2022 - Vikipedi

Binyıllar:	3. binyıl
Yüzyıllar:	20. yüzyıl 21. yüzyıl 22. yüzyıl
Onyıllar:	2000'ler 2010'lar 2020'ler 2030'lar 2040'lar
Yıllar:	2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025

Çeşitli takvimlerde 2022

Miladi	2022 MMXXII
Ab urbe condita	2775
Asur	6772
Bahâî	178 – 179
Bengal	1429
Berberi	2972
Birmanya	1384
Bizans	7530 – 7531
Budist	2566
Discordian	3188
Ermeni	1471 ԹՎ ՌՆՀԱ
Etiyopya	2014 – 2015
Fransız cumhuriyetçi	230 – 231
Hicrî	1443 – 1444
Hint
- Kali Yuga	5123 – 5124
- Shaka Samvat	1944 – 1945
- Vikram Samvat	2078 – 2079
Holosen takvimi	12022
İbrani	5782 – 5783
İran	1400 – 1 BP – MÖ 1401 BP
Juche	111
Kıpti	1738 – 1739
Kore	4355
Tayland güneş	2565
Unix zaman	1640995200 – 1672531199
g t d

2022 (MMXXII) cumartesi günü başlayan yıl. Gregoryen takvimindeki Milat ("Common Era", CE) ve Rab'bin Yılı'nın ("Anno Domini", AD) 3. milenyumunun 22. yılı ve 21. yüzyılının, 2020'lerinin 3. yılı.

Birleşmiş Milletler 2022 yılını Uluslararası Balıkçılık ve Su Ürünleri Yılı^[1] ve Uluslararası Sürdürülebilir Dağ Kalkınma Yılı ilan etti.^[2]

II. Dünya Savaşı ve Yugoslav Savaşları'nın ardından Avrupa'da yaşanan en büyük silahlı çatışma olan Rusya'nın Ukrayna'yı işgali sonucunda, 14 milyon Ukraynalı zorunlu olarak ülkelerinden göç etti, Rusya pek çok uluslararası yaptırıma maruz kaldı, yüzlerce şirket Rusya'dan çekildi, Rus sporcular uluslararası turnuvalardan men edildi ve on binlerce insanın hayatlarını kaybettiler.

Ayrıca 2022 yılında Şinzo Abe, Mihail Gorbaçov, II. Elizabeth, Jiang Zemin ve Papa XVI. Benedictus gibi önde gelen dünya liderleri ve Sidney Poitier, Meat Loaf, Olivia Newton-John, Jean-Luc Godard, Angela Lansbury ve Jerry Lee Lewis gibi önde gelen sanatçılar ve Luc Montagnier, Robert Curl ve Frank Drake gibi önde gelen bilim insanları ve futbolcu Pelé gibi önde gelen kişiler hayatını kaybetti.

Olaylar[değiştir | kaynağı değiştir]

Ocak[değiştir | kaynağı değiştir]

• 1 Ocak
  • Avrupa Birliği dönem başkanlığı Slovenya'dan Fransa'ya geçti.^[3]
  • Hindistan'ın kuzeyinde yer alan Vaishno Devi Tapınağında yaşanan izdihamda 12 kişi öldü.^[4]
  • Bölgesel Kapsamlı Ekonomik Ortaklık Anlaşması yürürlüğe girdi.^[5]
• 2 Ocak
  • Sudan başbakanı, Abdullah Hamduk görevinden istifa etti.^[6]
  • 2022 Kazakistan protestoları yüksek gaz fiyatları sebebiyle başladı.^[7]
• 5 Ocak - Kazakistan da protestoların şiddetini arttırması nedeniyle Cumhurbaşkanı Tokayev ülke genelinde Olağanüstü hâl ilan etti.^[8]
• 6 Ocak - Kazakistan Protestoları'nın da ülke genelinde güvenlik sağlanamadığı gerekçesiyle Cumhurbaşkanı Tokayev Kolektif Güvenlik Antlaşması Örgütü'ünden yardım isteyerek, barış güçlerini ülkeye davet etti.^[9]
• 7 Ocak - COVID-19 pandemisi vaka sayıları Dünya genelinde 300 milyonu geçti.^[10]
• 9 Ocak - 2021 Afrika Uluslar Kupası Kamerun'da başladı.^[11]
• 10 Ocak - Baltimore,Maryland'da domuzdan insana ilk başarılı kalp nakli ameliyatı gerçekleşti.^[12]

• 15 Ocak - Dünya 1 Numarası Novak Djokovic, COVID-19 aşısı olmadığı gerekçesi nedeniyle 2022 Avustralya Açık turnuvasına katılmasına izin verilmedi ve Avustralyalı yetkililerin aldığı karar üzerine Avustralya'dan sınır dışı edildi.^[13]
• 18 Ocak - Microsoft, 68.7 milyar dolar karşılığında Activision Blizzard oyun sirketini satın aldı. Bu satış oyun sektöründeki en büyük satış olarak tarihe geçti.^[14]
• 23 Ocak - Burkina Faso'da Askerî darbe gerçekleşti ve Devlet Başkanı Roch Marc Christian Kaboré görevinden alındı.^[15]
• 27 Ocak - Eski Honduras Devlet Başkanı Manuel Zelaya'nın eşi Xiomara Castro yeni Honduras Devlet Başkanı oldu.^[16]
• 29 Ocak
  • 2022 Avustralya Açık tek kadınlar finalinde Amerikalı rakibi Danielle Collins 2-0'lik skorla mağlup eden. Avustralyalı raket Ashleigh Barty kazandı.Ashleigh Barty bu turnuvada 44 yıl sonra kazanan ilk Avustralyalı tenisçi oldu.^[17]
  • İtalya'da cumhurbaşkanlığına yeniden Sergio Mattarella seçildi.^[18] Mattarella, 1946'dan bu yana cumhuriyetle yönetilen ülkede, bu göreve yeniden seçilen ikinci isim oldu.
• 30 Ocak - 2022 Avustralya Açık tek erkekler finalini Rus rakibi Daniil Medvedev'i 3-2'lik skorla mağlup eden İspanyol raket Rafael Nadal kazandı.^[19]
• 31 Ocak - Burkina Faso da Askerî darbe sonrasında Paul-Henri Sandaogo Damiba kendisini ülkenin yeni Devlet Başkanı ve yeni Başkomutanı ilan etti.^[20]

Şubat[değiştir | kaynağı değiştir]

• 4 Şubat - 2022 Kış Olimpiyatları, Çin'in başkenti Pekin'de başladı.^[21]
• 6 Şubat - Kamerun'un ev sahipliğinde düzenlenen 2021 Afrika Uluslar Kupası'nı, finalde Mısır'ı penaltılar sonucu 4-2 mağlup eden Senegal kazandı.^[22]
• 12 Şubat - ABD Başkanı Joe Biden ve Rusya Başkanı Vladimir Putin, Ukrayna sınırında yaşanan son gelişmeler hakkında görüştü.^[23]
• 13 Şubat - Almanya’da 17. dönem cumhurbaşkanlığı seçiminde Frank-Walter Steinmeier yeniden seçildi.^[24]

• 21 Şubat - Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Ukrayna'daki ayrılıkçı bölgeler Donetsk Halk Cumhuriyeti ve Luhansk Halk Cumhuriyeti'ni tanıdığını açıkladı.^[25]
• 22 Şubat - Birleşik Krallık Başbakanı Boris Johnson, Rusya'nın Ukrayna'daki ayrılıkçı bölgeleri tanıma kararı sonrası beş Rus Bankasına ve üç Rus Oligark'a yaptırım uygulayacağını açıkladı. Ayrıca Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa Birliği'de Rusya'ya ağır yaptırımlar uygulayacaklarını açıkladılar.^[26]
• 24 Şubat - Rus Ordusu, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin talimatı doğrultusunda Ukrayna'yı istila etti. Ruslar kara harekâtı'nın yanı sıra, çok sayıda hava ve füze saldırıları düzenledi. Özellikle başkent Kiev, Lviv, Harkiv, Dnipro ve Odessa da dâhil olmak üzere Ukrayna genelinde büyük şehirler hedef alındı. Yaşanan gelişmeler üzerine Ukrayna devlet başkanı Volodimir Zelenski ülke çapında sıkıyönetim ilan etti.^[27]
• 25 Şubat - Rusya'nın Ukrayna'yı istila etmesi üzerine, UEFA yetkilileri aldıkları karar doğrultusunda, normal koşularda 28 Mayıs 2022 tarihinde Rusya'nın St. Petersburg şehrindeki Krestovsky Stadyumu'nda oynanması planlanan 2022 UEFA Şampiyonlar Ligi finalinin yerini değiştirdi. UEFA yetkilileri final maçının Stade de France'de oynanacağını açıkladı.^[28]
• 27 Şubat - Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinın 5.gününde Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Rusya Savunma Bakanı Sergey Şoygu ve Rusya Genelkurmay Başkanı Valeri Gerasimov ile yaptığı görüşme sonrasında Rusya Silahlı Kuvvetleri'ne, Nükleer Caydırıcı Kuvvetlerin yüksek alarma geçmesine emir verdi.^[29]

Mart[değiştir | kaynağı değiştir]

• 1 Mart - Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinın 7.gününde Rus ve Ukraynalı heyetler, Belarus-Ukrayna Sınırı'na yakın bir bölgede görüştü. İki tarafın anlaşamaması'ndan dolayı müzakereler olumsuz sonuçlandı. Taraflar ilerleyen günlerde tekrar masaya oturacaklarını açıkladılar.^[30]
• 2 Mart - Türkiye'de COVID-19 pandemisi'nden dolayı 10 Nisan 2020'den beri uygulanan HES Kodu uygulaması ve açık alanlarda maske takma zorunluğu, 2 Mart 2022 tarihinde yapılan Koronavirüs Bilim Kurulu toplantısı sonucunda kaldırıldı. Ancak Koronavirüs Bilim Kurulu, HES Kodu uygulamasının toplu taşıma araçlarında devam edeceği ve kapalı alanlarda maske kullanımına devam edileceğini açıkladı.^[31]

