraadsverkiezingen sinds 1976[bewerken | brontekst bewerken]

Partij of kartel 10-10-1976[10] 10-10-1982 9-10-1988 9-10-1994 8-10-2000 8-10-2006[11] 14-10-2012[12] 14-10-2018
Stemmen / Zetels % 19 % 21 % 21 % 23 % 23 % 23 % 23 % 25
CVP1 / CDM2 / CD&V+N-VAB / CD&V3 / CD&V Malle4 48,661 12 37,041 10 45,291 11 36,152 9 28,121 7 23,48B 6 17,303 4 11,64 3
VU1 / GRIMA / CD&V+N-VAB / N-VA2 5,441 0 - 11,5A 2 17,53A 4 13,86A 3 22,912 6 22,82 6
GROEN1 / GRIMC / GLIM2 / sp.a-groen+D / Progressief MalleE - 6,41 0 11,132 2 13,55C 3 14,2D 3
SP1 / sp.a2 / sp.a-groen+C / Progressief MalleD 8,481 1 10,761 2 10,031 1 11,141 2 8,541 1 8,572 1
PVV1 / DVL2 / VLD-DBME / VLD3 / Open Vld4 6,361 0 10,061 1 5,022 0 26,42E 7 13,433 3 16,773 4 10,704 2 -
Democratische Beweging Malle (DBM) - - - 26,5 7 24,49 6 27,84 7 23,1 6
Vlaams Blok1 / Vlaams Belang2 / Vlaams Belang-VBM3 - - - 6,981 1 9,551 2 15,552 4 7,703 1 8,82 2
OOSTWEST - - - - - - - 17,8 5
VG - - 28,16 7 - - - - -
GGB - 30,29 8 - - - - - -
V.D.B. 25,99 6 - - - - - - -
Anderen(*) 5,06 0 5,45 0 - 1,78 0 - - - 1,7 0
Totaal stemmen 6063 7381 8087 9026 9779 9954 10295 10742
Opkomst % 95,17 92,8 92,85 93,47 90,17 91,2
Blanco en ongeldig % 4,26 4,47 4,49 6,79 5,19 5,24 2,99 3,1

De rode cijfers naast de gegevens duiden aan onder welke naam de partijen telkens bij een verkiezing opkwamen, rode letters duiden de kartels aan.
De zetels van de gevormde meerderheid staan vetjes afgedrukt. De grootste partij is in kleur.
(*) 1976: Mevr. G (5,06%) / 1982: DNG (5,45%) / 1994: ROSSEM (1,78%) / 2018: Lijst Van Boxel (1,7%)

Bezienswaardigheden[bewerken | brontekst bewerken]

Poortgebouw van de trappistenabdij van Westmalle
Trappistenbieren
Sint-Laurentiuskerk, Oostmalle
Britse medische voorzieningen in Oostmalle in oktober 1944
Een tweedekker van Stampe en Vertongen op de PhotoFlying Days op het vliegveld van Oostmalle
Gravure uit 1670 van het Renesse kasteel in Oostmalle
Zie Lijst van onroerend erfgoed in Malle voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Cultuur[bewerken | brontekst bewerken]

Trappistenbier[bewerken | brontekst bewerken]

De gemeente staat vooral bekend om het trappistenbier Westmalle dat in de Abdij van Westmalle gebrouwen wordt. Diezelfde paters produceren ook trappistenkaas.

Evenementen[bewerken | brontekst bewerken]

  • Bedevaart Scherpenheuvel (Westmalle)
  • Malifiesta cafés met muziek (Oostmalle en Westmalle)

Mobiliteit[bewerken | brontekst bewerken]

Gewestwegen[bewerken | brontekst bewerken]

De gemeente telt 5 gewestwegen met een totale lengte van 28 km:

  • N12 (Westmalle en Oostmalle)
  • N14 (Oostmalle)
  • N133 (Westmalle)
  • N153 (Westmalle en Oostmalle)
  • N179 (Westmalle)

Vliegveld[bewerken | brontekst bewerken]

  • Vliegveld Oostmalle: Dit is een reservevliegveld van de NAVO waar momenteel enkel recreatief gevlogen wordt. Voor het vliegveld bestaan sedert de jaren 70 plannen om het de rol van de luchthaven van Deurne over te laten nemen.

Economie[bewerken | brontekst bewerken]

Regionaal centrum[bewerken | brontekst bewerken]

Het Algemeen Ziekenhuis Voorkempen, voorheen Sint-Jozefziekenhuis,[13] is gelegen nabij de grens met Sint-Antonius. Een belangrijk knooppunt van busverbindingen is het busdepot in deelgemeente Oostmalle en een ander belangrijk knooppunt is gelegen aan het dorpsplein te Westmalle. De ligging in de groene gordel rond Antwerpen en de werkgelegenheid die de industrie met zich meebrengt in de gemeente, dragen er toe bij dat de gemeente Malle anno 2005 qua vastgoed na de gemeente Schilde de duurste is van de provincie.[14]

Scholen[bewerken | brontekst bewerken]

Malle telt vijf secundaire scholen, waarvan er twee in Westmalle en drie in Oostmalle gelegen zijn:

Industrie[bewerken | brontekst bewerken]

Op het grondgebied van de gemeente ligt, ingesloten tussen de dorpskernen van Westmalle, Oostmalle en Zoersel, het industrieterrein Malle-Zuid. Dit is het grootste industrieterrein op de provinciale as Antwerpen-Turnhout en is een belangrijke plaats van tewerkstelling in de omgeving. Ten noorden hiervan ligt het industrieterrein Malle-Noord wat nog in ontwikkeling is. Net ten westen van de dorpskern van Westmalle bevindt zich een grote meubelfabriek met een oppervlakte van 35 ha; Karel Mintjens nv.

Dagbouw[bewerken | brontekst bewerken]

In het noorden van deelgemeente Westmalle vindt er klei- en leemontginning plaats in functie van de nabijgelegen steenbakkerijen. Bij het binnenrijden van Westmalle via de Brechtsesteenweg (N133), vallen de talrijke schoorstenen op van de steenbakkerijen.

Landbouw[bewerken | brontekst bewerken]

De schrale zandgrond beperkt de soorten gewassen veelal tot graansoorten, maar de gemeente is ook enkele hectaren serres rijk, waarin uiteenlopende soorten groente en fruit worden geteeld. Veruit de meeste landbouwbedrijven concentreren hun activiteiten rond het houden van melkvee.

Sport[bewerken | brontekst bewerken]

Atletiek[bewerken | brontekst bewerken]

  • Atletiek club DAL

Veldrijden[bewerken | brontekst bewerken]

Voetbal[bewerken | brontekst bewerken]

Zaalvoetbal[bewerken | brontekst bewerken]

Volleybal[bewerken | brontekst bewerken]

Zustergemeenten[bewerken | brontekst bewerken]

Bekende inwoners[bewerken | brontekst bewerken]

Externe link[bewerken | brontekst bewerken]

Zie de categorie Malle van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Malle&oldid=67058699"