• 3 Mart
  • Rusya'nın Ukrayna'yı işgali: Rus birlikleri Ukrayna'nın Zaporijya kentindeki Nükleer Santrali vurdu.Ukraynalı yetkililer bölgede herhangi bir radyasyon tehdidi olmadığını açıkladı.Avrupa'nın en büyük Nükleer Santrali olan Zaporijya Nükleer Santrali'ne yapılan bu saldırı dünya liderleri tarafından kınandı.^[32]
  • Ermenistan'ın yeni Cumhurbaşkanı Vaagn Haçaturyan oldu.^[33]
• 4 Mart - 2022 Kış Paralimpik Oyunları Çin'in başkenti Pekin'de başladı.^[34]
• 5 Mart - Rusya'nın Ukrayna'yı işgali: Rus ve Ukraynalı heyetleri arasında Belarus'un Brest şehrinde yapılan ikinci barış müzakereleri görüşmesi sonucunda, iki taraf Mariupol ve Volnovaha şehirlerindeki sivillerin tahliyesi için insani koridor oluşturulması konusunda anlaştı. Ama savaşı sonlandırma konusunda taraftar anlaşamadı. Taraflar 7 Mart pazartesi günü üçüncü müzakere için masaya oturacaklarını açıkladılar.^[35]
• 7 Mart - COVID-19 pandemisinde ölenlerin sayısı dünya genelinde 6 milyonu geçti.^[36]
• 8 Mart - Rusya'nın Ukrayna'yı işgalindan dolayı uygulanan yaptırımlar doğrultusunda; McDonald's, The Coca-Cola Company, Starbucks, IKEA, Apple gibi birçok şirket Rusya'daki faaliyetlerini askıya aldıklarını açıkladılar.^[37]
• 9 Mart
  • İsrail Cumhurbaşkanı Yitzhak Herzog ve Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Ankara'da görüştü. Tam 14 yıl sonra iki ülke arasında yapılan ilk üst düzey ziyaret olan bu görüşmede, bölgesel gelişmeler ve ikili işbirliği konuları görüşüldüğü. Bu görüşme İsrail-Türkiye ilişkileri'nin gelişmesi açısından büyük bir öneme sahiptir.^[38]
  • 21 Kasım 1915 tarihinde Antarktika açıklarında batan İrlandalı kaşif Ernest Shackleton gemisi Endurance'yi yıllardır bölgede yapılan uzun araştırmalar sonucunda, araştırmacılar tarafından enkazı tam 106 yıl sonra bulundu.^[39]
  • Güney Kore’nin yeni Cumhurbaşkanı muhalefetin adayı Yoon Suk-yeol oldu.^[40]
• 10 Mart - Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ve Ukrayna Dışişleri Bakanı Dmytro Kuleba, Antalya'da Rusya-Ukrayna Savaşı konusunda görüştü. Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinın sonlandırlması, sivillerin tahliyesi ve ateşkes ile ilgili yapılan görüşmeler olumsuz sonuçlandı.^[41]
• 12 Mart - 2022 Türkmenistan Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde mevcut Cumhurbaşkanı Kurbankulu Berdimuhammedov'un oğlu Serdar Berdimuhammedov %89 oranında oy alarak yeni Türkmenistan Cumhurbaşkanı olarak seçildi.^[42]
• 16 Mart - Polonya Başbakanı Mateusz Morawiecki, Çekya Başbakanı Petr Fiala ve Slovenya Başbakanı Janez Janša, işgal altındaki Kieve giderek Ukrayna devlet başkanı Volodimir Zelenski ile Rusya'nın Ukrayna'yı işgali ve insani yardımlar gibi konularda görüştüler. Üç lider ortak yaptıkları açıklamada Ukrayna'yı ve Ukrayna halkını asla yalnız bırakmayacaklarını belirttiler.^[43]
• 18 Mart - Devlet Başkanlığı döneminde Peru'da sebep olduğu yolsuzluklar, katliamlar, 300 bin yoksul kadının zorla kısırlaştırılması gibi çeşitli insan hakları ihlalleri nedeniyle yargılanan ve tutuklanan Alberto Fujimori, sağlık sorunları gerekçe gösterilerek serbest bırakıldı.^[44]
• 21 Mart - China Eastern Airlines'ın 5735 sefer sayılı uçuşun'da kalkıştan 1 saat 37 dakika sonra 3.225 fit (983 m)'e ani bir dik inişe girdi. Çin'in Wuzhou kenti yakınlarına düşmüştür. Uçağın enkazı daha sonra Guangxi, Wuzhou vilayetine bağlı Teng ilçesinin dağlık bölgelerinde bulundu.132 kişi'den hepsinin ölüp ölmediği bilinmiyor.^[45]
• 27 Mart - 94. Akademi Ödülleri sahiplerini buldu. Los Angeles Dolby Tiyatrosu'nda gerçekleşen törende en çok ödülü toplam 6 ödülle Dune filmi kazandı. En İyi Film Ödülünü CODA, En İyi Yönetmen Ödülünü The Power of the Dog filimi ile Jane Campion kazandı. En İyi Erkek Oyuncu Ödülünü Kral Richard filmindeki Richard Williams rolü ile Will Smith ve En İyi Kadın Oyuncu Ödülünü The Eyes of Tammy Faye filmindeki Tammy Faye Messner rolü ile Jessica Chastain kazandı. Geceye damga vuran olay ise Amerikalı komedyen Chris Rock'ın Will Smith'in eşi Jada Pinkett Smith'in hastalığı ile ilgili yaptığı şaka sonrası, Will Smith'in Chris Rock'a tokat atması olmuştur.^[46]
• 29 Mart - Rus ve Ukraynalı heyetler Rusya-Ukrayna Barış Görüşmeleri kapsamında İstanbul, Dolmabahçe'de görüştü. Görüşme olumsuz sonuçlansa da, Ukraynalı yetkililer Türkiye'yi garantör ülkeler arasında görmek istediklerini belirttiler.^[47]

Nisan[değiştir | kaynağı değiştir]

• 1 Nisan - 2022 FIFA Dünya Kupası kura çekimi töreni Katar'ın başkenti Doha'da yapıldı.^[48]
• 2 Nisan - Rusya'nın Ukrayna'yı işgali: Rus birlikleri Kiev ve çevresinden geri çekilmeye başladı. Ruslar'ın geri çekildiği bölgelerde Ukrayna ordusu kontrolü ele geçirdiğini açıkladı.^[49]
• 3 Nisan
  • Buça Katliamı: Rus birliklerinin Kiev ve çevresinden geri çekilmesinin ardından, Kiev yakınlarında yer alan Buça kentindeki muharebe sırasında 500'den fazla sivilin öldürüldüğü ortaya çıktı.^[50]
  • Macaristan'daki genel seçimi, Viktor Orbán’ın liderliğini yaptığı Fidesz-KDNP koalisyonu kazandı.^[51]
• 5 Nisan - Çekya, Ukrayna'nın Rusya'nın Ukrayna'yı işgalina karşı yaptığı mücadeleye destek olarak Ukrayna'ya T-72 tipi tank ve BVP-1 tipi zırhlı araç gönderdi. Çekya, istilası sırasında Ukrayna'ya tank yardımı sağlayan ilk ülke oldu.^[52]
• 6 Nisan - Amerika Birleşik Devletleri'nin Kuzey Dakota eyaleti'nin güney batısında, tahmini 66 milyon yıllık bir dinozor fosili keşfedildi. Paleontolojist'ler bulunan bu fosilin dinozor'ların sonunu getiren Chicxulub Göktaşı'nın Dünya'ya çarptığı güne ait olabileceğini düşünüyor.^[53]
• 8 Nisan - Slovakya, Ukrayna'nın Rusya'nın Ukrayna'yı işgalina karşı yaptığı mücadeleye destek olarak Ukrayna'ya S-300 hava savunma sistemi gönderdi.^[54]
• 9 Nisan
  • Pakistan Başbakanı Imran Khan, Pakistan Meclisi'nde yapılan güvensizlik oylaması sonucu hükûmeti düştü ve başbakanlık görevi sona erdi.^[55]
  • Birleşik Krallık Başbakanı Boris Johnson, Kiev'de Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenski ile görüştü.^[56]
• 10 Nisan - 2022 Fransa Cumhurbaşkanlığı Seçimi: Seçimin birinci turunda önde gelen adaylardan mevcut Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron %27,84 ve en yakın rakibi Marine Le Pen %23,15 oy almıştır. Adaylar ilk turda yüzde elli seviyesinden daha fazla oy alamadığı için seçim ikinci tura kalmıştır. İkinci turu 24 Nisan 2022 tarihinde gerçekleşecektir.^[57]
• 11 Nisan - Imran Khan'nın görevden alınması'nın ardından Pakistan'nın eski Başbakan'larından Nawaz Sharif'in kardeşi Shehbaz Sharif, Pakistan Meclisi tarafından yeni Pakistan Başbakanı olarak seçildi.^[58]
• 13 Nisan - COVID-19 pandemisi'nde vaka sayısı dünya genelinde 500 milyonu geçti.^[59]
• 14 Nisan - Ukrayna, Rusya Deniz Kuvvetleri'nin Karadeniz Filosu'na bağlı en büyük kruvazör olan Moskva Kruvazörü'nü iki adet Neptün füzesi ile vurduğunu ve kruvazör'ün ağır hasar aldıktan sonra battığını açıkladı. Rus yetkililer öncesinde bu bilgiyi yalanlasa da, daha sonrasında krüvazör'ün battığını doğruladı.^[60]
• 16 Nisan - Rusya, Birleşik Krallık Başbakanı Boris Johnson'ın Kieve yaptığı ziyaret sonrası Boris Johnson, Birleşik Krallık Dışişleri Bakanı Liz Truss ve Birleşik Krallık Savunma Bakanı'nı İstenmeyen kişi ilan etti ve Rusya'ya girişlerini yasakladı.^[61]
• 19 Nisan - Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov yaptığı açıklama ile Rusya'nın Ukrayna'yı istilasında ikinci aşamaya geçtiklerini ve operasyonları'nın Doğu Ukrayna ve Donbas bölgesinde yoğunlaşacağını açıkladı.^[62]
• 20 Nisan
  • Wimbledon yetkilileri Rusya'nın Ukrayna'yı işgali nedeniyle yaptırım kararı aldı. Karar gereği Rus ve Belaruslu tenisçilerin bu seneki Wimbledon Tenis Turnuvası'na katılmalarını yasakladı.^[63]
  • Gök bilimciler Avrupa Güney Rasathanesi’nin Çok Büyük Teleskobu (ESO VLT) yardımı ile yeni bir yıldız patlaması türü olan mikronova keşfi gerçekleştirdi.^[64]
• 22 Nisan - Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi'ndeki Büyük Hadron Çarpıştırıcısı, 3 yıl aradan sonra yeniden çalıştırıldı.^[65]
• 24 Nisan - 2022 Fransa Cumhurbaşkanlığı Seçimi: Seçimin ikinci turunda turunda mevcut Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron %58,5 oranında oy alarak yeniden cumhurbaşkanı seçildi. Rakibi Marine Le Pen %41,5 ile aldığı rekor oy, Fransa'da aşırı sağ'ın aldığı en yüksek oy oranı oldu.^[66]
• 25 Nisan - Dünya'nın en zengin insanı Elon Musk, 44 milyar dolar karşılığında Twitter'ı satın aldı.^[67]
• 27 Nisan
  • Rus enerji şirketi Gazprom, Rusya'nın Rusya-Ukrayna Savaşı'na karşı yapılan yaptırımlara karşılık uyguladığı ruble ile ödeme yapma zorunluluğunu reddetmeleri üzerine Bulgaristan ve Polonya'ya doğal gaz akışını kesti.^[68]
  • Orta Afrika Cumhuriyeti, El Salvador'un ardından Bitcoin'i, resmi para birimi olarak tanıyan ikinci ülke oldu.^[69]
• 30 Nisan - Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Başbakanı Faiz Sucuoğlu istifa etti. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Ersin Tatar, Sucuoğlu'nu istifasını kabul etti ve yeni hükümet kurulanan kadar Sucuoğlu'nun görevi başında kalmasına karar verildi.^[70]

Mayıs[değiştir | kaynağı değiştir]

• 7 Mayıs - 15 yıl önce İtalya'nın başkenti Roma'daki Barnabiti Tarih Araştırmaları Merkezi Kütüphanesi'nden çalınan, ünlü Fransız kahin Nostradamus'un kehanetlerinin yazdığı "Les Prophéties" adlı el yazması Almanya, Stuttgart'ta bulundu.^[71]
• 9 Mayıs
  • 2022 Filipinler başkanlık seçimleri sonucunda 58,92 oy oranıyla Filipinler'in yeni Cumhurbaşkanı Bongbong Marcos oldu. Bongbong Marcos, 1965-1986 yılları arası Filipinler'i otoriter bir şekilde yöneten Ferdinand Marcos'un oğludur, bu nedenle tam 36 yıl sonra Filipinler'i yeniden bir Marcos yönetecek.^[72]
  • Sri Lanka Başbakanı Mahinda Rajapaksa, ülkedeki ekonomik krizin derinleşmesiyle başlayan kitlesel protestolar sonrası istifa etti.^[73]
• 10 Mayıs - Pop art akımının öncülerinden olan, dünyaca ünlü Amerikalı ressam Andy Warhol'un Marilyn Monroe tablosu Amerika'da düzenlenen müzayede de 195 milyon dolara satıldı. Bu satış ile 1955 yılından beri kırılamayan en pahalı sanat eseri satışı rekorunu kırdı.^[74]
• 12 Mayıs
  • KKTC Başbakanı Faiz Sucuoğlu'nun istifasının ardından UBP, DP ve YDP partilerinden oluşan koalisyon hükûmeti kuruldu. KKTC İçişleri Bakanı Ünal Üstel yeni başbakan oldu.^[75]
  • Kuzey Kore'de ilk kez COVID-19 vakası tespit edildi. Vaka sayılarının ve can kayıplarının kısa sürede artması üzerine Kuzey Kore lideri Kim Jong-un ülke genelinde acil durum ilan etti. COVID-19 pandemisi'nin Kuzey Kore'de de görülmesinin ardından dünya genelinde vaka görülmeyen tek ülke Türkmenistan oldu.^[76]
  • Samanyolu Galaksisi'nin merkezinde bulunan ve güneş'in kütlesinin kütlesinin 4 milyon katı kütleye sahip olan Sagittarius A* kara deliği ilk kez görüntülendi.^[77]
• 13 Mayıs - Muhammed bin Zayid en-Nehyan, Birleşik Arap Emirlikleri'nin yeni devlet başkanı seçildi.^[78]
• 14 Mayıs
  • Rusya'nın Ukrayna'yı işgali: Rus birlikleri Ukrayna'nın en büyük ikinci şehri Harkiv'den geri çekildi.^[79]
  • New York Eyaleti'nin Buffalo şehrinde bir süpermarkette düzenlenen ırkçı terör saldırısı sonucu 10 kişi hayatını kaybetti.^[80]
  • İtalya, Torino'da düzenlenen 2022 Eurovision Şarkı Yarışması'nı "Stefania" şarkısı ile Ukraynalı folk-rap grubu Kalush kazandı.^[81]
• 15 Mayıs - Finlandiya Cumhurbaşkanı Sauli Niinistö, hükûmet ve parlamento ile yaptığı görüşme sonrası ülkensinin NATO üyeliğine resmen başvurma kararı aldıklarını açıkladı.^[82]
• 16 Mayıs
  • İsveç Başbakanı Magdalena Andersson ülkensinin NATO üyeliğine resmen başvurma kararı aldıklarını açıkladı. Böylece İsveç 1814'ten beri sürdürdüğü tarafsızlık politikasını terk etmiş oldu.^[83]
  • Sovyetler Birliği'nin dağılması ve ardından Rusya Federasyonu'nun kuruluşundan bu yana ülkede faaliyet gösteren ABD merkezli fast food zincir şirketi McDonald's, Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinın başından beri yaşanan insani kriz ve öngörülemeyen belirsizliği gerekçe göstererek, 30 yıl sonra Rusya'dan temelli olarak ayrılacağını açıkladı.^[84]
• 17 Mayıs - Rusya'nın Ukrayna'yı işgali: 24 Mayıs 2022 tarihinden beri devam eden ve Doğu Ukrayna Taarruzu'nda Ukrayna birliklerini son direnişi olan Mariupol Kuşatması'nda Rus kuvvetleri Mariupol'u ele geçirdi.^[85]
• 18 Mayıs - Sevilla'daki Ramón Sánchez Pizjuán Stadyumu'nun ev sahipliği yaptığı 2022 UEFA Avrupa Ligi finalini penaltılar sonucu Rangers'ı 5-4 skorla mağlup eden Eintracht Frankfurt kazandı.^[86]
• 20 Mayıs - 2022 Maymun Çiçeği Salgını: Dünya Sağlık Örgütü, Maymun çiçeği virüsü vakalarının Dünya genelinde yükselmesi üzerine olağanüstü toplantı düzenledi.^[87]
• 21 Mayıs - 2022 Avustralya federal seçimleri sonucunda Anthony Albanese yeni Avustralya Başbakanı seçildi.^[88]
• 24 Mayıs - Robb İlkokulu Saldırısı: Uvalde, Teksas'ta bir ilkokula yapılan silahlı saldırıda 19 çocuk ve 2 öğretmen olmak üzere toplam 21 kişi öldü.^[89]
• 25 Mayıs - UEFA Avrupa Konferans Ligi finalinde Feyenoord'u 1-0 yenen AS Roma kupanın sahibi oldu.^[90]
• 28 Mayıs - Paris, Stade de France'da oynanan 2021-22 UEFA Şampiyonlar Ligi Finali'ni, Liverpool'u 1-0 skorla mağlup eden Real Madrid kazandı.^[91]
• 31 Mayıs - Frontier, Dünya'nın en hızlı süper bilgisayarı oldu.^[92]

Haziran[değiştir | kaynağı değiştir]

• 4 Haziran - 2022 Fransa Açık tek kadınlar finalinde Polonyalı Iga Świątek, Amerikalı rakibi Coco Gauff'u 6-1 ve 6-3'lük setler sonucu 2-0 yenerek şampiyon oldu.^[93]
• 5 Haziran
  • 2022 Fransa Açık tek erkekler finalinde İspanyol raket Rafael Nadal, Norveçli rakibi Casper Ruud'u 6-3, 6-3 ve 6-0'lık setler sonucu 3-0 yenerek şampiyon oldu. Bu galibiyet Nadal'ın 14. Fransa Açık ve 22. Grand Slam zaferi oldu.^[94]
  • Nijerya'nın Ondo eyaletindeki bir kiliseye yapılan silahlı ve bombalı saldırıda en az 50 kişi öldü.^[95]
• 14 Haziran - Kanada ve Danimarka arasında 1971 yılından beri süren ve Viski Savaşı olarak da bilinen Nares Boğazı'da bulunan Hans Adası anlaşmazlığı, iki ülke arasında yapılan müzakereler sonucu son buldu. Bu dostane anlaşmazlık adanın iki ülke arasında yarı yarıya paylaştırılması ile sonlandı.^[96]
• 16 Haziran - 2021-22 NBA sezonu final serisinin altıncı maçında Boston Celtics'i 103-90 yenen Golden State Warriors seriyi 4-2'ye getirerek, 2022 NBA şampiyonu oldu.^[97]
• 19 Haziran
  • 2022 Kolombiya Cumhurbaşkanlığı seçimleri sonucunda eski gerilla Gustavo Petro yeni cumhurbaşkanı seçildi.^[98]
  • 2022 Fransa Genel seçimleri sonucunda Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'un partisi Ensamble, Ulusal Meclis'de çoğunluğu kaybetti.^[99]
• 20 Haziran - 1960 yılında Belçika ve ABD destekli darbe sonucunda görevden alınan, daha sonrasında idam edilen ve cesedi sülfürik asit ile eritilerek yok edilen, Kongo DC'nin bağımsızlık mücadelesi önderi ve ilk başbakanı olan Patrice Lumumba'nın vücudundan geriye kalan tek parça olan dişi 61 yıl sonra Brüksel, Egmont Sarayı'nda ailesine teslim edildi.^[100]
• 21 Haziran - Mali'nin Mopti Bölgesi'de Mağrip el-Kaidesi tarafından köylere düzenlenen terör saldırıları sonucunda 130'dan fazla sivil öldü. Askeri darbe sonrası yönetime gelen Assimi Goïta saldırılar üzerine ülke genelinde üç günlük yas ilan etti.^[101]
• 22 Haziran - Afganistan-Pakistan sınırı civarında, merkez üssü Host şehrinde 6.2 büyüklüğünde bir deprem meydan geldi. Depremde en az 1500 kişinin öldüğü ve en az 2000 yaralı olduğu bildirildi. Deprem üzerine Taliban yönetimi uluslararası yardım çağrısında bulundu.^[102][103]

• 25 Haziran
  • Fas'tan İspanya'nın Kuzey Afrika'da bulunan Melilla bölgesine geçmeye çalışan 2000 göçmen izdihama neden oldu. Faslı yetkililer izdiham sırasında 37 kişinin öldüğünü açıkladı.^[104][105]
  • Rusya'nın Ukrayna'yı işgali: Rus birlikleri Ukrayna'nın Donbas bölgesindeki son direniş yerlerinden olan Syevyerodonetsk şehrini ele geçirdi.^[106]
  • 2022 Akdeniz Oyunları Cezayir'in Oran şehrinde başladı.^[107]
• 26 Haziran - Almanya'da düzenlenen G7 liderleri zirvesinde, Rusya'nın Ukrayna'yı işgali gerekçe gösterilerek Rusya'dan altın ithalatının yasaklanması kararı alındı.^[108]
• 27 Haziran - San Antonio, Teksas'da terk edilmiş bir tırın kasasında 53 göçmen sıcaktan ölmüş halde bulundu.^[109]
• 30 Haziran - Rusya'nın Ukrayna'yı işgali: Rus birlikleri istilanın başlarında ele geçirdiği ve stratejik öneme sahip olan Yılan Adası'ndan çekilme kararı aldı.^[110][111]

Temmuz[değiştir | kaynağı değiştir]

• 1 Temmuz
  • İsrail Meclisi'nin feshedilmesinin ve erken seçim kararı alınmasının ardından İsrail Başbakanı Naftali Benet başbakanlık görevini koalisyon ortağı, İsrail Dışişleri Bakanı Yair Lapid'e devretti. Yair Lapid 14. İsrail Başbakanı oldu.^[112]
  • 2022 Karakalpakistan Protestoları: Özbekistan'a bağlı olan Karakalpakistan Özerk Cumhuriyeti'nde anayasadaki özerklik statüsü ile ilgili maddelerin değiştirilmesinin gündeme gelmesi üzerine başlayan protestolar sonucunda Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev Karakalpakistan Özerk Cumhuriyeti'nde olağanüstü hâl ilan etti. Protestolar sırasında 21 kişinin öldüğü ve 243'ten fazla kişinin yaralandığı bildirildi.^[113][114]
• 6 Temmuz - Birleşik Krallık Başbakanı Boris Johnson, hükûmetindeki toplu istifaların ardından Muhafazakâr Parti Başkanlığı ve Birleşik Krallık Başbakanlığı görevinden istifa etti. Johnson yıl sonu yapılacak parti başkanlığı seçimlerine kadar başbakanlık görevine devam edeceğini açıkladı.^{[115][116][117]}
• 7 Temmuz - Sri Lanka'da yaşanan ekonomik krizin şiddetini arttırması üzerine Sri Lanka Başbakanı Ranil Wickremesinghe rekor seviyeye ulaşan enflasyonla mücadele etmek ve temel talep artışını kontrol altına almak amacıyla Rusya'dan yardım talebinde bulundu.^[118]
• 8 Temmuz - Shinzō Abe Suikastı: Eski Japonya Başbakanı Shinzō Abe, Nara kentinde katıldığı bir mitingde silahlı saldırıya uğradı. Ağır yaralanan ve hastaneye kaldırılan Abe tüm müdahalelere rağmen kurtarılamadı.^{[119][120][121]}

• 9 Temmuz
  • 2022 Wimbledon tek kadınlar finalinde Kazak Elena Rybakina, Tunuslu rakibi Ons Jabeur'u 3-6, 6-2 ve 6-2'lik setler sonucu 2-1 yenerek şampiyon oldu.^[122]
  • 2022 Sri Lanka Protestoları: Ekonomik kriz protestolarının sürdüğü ülkede halk başkent Kolombo'daki Cumhurbaşkanlığı Sarayını bastı. Yaşanan gelişmeler üzerine Sri Lanka Cumhurbaşkanı Gotabaya Rajapaksa ve Sri Lanka Başbakanı Ranil Wickremesinghe istifa etme kararı aldı.^{[123][124][125]}
• 10 Temmuz - 2022 Wimbledon tek erkekler finalinde Sırp Novak Djokovic, Avustralyalı rakibi Nick Kyrgios'u 4-6, 6-3, 6-4 ve 7-6'lik setler sonucu 3-1 yenerek 21. Grand Slam şampiyonluğunu kazandı.^[126]
• 11 Temmuz - Evren'in şimdiye kadar çekilmiş en detaylı ve en derin yeri olan SMACS 0723, James Webb Uzay Teleskobu tarafından görüntülendi.^[127][128]
• 13 Temmuz - Rusya'nın Ukrayna'yı işgali sebebiyle oluşan Tahıl Krizi'nin çözümü ve Ukrayna limanlarının açılarak bir tahıl koridoru oluşturulması konusunu görüşmek üzere Türk,Ukraynalı, Rus ve BM heyetleri İstanbul'da bir zirve gerçekleştirdi.^{[129][130][131]}
• 18 Temmuz - 2022 Hindistan Cumhurbaşkanlığı seçimleri sonucunda Draupadi Murmu yeni Hindistan Cumhurbaşkanı olarak seçildi. Murmu Hindistan'nın seçilen ilk kabile mensubu kadın cumhurbaşkanı oldu.^[132]
• 21 Temmuz
  • İtalya'da koalisyon ortaklarının hükûmete desteğini çekmesi üzerine İtalya Başbakanı Mario Draghi istifa etti. İstifası İtalya Cumhurbaşkanı Sergio Mattarella istifasını kabul etti ve parlamentoyu dağıtma kararı aldı. 70 gün içerisinde seçime gitme kararı alındı.^[133][134]
  • Sri Lanka'da çıkan iç karışıklığın ve Cumhurbaşkanı Gotabaya Rajapaksa istifa etmesinin ardından yeni Sri Lanka Cumhurbaşkanı eski başbakan Ranil Wickremesinghe oldu.^[135]
• 22 Temmuz - Rusya'nın Ukrayna'yı işgali sebebiyle oluşan Tahıl Krizi'nin çözümü ve Ukrayna limanları Çornomorsk, Odessa ve Yujne'nin açılarak bir tahıl koridoru açılması anlaşması Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri António Guterres, Rusya Savunma Bakanı Sergey Şoygu ve Türkiye Savunma Bakanı Hulusi Akar tarafından İstanbul, Dolmabahçe'de imzalandı.^[136][137]
• 23 Temmuz
  • Tahıl Koridoru Anlaşması'nın imzalanmasının üzerinden 24 saat geçmeden Rusya, açılması planlanan Odessa Limanını iki füze ile vurdu.^[138]
  • 2022 Maymun Çiçeği Salgını: Dünya Sağlık Örgütü, maymun çiçeği virüsü vakalarının dünya genelinde 75 ülkede görülmesi ve vaka sayısının 17.000'i geçmesi üzerine "Küresel Acil Durum" ilan etti.^[139]
• 27 Temmuz - 2022 Irak Parlamento Baskını: Irak'ta aylardır süren siyasi kriz kaynaklı nedenlerden dolayı Sadr Hareketi destekçileri Bağdat'taki Yeşil Bölge'ye girerek parlamento binasını bastı.^[140]
• 28 Temmuz
  • Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Joe Biden ve Çin Devlet Başkanı Xi Jinping son günlerde gerginliğin arttığı Tayvan krizi hakkında bir telefon görüşmesi gerçekleştirdi. Görüşmeye Xi'nin "Ateşle oynayan kendini yakar" sözleri damga vurdu.^[141][142]
  • 2022 İngiliz Milletler Topluluğu Oyunları, Birmingham'da başaldı.^[143]
• 29 Temmuz - ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken ve Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinın ardından ilk defa yüz yüze görüştü.^[144][145]
• 30 Temmuz
  • Guatemala Devlet Başkanı Alejandro Giammattei ülkenin kuzey batısındaki Huehuetenango'da silahlı saldırıya uğradı. Yetkililer Giammattei'nin uğradığı silahlı saldırıdan yara almadan kurtulduğunu bildirdi.^[146]
  • 2022 Maymun Çiçeği Salgını: Dünyada maymun çiçeği virüsü kaynaklı ilk ölüm Brezilya'da kaydedildi. Avrupa'daki ilk ölüm ise aynı gün İspanya'da gerçekleşti.^[147][148]
• 31 Temmuz
  • 2022 Kuzey Kosova krizi: Kosova Hükûmeti'nin Kosova Sırpları'na yönelik ulusal araç plakası ve kimlik uygulamasını zorunluluğu getiren uygulama sebebiyle Sırp protestocular ülke kuzeyindeki sınır geçişlerini kapattı. Bunun üzerine hükûmet yetkilileri gerginliğe sebep olan kararı bir ay ertelediğini açıkladı.^[149][150]
  • El-Kaide terör örgütü lideri Ayman al-Zawahiri, Kabil, Afganistan'da CIA'in düzenlediği operasyon sonucunda öldürüldü.^[151]

Ağustos[değiştir | kaynağı değiştir]

• 2 Ağustos - ABD Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi, Çin'in bütün uyarılarına rağmen Tayvan'ı ziyaret etti. Pelosi'nin ziyareti ile 25 yıl sonra ilk defa üst düzey ABD hükûmet yetkilisi Tayvan'ı ziyaret etmiş oldu. Bu ziyaret üzerine Çin Halk Kurtuluş Ordusu birlikleri Tayvan yaptığı yoğun tatbikatlar ile ada çevresinde fiili bir blokaj oluşturdu.^[152][153]
• 5 Ağustos - İsrail, Gazze Şeridi'nde bulunan, Filistin İslami Cihat Örgütü'ne karşı hava saldırısı düzenledi. Operasyon'un üçüncü gününde ateşkes ilan edildi ve saldırılar sonucu 49 kişi öldü.^[154]
• 9 Ağustos - 2022 Kenya Cumhurbaşkanlığı seçimleri sonucunda William Ruto yeni Kenya Devlet Başkanı seçildi.^[155]
• 12 Ağustos - Hint asıllı İngiliz yazar Selman Rüşdi, Buffalo, New York'ta düzenlenen bir panelde konuşma yaptığı sırada bıçaklı saldırıya uğradı. New York Polisi, Rüşdi'nin boynundan bıçaklandığı ve hastanede tedavi edildiğini açıkladı^[156][157]
• 15 Ağustos - Akademi Ödülleri törenlerini düzenleyen Sinema Sanatları ve Bilimleri Akademisi, 45. Akademi Ödülleri sırasında Marlon Brando'nun Oscar Ödülünü reddetmek üzere sahneye çıkan, yuhalamalarla ve ırkçı söylemlerle maruz kalan Sacheen Littlefeather'dan 50 yıl sonra özür diledi.^[158]
• 17 Ağustos - Türkiye ve İsrail arasında başlatılan normalleşme süreci kapsamında iki ülke dört yıl aradan sonra karşılıklı büyükelçi atama kararı aldıklarını açıkladı.^[159][160]
• 19 Ağustos - Karadağ'da hükûmetin, Sırp Ortodoks Kilisesi'ne "resmi statü" kazandırmak için "temel anlaşma" imzalaması üzerine Karadağ Parlamentosu'da güvensizlik oylaması yapıldı. Oylama sonucunda Başbakanı Dritan Abazović'in hükûmeti düştü.^[161][162]
• 21 Ağustos - Somali'nin başkenti Mogadişu'da Eş-Şebab terör örgütü tarafından yapılan otel saldırısı sonucu 30 kişi öldü.^[163]
• 27 Ağustos - Libya'nın başkenti Trablus'ta Ulusal Birlik Hükûmeti ve Ulusal İstikrar Hükûmeti destekçileri arasında çıkan çatışmada 32 kişi öldü. Bu olay İkinci Libya İç Savaşı'nı sonlandıran ateşkesin ardından ülkede yaşanan ilk gerilim oldu.^[164]
• 28 Ağustos - 2022 Pakistan sel felaketi: Pakistan'da Haziran ayından itibaren etkili olarak devam eden Muson yağmurları nedeniyle oluşan seller sonucunda hayatını kaybedenlerin sayısı 1128'i geçti. Pakistan'lı yetkililer ülke genelinde olağanüstü hâl ilan etti ve uluslararası yardım çağrısında bulundu.^[165][166]
• 29 Ağustos - 2022 Irak siyasi krizi: Mukteda es-Sadr'ın siyaseti bırakma kararını açıklaması ardından Sadr Hareketi destekçileri Bağdat'ta bulunan Yeşil Bölge'deki Cumhurbaşkanlığı Sarayı'nı bastı. Hükûmet yetkilileri protestolar sebebiyle sokağa çıkma yasağı ilan etti. Irak güvenlik güçleri ve Sadr Hareketi destekçileri arasında çıkan çatışmalar sonucunda 23 kişi öldü.^[167][168]

Eylül[değiştir | kaynağı değiştir]

• 1 Eylül
  • BM İnsan Hakları Yüksek Komiserliği yayınladığı raporda Çin'in ülkenin kuzeybatısındaki Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nde yaşayan Uygur Türkleri'ne karşı ciddi insan hakları ihlallerinin işlendiğini açıkladı.^[169][170]
  • Arjantin Devlet Başkanı Yardımcısı Cristina Fernández de Kirchner'a yönelik suikast girişimi, saldırganın silahın son anda tutukluk yapması sonucunda önlendi.^[171]
  • Polonya hükûmeti, II. Dünya Savaşı sırasında Naziler'in Polonya'yı işgal etmesi nedeniyle Almanya'dan yaklaşık 1,3 trilyon dolar tazminat talep edileceğini söyledi.^[172]
• 2 Eylül
  • Almanya İçişleri Bakanlığı yaptığı açıklama ile 1972 Yaz Olimpiyatları sırasında saldırı sonucu öldürülen 11 İsrailli sporcunun ailelerine 28 milyon euro tazminat ödeneceğini duyurdu.^[173]

• • Rusya'nın Ukrayna'yı işgali: G7 ülkeleri Rusya'nın petrol ihracatına karşı tavan fiyat uygulama kararı aldı.^[174]
• 5 Eylül
  • Çin'de Luding depremi gerçekleşti.
  • Birleşik Krallık Başbakanı Boris Johnson'ın Temmuz ayında istifa etmesinin ardından yapılan Muhafazakâr Parti liderlik seçimleri sonucunda Liz Truss yeni Birleşik Krallık Başbakanı seçildi.^[175][176]
• 8 Eylül - Birleşik Krallık Kraliçesi II.Elizabeth 96 yaşında öldü. Kraliçe'nin ölümü üzerine oğlu III. Charles, Birleşik Krallık ve İngiliz Dominyonları'nın yeni kralı oldu.^[177][178]
• 9 Eylül - Çin Ulusal Uzay İdaresi yetkilileri 2020 yılında Ay'a fırlatılan Chang'e 5 keşif aracının topladığı kaya ve toprak örneklerinde yapılan incelemeler sonucu yeni bir mineralin keşfedildiğini duyurdu. Çinli bilim insanları bulunan fosfat mineraline "Çangızit-(Y)" adını verdi.^[179]
• 10 Eylül - 2022 US Open tek kadınlar finalinde Polonyalı Iga Świątek, Tunuslu rakibi Ons Jabeur'u 6-2, 7-6'lik setler sonucu 2-0 yenerek şampiyon oldu.^[180]
• 11 Eylül - 2022 US Open tek erkekler finalinde İspanyol Carlos Alcaraz, Norveçli rakibi Casper Ruud'u 6-4, 2-6, 7-6 ve 6-3'lük setler sonucu 3-1 yenerek şampiyon oldu. Alcaraz bu galibiyeti ile yeni dünya 1 numarası oldu.^[181]
• 12 Eylül - Eylül 2022 Azerbaycan-Ermenistan çatışmaları: Azerbaycan ve Ermenistan sınırında, Azeri ve Ermeni askerî birlikleri arasında çatışma çıktı. Basargeçer, Goris, Karakilise ve İstisu şehirlerine yakın bölgelerde yaşanan ve üç gün süren çatışmalar sonucu 135 Ermeni askeri ve 79 Azeri askeri öldü.^{[182][183][184]}
• 14 Eylül
  • 2022 İsveç Genel seçimleri sonucu sağ bloğun seçimleri kazanması ve Riksdag'da çoğunluk sağlaması üzerine İsveç Başbakanı Magdalena Andersson istifa ettiğini açıkladı.^[185]
  • 2022 Kırgızistan-Tacikistan çatışmaları: Kırgızistan ve Tacikistan sınırında çıkan çatışmalar sonucu en az 94 kişi öldü.^[186][187]
• 15 Eylül - Rusya'nın Ukrayna'yı işgali: Ukrayna birliklerinin Rus işgalinden kurtardığı Harkiv Oblastı'nda bulunan İzyum kentinde 445'ten fazla cesedin olduğu toplu mezar bulundu.^[188]
• 16 Eylül - İran'ın başkenti Tahran'da 22 yaşındaki Mahsa Amini başörtüsünü düzgün takmadığı gerekçesi ile Ahlak Polisi tarafından göz altına alındı. Göz altına alındıktan sonra komaya giren Amini, üç gün sonra öldü. Amini'nin ölümü üzerine ülke genelinde protestolar başladı.^[189]
• 17 Eylül
  • ABD Dışişleri Bakanlığı, Güney Kıbrıs'a 1987 yılından beri uyguladığı silah ambargosunu bir yıllığına kaldırdığını açıkladı. Bu açıklama üzerine Dışişleri Bakanlığı alınan karara tepki gösterdi.^[190][191]
  • Kazakistan başkenti Astana'nın isminin Nur-Sultan olarak değiştirilmesinden üç yıl sonra Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev başkentin adının yeniden Astana olarak değiştirilmesini onayladı.^[192]
• 19 Eylül - II. Elizabeth'in cenaze töreni Londra, Westminster Abbey Kilisesi'nde gerçekleşti. Törenin ardından Kraliçe'nin cenazesi Windsor Kalesi'nde bulunan Kral VI. George Anıt Şapeli'ne defnedildi.^[193][194]
• 21 Eylül - Rusya'nın Ukrayna'yı işgali: Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Ukrayna'da işgal edilen toprakların büyük çoğunluğunun kaybedilmesi üzerine Rusya'da kısmi seferberlik ilan etti.^[195]
• 22 Eylül
  • Kamboçya'da Kızıl Kmerler rejimi döneminde işlenen insanlığa karşı suçlara dair BM destekli dava 16 yıl sonra sona erdi. Kamboçya Soykırımı'nın baş faillierinden hayatta olan son Kızıl Kmer lideri Khieu Samphan müebbet hapis cezasına çarptırıldı.^[196][197]
  • Mahsa Emini protestoları: İran'da Mahsa Emini'nin ölümünün ardından başlayan protestolar sırasında 30'dan fazla kişi öldü.^[198]

• 25 Eylül - 2022 İtalya Genel seçimleri sonucunda Giorgia Meloni'nin liderliğindeki aşırı sağcı blok seçimleri kazandı. Ayrıca bu seçim sonucu ile 1945'ten bu yana ilk defa aşırı sağ bir parti İtalya'da iktidara gelmiş oldu.^[199][200]
• 26 Eylül - NASA'nın büyük asteroidlerin Dünya'ya çarpmasını engellemek amacıyla yürüttüğü DART Deneyi kapsamında fırlattığı uzay aracı Didymos asteroidi ile çarpıştı.^[201]
• 27 Eylül - Rusya, Ukrayna'da işgal sonucu kontrol ettiği bölgelerde referandum düzenledi. Şaibeli referandum sonucu işgal altındaki Donetsk Halk Cumhuriyeti, Luhansk Halk Cumhuriyeti, Zaporijya ve Herson Oblastı'nın bazı bölgeleri Rusya tarafından ilhak edildi.^[202]
• 30 Eylül
  • Rusya'nın Güney ve Doğu Ukrayna'yı ilhakı: Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin işgal altındaki Donetsk, Luhansk, Zaporijya ve Herson bölgelerinin resmen Rusya Federasyonu'na katıldığını açıkladı. Rusya'nın bu bölgeleri ilhakı uluslararası toplum tarafından uluslararası hukukun ihlali olarak görüldü.^[203][204]
  • Burkina Faso'da bir yılda ikinci kez askeri darbe yapıldı. Yüzbaşı Ibrahim Traore liderliğindeki askerler, 24 Ocak'taki darbe sonucu yönetime gelen Paul-Henri Sandaogo Damiba'nın askeri cunta hükûmetini devirerek iktidara el koydu.^[205]

Ekim[değiştir | kaynağı değiştir]

• 1 Ekim - Endonezya'nın Doğu Cava bölgesinin Malang şehrindeki Kanjuruhan Stadyumu'nda bir futbol maçı sırasında çıkan izdiham sonucu 125 kişi öldü.^[206]
• 2 Ekim
  • 2022 Bosna-Hersek Genel seçimleri sonucunda Boşnak Denis Bećirović, Sırp Željka Cvijanović ve Hırvat Željko Komšić yeni Bosna-Hersek Cumhurbaşkanlığı Konsey Başkanları olarak seçildiler.^[207]
  • 2022 Bulgaristan Genel seçimleri sonucunda eski başbakan Boyko Borisov'un partisi GERB %24.48 oy oranı ile seçimi ilk sırada bitirdi.^[208]
• 5 Ekim - OPEC+ grubu ülkeleri, Kasım ayından itibaren günlük petrol üretimini 2 milyon varil azaltma kararı aldıklarını açıkladı. ABD'li yetkililer alınan bu karara tepki gösterdi ve buna karşılık ABD Kongresi'ndeki Demokratlar, Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri'ndeki askerlerin geri çekilmesi için yasa tasarısı sundu.^[209][210]
• 6 Ekim
  • Ermenistan ve Türkiye arasındaki normalleşme süreci kapsamında Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, Prag'da düzenlenen Avrupa Siyasi Topluluğu zirvesinde ilk kez görüştü.^[211]
  • Tayland'da eski bir polisin Nong Bua Lamphu'daki bir kreşe gerçekleştirdiği silahlı saldırı sonucu 23'ü çocuk, 37 kişi öldü.^[212]
• 8 Ekim
  • 2018 yılında açılışını Vladimir Putin'in yaptığı Rusya ile Kırım'ı birbirine bağlayan Kırım Köprüsü'nde patlama gerçekleşti. Patlama sonucu 3 kişi öldü. Patlamanın failinin kim olduğu bilinmez iken, Ukrayna tarafından "Bu sadece başlangıç" açıklaması yapıldı.^[213][214]
  • Haiti'de Devlet Başkanı Ariel Henry, ülkede artan çete şiddetine son verebilmek için dış askeri yardım talebinde bulundu.^[215]
• 9 Ekim
  • El Kaide liderinin Ekim ayında öldürülmesinin ardından ABD ile Taliban arasındaki ilk üst düzey görüşme Katar'da gerçekleşti.^[216]
  • 2022 Formula 1 sezonu şampiyonu Red Bull Racing takımından Hollandalı pilot Max Verstappen oldu.^[217]
• 10 Ekim - Rusya'nın Ukrayna'yı işgali: Rusya, 8 Ekim'deki Kırım Köprüsü saldırısına misilleme olarak Ukrayna'nın Kiev, Lviv, Harkiv ve Odesa gibi büyük şehirlerine uzun menzilli füze saldırısı düzenledi. saldırılar sonucu 20 kişi öldü.^[218]
• 16 Ekim - 20. Çin Komünist Partisi Ulusal Kongresi başladı. Kongre'nin ilk gününde Çin Devlet Başkanı Xi Jinping, Tayvan'ı yeniden Çin ile birleştirme sözü verdi.^[219]
• 19 Ekim - Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Ukrayna birliklerinin ilhak edilen bölgelerdeki ilerlemesi üzerine, ilhak edilen 4 bölgede sıkıyönetim ilan etti.^[220]
• 20 Ekim
  • Çad'da muhalefetin çağrısı üzerine sokağa dökülen yüzlerce kişi polis ile çatıştı. Başkent N'Djamena'da çıkan çatışmalar sonucu en az 50 kişi öldü ve 300'den fazla kişi yaralandı. Çatışmaların şiddetlenmesi üzerine Askerî Geçiş Konseyi hükûmeti süresiz sokağa çıkma yasağı ilan etti.^[221]
  • Birleşik Krallık Başbakanı Liz Truss, başbakanlık görevine geldikten 45 gün sonra istifa etti. Böylece Truss Birleşik Krallık'ta en kısa süre görev yapan başbakan olarak tarihe geçti.^[222][223]
• 23 Ekim - Çin Devlet Başkanı Xi Jinping, Çin Komünist Partisi Merkez Komitesi tarafından üçüncü kez Çin Komünist Partisi Genel Sekreteri seçildi. Bu şekilde Xi, Mao Zedong'dan sonra iktidarını üçüncü döneme taşıyan ilk lider oldu.^[224][225]
• 25 Ekim - Liz Truss'ın istifasının ardından Rishi Sunak yeni Birleşik Krallık Başbakanı oldu. Sunak İngiltere'nin ilk Hint kökenli başbakanı oldu.^{[226][227][228]}
• 28 Ekim
  • Elon Musk 44 milyar dolar karşılığında Twitter'ı satın aldı.^[229]
  • 2022 Lesotho genel seçimleri sonucunda elmas madeni sahibi iş adamı Sam Matekane yeni Lesotho Başbakanı oldu.^[230]
• 29 Ekim
  • Güney Kore'nin başkenti Seul'da düzenlenen Cadılar Bayramı kutlamaları sırasında izdiham sonucu 156 kişi öldü.^[231][232]
  • Somali'nin başkenti Mogadişu'da Eş-Şebab'ın düzenlediği terör saldırısı sonucunda en az 100 kişi öldü, 300'den fazla kişide yaralandı.^[233]
  • Rusya'nın Ukrayna'yı işgali: Rus yetkililer Ukrayna'nın Karadeniz Filosu'na düzenlediği drone saldırısı sonrası tahıl anlaşmasını askıya aldığını açıkladı.^[234]
• 30 Ekim
  • 2022 Brezilya genel seçimleri'nin ikinci turu sonucunda eski devlet başkanı Luiz Inácio Lula da Silva, mevcut devlet başkanı Jair Bolsonaro'yu %50.90'a %49,10'luk oy oranı ile yenerek yeni Brezilya Devlet Başkanı oldu.^[235][236]
  • Hindistan'ın Gucerât şehrindeki bir asma köprünün çökmesi sonucu 135 kişi öldü.^[237]

Kasım[değiştir | kaynağı değiştir]

• 1 Kasım - 2022 İsrail yasama seçimleri sonucunda eski başbakan Binyamin Netanyahu liderliğindeki sağ blok İsrail Parlamentosu'nda çoğunluğu elde etti.^[238]
• 3 Kasım - 2020 yılından beri devam eden Tigray Savaşı'ı, Etiyopya ve Tigray güçleri arasında imzalanan ateşkes antlaşması ile son buldu.^[239][240]
• 9 Kasım - Rusya'nın Ukrayna'yı işgali: Rus birlikleri bir ay önce referandum sonucu ilhak ettiği Herson şehrinden geri çekildi.^[241][242]
• 13 Kasım - 2022 İstanbul saldırısı: Taksim, İstiklal Caddesi'nde bombalı saldırı gerçekleşti. Saldırı sonucu 6 kişi hayatını kaybetti ve 81 kişi yaralandı. Aynı gün RTÜK tarafından yayın kısaltması getirildi.^[243][244]
• 15 Kasım
  • Dünya nüfusu 8 milyarı geçti.^[245]
  • 2022 G20 zirvesi, Endonezya'nın Bali şehrinde başladı.^[246]
  • Rusya'nın Ukrayna'yı işgali: Polonya'nın Ukrayna sınırında bulunan Przewodów köyüne füze düşmesi sonucu iki kişi hayatını kaybetti. Yapılan ilk açıklamalar doğrultusunda füzenin Rusya tarafından atıldığı düşünülse de, NATO yetkilileri füzenin Ukrayna hava savunma sisteminden atıldığı ve saldırının kasıtlı olmadığını açıkladı.^[247][248]
• 16 Kasım - NASA 50 yıl sonra Ay'a gitme çalışmaları kapsamında Artemis 1 roketini fırlattı.^[249]
• 20 Kasım - 2022 FIFA Dünya Kupası, Katar'ın Havr kentinde Katar ve Ekvador arasında oynanan maç ile başladı.^[250]
• 24 Kasım
  • 2022 Malezya genel seçimleri sonucunda uzun süredir ana muhalefet lideri olan Anwar Ibrahim, Malezya Kralı II. Abdullah tarafından başbakanlık görevine getirilerek yeni Malezya Başbakanı oldu.^[251]
  • Çin'in Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nin başkenti Urumçi bir apartmanda çıkan yangında, Çin'in Sıfır COVID politikası gereği apartmanda yaşayanların evlerini tek edememesi sonucu 10 kişi hayatını kaybetti. Yangın üzerine devam eden protestolar şiddetinin arttırdı.^[252][253]
• 27 Kasım
  • Dünya'nın en büyük aktif yanardağı olan Mauna Loa'da püskürme başladı.
  • 2022 Ekvator Ginesi genel seçimleri sonucunda mevcut Ekvator Ginesi Devlet Başkanı Teodoro Obiang Nguema Mbasogo oyların yüzde 97'sini alarak 6. kez üst üste devlet başkanı seçildi.^[254]
• 29 Kasım
  • Honduras'da artan suç ve çete olayları nedeniyle devlet başkanı Xiomara Castro ülke genelinde ulusal acil durum ilan etti.^[255]
  • ABD'nin Hawaii eyaletinde bulunan dünyanın en büyük yanardağı Mauna Loa Dağı 38 yıl sonra infilak etti.^[256]

Aralık[değiştir | kaynağı değiştir]

• 2 Aralık - G7, AB ve Avustralya, Rus petrolüne 60 dolar tavan fiyat uygulama konusunda anlaştı.^[257]
• 4 Aralık - Moğolistan'ın başkenti Ulan Batur'da halk Sükhbaatar Meydanı'nda toplanarak ülkedeki yolsuzlukları ve artan enflasyonu protesto etti. Hükûmet Sarayını basmaya çalışan göstericilere polis müdahale etti.^[258]
• 7 Aralık
  • Peru Devlet Başkanı Pedro Castillo Kongre'yi feshettikten birkaç saat sonra gözaltına alındı ve tutuklandı. Castillo, tutuklanması üzerine Kongre tarafından görevinden alındı ve yardımcısı Dina Boluarte yeni Peru Devlet Başkanı oldu.^[259][260]
  • 2022 Almanya darbe planı: Almanya'da darbe planladıkları iddiası ile aşırı sağcı Reichsbürger Hareketi'ne bağlı 25 kişi tutuklandı. Ayrıca hanedan soyundan gelen Heinrich Reuss'da darbe planının lideri olma iddiasından tutuklandı.^{[261][262][263]}
• 9 Aralık - Çin hükûmeti, ülkede artan protestolar nedeniyle Sıfır COVID politikası kapsamında alınan tedbirlerin gevşetileceğini açıkladı.^[264]
• 10 Aralık - 2022 Kuzey Kosova krizi: Kosovalı Sırplar eski bir Sırp polis memurunun tutuklanması üzerine sınır noktalarına giden yollara kamyonlarla barikat kurdu.^[265]
• 18 Aralık - 2022 FIFA Dünya Kupası finalinde Arjantin, Fransa'yı penaltılar sonucu 4-2 yenerek üçüncü kez dünya şampiyonu oldu.^[266]
• 19 Aralık - Birleşmiş Milletler'in Québec, Kanada'da düzenlediği Biyoçeşitlilik Konferansı'na katılan ülkeler 2030 yılına kadar gezegenin üçte birini koruma altına alma konusunda anlaştı.^[267]
• 20 Aralık - Gambiya'da Cumhurbaşkanı Adama Barrow yönetimini devirmeyi amaçlayan askeri darbe engellendi. Yetkililer darbeciyi planlayan askerlerin tutuklandığını açıkladı.^[268]
• 24 Aralık - 2022 Fiji genel seçimleri sonucunda, 2006 yılında askeri darbe ile yönetime gelen ve 16 yıldır ülkeyi yöneten Frank Bainimarama seçimleri kaybetti. 1987 yılında yaptığı darbe ile başbakan olan Sitiveni Rabuka ikinci kez Fiji Başbakanı oldu. Fiji ordusu seçimlerin ardından ülke genelinde güvenliğin sürdürülmesine destek olacağını açıkladı.^[269]
• 27 Aralık - 2022 Kuzey Kosova krizi: Kosova hükûmet ile Kosova Sırpları arasındaki gerginliğin yeniden yükselmesi üzerine Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vučić ordu ve polise olası bir savaşa hazır olma emri verdi.^[270]
• 29 Aralık - İsrail'de seçimi kazanan Binyamin Netanyahu ve hükûmeti yemin ederek göreve başladı. Bununla birlikte Netanyahu üçüncü kez başbakan oldu.^[271]

Ölümler[değiştir | kaynağı değiştir]

Ocak[değiştir | kaynağı değiştir]

• 3 Ocak
  • Beatrice Mintz, Amerikalı embriyolog (d. 1921)
  • Viktor Saneyev, Olimpiyat şampiyonu Sovyet-Rus üç adım atlayıcı (d. 1921)
  • Oraz Yağmur, Türkmen yazar, şair, araştırmacı (d. 1947)
• 6 Ocak - Sidney Poiter, Amerikalı aktör ve yönetmen (d. 1927)
• 9 Ocak - Bob Saget, Amerikalı aktör ve komedyen (d. 1956)
• 11 Ocak
  • Anatoli Alyabyev, Olimpiyat şampiyonu Sovyet biatlet (d. 1951)
  • David Sassoli, İtalyan siyasetçi ve gazeteci ve 16. Avrupa Parlamentosu Başkanı (d. 1956)
  • Ahmet Çalık, Türk futbolcu (d. 1994)
• 13 Ocak - Jean-Jacques Beineix, Fransız yönetmen (d. 1946)
• 14 Ocak - Ricardo Bofill, İspanyol mimar (d. 1939)
• 16 Ocak
  • Bozkurt Kuruç, Türk tiyatro oyuncusu ve yönetmen (d.1935)
  • Ibrahim Boubacar Keïta, 5. Mali Cumhurbaşkanı ve 6. Mali Başbakanı (d. 1945)
• 18 Ocak - Paco Gento, İspanyol futbolcu ve spor yöneticisi (d. 1933)
• 19 Ocak
  • Hardy Krüger, Alman aktör (d. 1928)
  • Gaspard Ulliel, Fransız aktör (d. 1984)
• 20 Ocak - Meat Loaf, Amerikalı şarkıcı, müzisyen ve aktör (d. 1947)
• 21 Ocak - Louie Anderson, Amerikalı komedyen ve aktör (d. 1953)
• 22 Ocak - Thích Nhất Hạnh, Vietnamlı Zen Budist rahip ve barış aktivisti (d. 1926)
• 23 Ocak
  • Ketevan Losaberidze, Olimpiyat şampiyonu Gürcü okçu (d. 1949)
  • Thierry Mugler, Fransız moda tasarımcısı (d. 1948)
• 24 Ocak - Fatma Girik, Türk tiyatro ve sinema oyuncusu, senarist, yapımcı ve siyasetçi (d.1942)
• 25 Ocak - Wim Jansen, Hollandalı futbolcu (d. 1946)
• 28 Ocak - Diler Saraç, Türk sinema oyuncusu (d.1937)
• 30 Ocak - Leonid Kuravlyov, Sovyet-Rus aktör (d.1936)

Şubat[değiştir | kaynağı değiştir]

• 1 Şubat - Jon Zazula, Amerikalı müzik yapımcısı (d. 1952)
• 2 Şubat - Monica Vitti, İtalyan oyuncu (d. 1931)
• 3 Şubat
  • Olcay Neyzi, Türk doktor (d. 1927)
  • İrfan Atasoy, Türk senarist ve yönetmen (d. 1937)
  • Hristos Sarcetakis, 4. Yunanistan Cumhurbaşkanı (d. 1929)
  • Abu Ibrahim al-Hashimi al-Qurashi, 2. IŞİD Lideri (d. 1976)
• 4 Şubat - Üner Tan, Türk nörolog ve evrimsel biyolog (d. 1937)
• 6 Şubat
  • George Crumb, Amerikalı klasik müzik bestecisi (d. 1929)
  • Lata Mangeshkar, Hint şarkıcı (d. 1929)
  • Ronnie Hellström, İsveçli kaleci (d. 1949)
• 8 Şubat - Luc Montagnier, Fransız virolog ve bilim insanı (d. 1932)
• 10 Şubat
  • Haydar Dümen, Türk psikiyatrist ve seksoloji uzmanı (d. 1930)
  • Sir Manuel Esquivel, 2. Belize Başbakanı (d. 1940)
• 12 Şubat - Ivan Reitman, Kanadalı film yönetmeni (d. 1946)
• 15 Şubat - Arif Şentürk, Türk halk müziği sanatçı (d. 1941)
• 17 Şubat - Máté Fenyvesi, Macar futbolcu (d. 1933)
• 18 Şubat - Lindsey Pearlman, Amerikalı oyuncu (d. 1978)
• 19 Şubat
  • Kakuichi Mimura, Japon futbolcu (d. 1931)
  • Sina Akyol, Türk şair (d. 1950)
• 20 Şubat - Oleksandr Sydorenko, Ukraynalı-Sovyet Olimpik yüzme şampiyonu (d. 1960)
• 22 Şubat
  • Mark Lanegan, Amerikalı müzisyen (d. 1964)
  • Ahmet Muvaffak Falay, Türk caz müzisyeni (d. 1930)
• 24 Şubat - Sally Kellerman, Amerikalı aktris (d. 1937)
• 25 Şubat - Ayten Erman, Türk sinema ve tiyatro oyuncusu (d. 1935)
• 27 Şubat - Veronica Carlson, İngiliz aktris ve model (d. 1944)

Mart[değiştir | kaynağı değiştir]

• 1 Mart
  • Alevtina Kolchina, Olimpiyat şampiyonu Sovyet-Rus kayaklı koşucu (d. 1930)
  • Yevhen Malyshev, Ukraynalı biatloncu ve asker (d. 2002)
• 3 Mart - Şenol Birol, Türk futbolcu ve teknik direktör (d. 1936)
• 4 Mart - Akrep Nalan, Türk şarkıcı ve oyuncu (d. 1954)
• 6 Mart - Frank O'Farrell, İrlandalı futbolcu ve teknik direktör (d. 1927)
• 7 Mart - Muhammad Rafiq Tarar, 9. Pakistan Cumhurbaşkanı (d. 1929)
• 9 Mart - Justice Christopher, Nijeryalı futbolcu (d. 1981)
• 10 Mart - Jürgen Grabowski, Alman futbolcu (d. 1944)
• 11 Mart
  • Rupiah Banda, 4. Zambiya Cumhurbaşkanı (d. 1937)
  • Rüstem İbrahimbeyov, Azeri yazar, senarist ve film yönetmeni (d. 1939)
• 12 Mart - Karl Offmann, 3. Mauritius Cumhurbaşkanı (d. 1940)
• 13 Mart - William Hurt, Amerikalı oyuncu (d. 1950)
• 14 Mart - Scott Hall, Amerikalı profesyonel güreşçi (d. 1958)
• 17 Mart - Kunt Tulgar, Türk yönetmen, senarist ve yapımcı (d. 1946)
• 21 Mart
  • Fevzi Zemzem, Türk futbolcu ve teknik direktör (d. 1941)
  • Soumeylou Boubèye Maïga, 16. Mali Başbakanı (d. 1954)
• 23 Mart - Madeleine Albright, 64. Amerika Birleşik Devletleri Dışişleri Bakanı (d. 1937)
• 25 Mart - Taylor Hawkins, Amerikalı müzisyen (d. 1972)
• 27 Mart
  • Titus Buberník, Slovak futbolcu (d. 1933)
  • Ayaz Mutallibov, 1. Azerbaycan Cumhurbaşkanı (d. 1938)
• 28 Mart - Naci Erdem, Türk futbolcu ve teknik direktör (d. 1931)
• 31 Mart - Georgi Atanasov, 39. Bulgaristan Başbakanı (d. 1933)

Nisan[değiştir | kaynağı değiştir]

• 2 Nisan
  • Estelle Harris, Amerikalı aktris ve dublaj sanatçısı (d. 1928)
  • Leonel Sánchez, Şilili futbolcu (d. 1936)
• 3 Nisan - Lygia Fagundes Telles, Brezilyalı roman ve öykü yazarı (d. 1923)
• 5 Nisan
  • Sidney Altman, Kanadalı-Amerikalı biyokimyacı (d. 1939)
  • Bobby Rydell, Amerikalı şarkıcı (d. 1942)
• 7 Nisan - Dušan Čkrebić, 11. Sırbistan Halk Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı (d. 1927)
• 12 Nisan
  • Zekeriya Beyaz, Türk müftü, ilahiyatçı, sosyolog ve yazar (d. 1938)
  • Gilbert Gottfried, Amerikalı aktör, komedyen ve seslendirme sanatçısı (d. 1955)
• 13 Nisan - Michel Bouquet, Fransız aktör (d. 1925)
• 15 Nisan
  • Henry Plumb, İngiliz çiftçi, siyasetçi ve 4. Avrupa Parlamentosu Başkanı (d. 1925)
  • Liz Sheridan, Amerikalı aktris (d. 1929)
• 16 Nisan - Joachim Streich, Alman futbolcu ve teknik direktör (d. 1951)
• 17 Nisan - Ömer Kaleşi, Arnavut ressam (d. 1932)
• 18 Nisan - Harrison Birtwistle, İngiliz müzik bestecisi (d. 1934)
• 19 Nisan - Kane Tanaka, Japon Süper asırlık (d. 1903)
• 21 Nisan
  • Mwai Kibaki, 3. Kenya Cumhurbaşkanı (d. 1931)
  • Jacques Perrin, Fransız aktör, yapımcı ve yönetmen (d. 1941)
• 22 Nisan - Guy Lafleur, Kanadalı buz hokeyi oyuncusu (d. 1951)
• 27 Nisan
  • İsmail Ogan, Olimpiyat şampiyonu Türk güreşçi (d. 1933)
  • Adam Lepa, Polonyalı Roma Katolik başpiskopos
• 30 Nisan - Mino Raiola, İtalyan futbol menajeri (d. 1967)

Mayıs[değiştir | kaynağı değiştir]

• 1 Mayıs - Ivica Osim, Bosnalı futbolcu ve teknik direktör (d. 1941)
• 3 Mayıs - Tony Brooks, İngiliz yarış pilotu (d. 1932)
• 7 Mayıs - Yuri Averbah, Sovyet-Rus satranç büyükustası (d. 1922)
• 8 Mayıs
  • Mariya Gusakova, Olimpiyat şampiyonu Sovyet-Rus kayaklı koşucu (d. 1931)
  • Fred Ward, Amerikalı aktör ve yapımcı (d. 1942)
• 10 Mayıs
  • Leonid Kravçuk, 1. Ukrayna Cumhurbaşkanı (d. 1934)
  • Bob Lanier, Amerikalı basketbolcu (d. 1948)
• 13 Mayıs
  • Ben R. Mottelson, Amerikalı-Danimarkalı nükleer fizikçi (d. 1926)
  • Teresa Berganza, İspanyol opera sanatçısı (d. 1933)
  • Halife bin Zayid en-Nehyan, 2. Birleşik Arap Emirlikleri Devlet Başkanı (d. 1948)
• 17 Mayıs - Vangelis, Yunan müzisyen ve besteci (d. 1943)
• 26 Mayıs
  • Ciriaco de Mita, 47. İtalya Başbakanı (d. 1928)
  • Alan White, İngiliz baterist (d. 1949)
  • Ray Liotta, Amerikalı oyuncu (d. 1954)
  • Andy Fletcher, İngiliz müzisyen (d. 1961)
• 27 Mayıs - Angelo Sodano, İtalyan kardinal (d. 1927)
• 28 Mayıs
  • Evaristo Carvalho, 4. São Tomé ve Príncipe Cumhurbaşkanı (d. 1941)
  • Bujar Nishani, 7. Arnavutluk Cumhurbaşkanı (d. 1966)

Haziran[değiştir | kaynağı değiştir]

• 4 Haziran - Isaac Berger, Olimpiyat şampiyonu Amerikalı halterci (d. 1936)
• 5 Haziran - Alec John Such, Amerikalı gitarist (d. 1952)
• 6 Haziran - Valeri Ryumin, Sovyet kozmonot (d. 1939)
• 7 Haziran - Erasmus Schöfer, Alman yazar (d. 1931)
• 8 Haziran
  • Julio Jiménez, İspanyol profesyonel bisikletçi (d. 1934)
  • Paula Rego, Portekizli ressam ve desinatör (d. 1935)
• 11 Haziran - Bernd Bransch, Alman futbolcu (d. 1944)
• 12 Haziran - Philip Baker Hall, Amerikalı oyuncu (d. 1931)
• 16 Haziran - Tim Sale, Amerikalı çizgi roman sanatçısı (d. 1956)
• 17 Haziran - Jean-Louis Trintignant, Fransız oyuncu ve yapımcı (d. 1930)
• 23 Haziran
  • Ernst Jacobi, Alman oyuncu (d. 1933)
  • Yuri Şatunov, Rus şarkıcı (d. 1973)
• 24 Haziran - Zhang Sizhi, Çinli hukukçu, akademisyen ve insan hakları aktivisti (d. 1927)
• 25 Haziran - Osman Wöber, Avusturyalı-Türk oyuncu ve yönetmen (d. 1960)
• 26 Haziran
  • Margaret Keane, Amerikalı ressam (d. 1927)
  • Thue Christiansen, Grönlandlı eğitimci, tasarımcı ve siyasetçi (d. 1940)
• 27 Haziran - Joe Turkel, Amerikalı oyuncu (d. 1927)
• 28 Haziran
  • Deborah James, İngiliz gazeteci, podcast yayıncısı ve yardım gönüllüsü (d. 1981)
  • Cüneyt Arkın, Türk sinema oyuncusu, senarist, yapımcı, yönetmen ve doktor (d. 1937)

Temmuz[değiştir | kaynağı değiştir]

• 2 Temmuz - Peter Brook, İngiliz tiyatro ve sinema yönetmeni (d. 1925)
• 3 Temmuz - Robert Curl, Amerikalı kimyager (d. 1933)
• 4 Temmuz - Janusz Kupcewicz, Polonyalı futbolcu ve teknik direktör (d. 1955)
• 5 Temmuz - Manny Charlton, İskoç gitarist (d. 1941)
• 6 Temmuz
  • James Caan, Amerikalı oyuncu (d. 1940)
  • İlter Türkmen, 24. Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanı (d. 1927)
  • Kazuki Takahashi, Japon manga sanatçısı (d. 1961)
• 7 Temmuz - Jacob Nena, 4. Mikronezya Devlet Başkanı (d. 1941)
• 8 Temmuz
  • Luis Echeverría, 57. Meksika Devlet Başkanı (d. 1922)
  • Shinzō Abe, 57. Japonya Başbakanı (d. 1954)
  • José Eduardo dos Santos, 2. Angola Cumhurbaşkanı (d. 1942)
  • Tony Sirico, Amerikalı oyuncu (d. 1942)
• 10 Temmuz - Enver Çingizoğlu, Azeri tarihçi, etnolog ve soy bilimci (d. 1962)
• 14 Temmuz
  • Francisco Morales Bermúdez, 51. Peru Cumhurbaşkanı ve 112. Peru Başbakanı (d. 1921)
  • Ivana Trump, Çek asıllı Amerikalı iş insanı, model ve yazar (d. 1949)
• 21 Temmuz - Uwe Seeler, Alman futbolcu (d. 1936)
• 25 Temmuz - David Trimble, 1. Kuzey İrlanda Başbakanı (d. 1944)
• 26 Temmuz - James Lovelock, İngiliz bilim insanı, çevreci ve fütürist (d. 1919)
• 27 Temmuz - Bernard Cribbins, İngiliz oyuncu ve şarkıcı (d. 1928)
• 28 Temmuz - İlhan İrem, Türk şarkıcı ve söz yazarı (d. 1955)
• 29 Temmuz - Juris Hartmanis, Leton bilgisayar bilimci (d. 1928)
• 30 Temmuz - Nichelle Nichols, Amerikalı oyuncu (d. 1932)
• 31 Temmuz
  • Fidel V. Ramos, 12. Filipinler Devlet Başkanı (d. 1928)
  • Bill Russell, Amerikalı basketbolcu (d. 1934)
  • Ayman al-Zawahiri, 2. El-Kaide Lideri (d. 1951)

Ağustos[değiştir | kaynağı değiştir]

• 1 Ağustos - Hans Weilbächer, Alman futbolcu (d. 1933)
• 3 Ağustos - Raymond Damadian, Ermeni asıllı Amerikalı doktor ve mucit (d. 1936)
• 5 Ağustos - Judith Durham, Avustralyalı şarkıcı ve oyuncu (d. 1943)
• 6 Ağustos
  • Semih Sergen, Türk tiyatro, sinema, dizi oyuncusu ve yönetmeni (d. 1931)
  • Sungun Babacan, Türk seslendirme sanatçısı (d. 1958)
• 7 Ağustos
  • Anatoli Filipçenko, Sovyet kozmonot (d. 1928)
  • David McCullough, Amerikalı tarihçi ve yazar (d. 1933)
  • Ezekiel Alebua, 3. Solomon Adaları Başbakanı (d. 1947)
• 8 Ağustos - Olivia Newton-John, Avustralyalı şarkıcı ve oyuncu (d. 1948)
• 11 Ağustos
  • Jean-Jacques Sempé, Fransız karikatürist (d. 1932)
  • Anne Heche, Amerikalı oyuncu (d. 1969)
• 12 Ağustos - Wolfgang Petersen, Alman film yönetmeni (d. 1941)
• 14 Ağustos - Dmitri Vrubel, Sovyet-Rus ressam (d. 1960)
• 18 Ağustos - Herbert Mullin, Amerikalı seri katil (d. 1947)
• 19 Ağustos - Leon Vitali, İngiliz oyuncu (d. 1948)
• 20 Ağustos - Civan Canova, Türk oyuncu, senarist ve yönetmen (d. 1955)
• 25 Ağustos - Enzo Garinei, İtalyan oyuncu ve dublaj sanatçısı (d. 1926)
• 27 Ağustos - Milutin Šoškić, Sırp futbolcu (d. 1937)
• 30 Ağustos
  • Mihail Gorbaçov, Sovyetler Birliği'nin 8. ve son lideri (d. 1931)
  • Gheorghe Berceanu, Olimpiyat şampiyonu Rumen güreşçi (d. 1949)

Eylül[değiştir | kaynağı değiştir]

• 2 Eylül - Frank Drake, Amerikalı astronom ve astrofizikçi (d. 1930)
• 8 Eylül - II. Elizabeth, Birleşik Krallık ve İngiliz Dominyonları'nın Kraliçesi (d.1926)
• 11 Eylül - Javier Marías, İspanyol yazar, çevirmen ve köşe yazarı (d. 1951)
• 13 Eylül - Jean-Luc Godard, Fransız-İsviçreli film yönetmeni, senaristi ve eleştirmeni (d. 1930)
• 14 Eylül - İrini Papas, Yunan sinema ve tiyatro oyuncusu (d. 1926)
• 15 Eylül - Saul Kripke, Amerikalı filozof ve mantıkçı (d. 1940)
• 18 Eylül - Mustafa Dağıstanlı, Olimpiyat şampiyonu Türk güreşçi (d. 1931)
• 19 Eylül - Valeri Polyakov, Rus kozmonot (d. 1942)
• 22 Eylül - Hilary Mantel, İngiliz yazar ve eleştirmen (d. 1952)
• 23 Eylül - Louise Fletcher, Amerikalı sinema ve dizi oyuncusu (d. 1934)
• 24 Eylül - Hudson Austin, 4. Grenada Başbakanı (d. 1938)
• 26 Eylül
  • Yusuf el-Karadavi, Mısırlı din bilgini (d. 1926)
  • Zlatan Arnautović, Yugoslav futbolcu (d. 1954)
• 28 Eylül - Coolio, Amerikalı rapçi ve oyuncu (d. 1963)
• 30 Eylül - Yuri Zaitsev, Olimpiyat şampiyonu Sovyet-Rus halterci (d. 1951)

Ekim[değiştir | kaynağı değiştir]

• 1 Ekim - Antonio Inoki, Japon profesyonel güreşçi (d. 1943)
• 2 Ekim - Sacheen Littlefeather, Apaçi asıllı Amerikalı oyuncu ve aktivist (d. 1946)
• 4 Ekim - Loretta Lynn, Amerikalı şarkıcı ve besteci (d. 1932)
• 7 Ekim
  • Bill Nieder, Olimpiyat şampiyonu Amerikalı gülle atıcı (d. 1933)
  • İsmail İncekara, Türk tiyatro, dizi, sinema oyuncusu (d. 1950)
• 9 Ekim - Bruno Latour, Fransız filozof ve sosyolog (d. 1947)
• 11 Ekim - Angela Lansbury, İngiliz asıllı Amerikalı oyuncu (d. 1925)
• 13 Ekim - James McDivitt, Amerikalı astronot (d. 1929)
• 14 Ekim - Robbie Coltrane, İskoç oyuncu ve komedyen (d. 1950)
• 15 Ekim - Billur Kalkavan, Türk oyuncu ve sunucu (d. 1962)
• 22 Ekim - Dietrich Mateschitz, Avusturyalı milyarder iş insanı (d. 1944)
• 25 Ekim - Halit Kıvanç, Türk radyo ve televizyon sunucusu, gazeteci, yazar (d. 1925)
• 28 Ekim - Jerry Lee Lewis, Amerikalı müzisyen (d. 1935)

Kasım[değiştir | kaynağı değiştir]

• 2 Kasım - Ela Bhatt, Hint aktivist ve hayırsever (d. 1933)
• 4 Kasım - Balakh Sher Mazari, Geçici Pakistan Başbakanı (d. 1928)
• 5 Kasım - Karmenu Mifsud Bonnici, 9. Malta Başbakanı (d. 1933)
• 6 Kasım - Edward C. Prescott, Amerikalı ekonomist (d. 1940)
• 8 Kasım - Dan McCafferty, İskoç müzisyen (d. 1946)
• 10 Kasım - Kevin Conroy, Amerikalı seslendirme sanatçısı (d. 1955)
• 12 Kasım - Mehran Karimi Nasseri, İranlı mülteci (d. 1945)
• 17 Kasım
  • Fred Brooks, Amerikalı yazılım mühendisi (d. 1931)
  • Aleksandr Gorşkov, Olimpiyat şampiyonu Sovyet buz patenci (d. 1946)
• 21 Kasım - Kálmán Mészöly, Macar futbolcu ve teknik direktör (d. 1941)
• 24 Kasım - Hans Magnus Enzensberger, Alman yazar ve şair (d. 1929)
• 25 Kasım - Irene Cara, Amerikalı şarkıcı ve oyuncu (d. 1959)
• 26 Kasım - Fernando Gomes, Portekizli futbolcu (d. 1956)
• 27 Kasım - Gábor Csapó, Olimpiyat şampiyonu Macar su topu oyuncusu (d. 1950)
• 30 Kasım
  • Jiang Zemin, 3. Çin Yüce Lideri ve 5. Çin Halk Cumhuriyeti Devlet Başkanı (d. 1926)
  • Christine McVie, İngiliz şarkıcı ve söz yazarı (d. 1943)

Aralık[değiştir | kaynağı değiştir]

• 1 Aralık - Mylène Demongeot, Fransız oyuncu ve yazar (d. 1935)
• 4 Aralık
  • Bob McGrath, Amerikalı komedyen ve seslendirme sanatçısı (d. 1932)
  • Patrick Tambay, Fransız Formula 1 pilotu (d. 1949)
• 5 Aralık - Kirstie Alley, Amerikalı oyuncu (d. 1951)
• 6 Aralık
  • Adolfas Šleževičius, 6. Litvanya Başbakanı (d. 1948)
  • Antonio D'Amico, İtalyan model ve moda tasarımcısı (d. 1959)
• 8 Aralık - Miodrag Ješić, Sırp futbolcu ve teknik direktör (d. 1958)
• 11 Aralık
  • Angelo Badalamenti, Amerikalı besteci (d. 1937)
  • Walter Bénéteau, Fransız profesyonel bisiklet yarışçısı (d. 1972)
• 16 Aralık
  • Jose Maria Sison, Filipinli siyasetçi yazar ve aktivist (d. 1939)
  • Siniša Mihajlović, Sırp futbolcu ve teknik direktör (d. 1969)
• 18 Aralık
  • Lando Buzzanca, İtalyan komedi oyuncusu (d. 1935)
  • Terry Hall, İngiliz müzisyen (d. 1959)
• 21 Aralık - Pakize Suda, Türk oyuncu ve yazar (d. 1952)
• 23 Aralık - George Cohen, İngiliz futbolcu (d. 1939)
• 28 Aralık - Arata Isozaki, Japon mimar (d. 1931)
• 29 Aralık
  • Eduard Artemyev, Sovyet-Rus besteci (d. 1937)
  • Ruggero Deodato, İtalyan yönetmen ve senarist (d. 1939)
  • Pelé, Brezilyalı futbolcu (d. 1940)
  • Vivienne Westwood, İngiliz modacı (d. 1941)
  • Edgar Savisaar, 1. Estonya Başbakanı (d. 1950)
• 30 Aralık
  • Janez Zemljarič, 9. Slovenya Sosyalist Cumhuriyeti Başbakanı (d. 1928)
  • Barbara Walters, Amerikalı gazeteci ve yazar (d. 1929)
• 31 Aralık
  • Papa XVI. Benedictus (d. 1927)
  • Anita Pointer, Amerikalı şarkıcı ve söz yazarı (d. 1948)

Nobel Ödülleri[değiştir | kaynağı değiştir]

• Kimya – Carolyn R. Bertozzi, Morten P. Meldal ve Barry Sharpless^[272]
• Ekonomi – Ben Bernanke, Douglas Diamond ve Philip H. Dybvig^[273]
• Edebiyat – Annie Ernaux^[274]
• Barış – Ales Bialiatski, Memorial ve The Center for Civil Liberties^[275]
• Fizik – Alain Aspect, John Clauser ve Anton Zeilinger^[276]
• Fizyoloji veya Tıp – Svante Pääbo^[277]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

• 2022'de Türkiye
• 2022'de Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti
• 2022'de Amerika Birleşik Devletleri
• 2022'de Rusya

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]